بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین بهره گیری از راهبردهای آینده پژوهی - آینده ممکن، آینده محتمل و آینده مطلوب - و توانمند سازی با بهره وری منابع انسانی انجام شد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی ، به لحاظ روش جمع آوری داده ها کمی و از نظر ماهیت جزء پژوهشهای توصیفی - غیر آزمایشی - و از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری پژوهش را کلیه دبیران آموزش و پرورش دوره متوسطه شهرستانهای استان تهران در سال تحصیلی 1393-94 تشکیل داده اند. شیوه نمونه گیری، خوشه ای چند مرحله ای بوده که بدین ترتیب از بین نواحی بیستگانه شهرستانهای استان تهران ، سه منطقه شهرری،دماوندورودهن به طور تصادفی برای پژوهش انتخاب شدندو نهایتاً تعداد 213 نفر از دبیران مدارس متوسطه مناطق یاد شده برای پاسخگویی انتخاب شدند.
ابزار پژوهش مشتمل برسه پرسشنامه محقق ساخته بهره گیری از راهبردهای آینده پژوهی، توانمند سازی منابع انسانی و بهره وری منابع انسانی در آموزش و پرورش بود. برای بررسی روایی پرسشنامه ها به لحاظ محتوا از نظر ده تن از اساتید و متخصصین مربوطه استفاده شد و پایایی ابزارهای پژوهش با استفاده از آلفای کرونباخ به ترتیب 0/91، 0/87 و 0/93 بدست آمد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS از روش همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد که بهره گیری از راهبردهای آینده پژوهی و توانمند سازی با بهره وری منابع انسانی دارای رابطه مثبت و معناداری دارد. راهبردهای آینده پژوهی با میزان بتای ./28 دارای اهمیت بیشتر و توانمند سازی با بتای ./23 دارای اهمیت کم تر بود.
مقدمه
مهم ترین منبع در هر سازمان نیروی انسانی آن است . عوامل تشکیل دهنده ی این نیرو موجودات با احساس و با شعوری هستند که چنانچه انگیزش کافی داشته باشند ، استعداد و مهارت خود را در خدمت سازمان بکار خواهند گرفت و چرخ های آن را به حرکت درخواهند آورد . از این رو بسیاری بر این باور هستند که موفقیت و پیشرفت هر سازمان با نیروی انسانی آن در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ قرار دارد . بنابراین شایسته است که در تربیت ، آموزش و انگیزش و حفظ آن نهایت تلاش مبذول گردد . به گفته ی ژان پیاژه زیباترین اصلاح و بازسازی آموزش و پرورش در صورتی که معلم به تعداد کافی و با کیفیت دراختیار نباشد با شکست روبرو خواهد شد. - رابرت ، . - 1380
با افزایش سرعت تغییرات و پیوستگی عدم قطعیت ها و مشاهده اثرات مخرب رویکردهای نادرست رهبران بر زندگی انسان ها، در عصر حاضر تکیه بر صلاحیت های رهبری که ریشه در گذشته دارند دیگر کارآمد و موفق نخواهد بود، در عوض محیط در حال ظهور کنونی نیازمند یک سری از مهارت های جدید رهبری است که هم تراز با نیازهای آینده می باشد - رضایی دولت آبادی، و همکاران،. - 1392 رهبران سازمان آموزش و پرورش باید در جهت بهبود منابع انسانی و جلوگیری از اتلاف های احتمالی ناشی از ضعف منابع راهبردهای لازم را بیندیشند. یکی از مهارتهای مورد نیاز مدیران برای بهبود منابع انسانی، آینده پژوهی است. منابع انسانی با ارزشترین سرمایه هر کشور محسوب شده و محور توسعه به شمار میآید.
بنابراین برای تحقق رشد و توسعه کشور نیاز به برنامهریزی دقیق برای این سرمایه ارزشمند وجود دارد. از این رو در آستانه تدوین برنامه پنجم توسعه کشور، بحث برنامهریزی منابع انسانی برای تحقق اهداف سند چشمانداز ملی مطرح میشود. از آنجا که کشور در معرض تغییرات سریع محیطی قرار گرفته و با توجه به تغییرات آتی، برای تضمین روند توسعه، نیازهای منابع انسانی باید برنامهریزی مناسبی صورت گیرد. درآینده پژوهی تلاش بر این است که حساسیتها و نیازهای آینده به لحاظ اولویتها مشخص شوند. پیش بینی با هدف مشخص کردن وضعیت یا اوضاع پدیدهها در آینده بوده و ضمن اتکا برتحلیل و برآوردهای گذشته، ناظر به آینده است. یکی از پیش فرضهای آیندهپژوهی اذعان به وجود گزینهای متعدّد آیندهاست.
آینده امکان پذیر: هر چیزی اعم از خوب یا بد، محتمل یا بعید، میتواند در آینده رخ دهد.تمامی حالات شدنی که استعداد تحقق در آینده را دارند وبه عبارتی روشنتر محال ذاتی نبوده وامکان پذیر هستنددرچارچوب آینده های ممکن توصیف می شوند. - خزائی- محمود زاده- - 1391آینده باور پذیر:همان آینده هایی هستند که بر پایه ی دانش وخرد بشر ،باور کردنی وپذیرفتنی هستند. در صورتی که آینده های باور پذیر را با اصول وچارچوب های علمی وتجربی بیازماییم،در تحقق پذیری آنها خللی وارد نخواهد شد وبه دیگر عبارت ،سازگار با اصول علمی ویافته های دانشی بشرهستند.تفاوت بنیادین آینده های ممکن می توانند با بنیان ها ودانش کنونی بشرسازگار وهمخوان نباشد.برای مثال،بر پایه ی همین باور،تصور آینده ای ممکن باشد اماآینده ای باور پذیر نیست .آینده پژوهان بر همین قیاس ،آینده های باور پذیر را زیر مجموعه ی آینده های ممکن می دانند. - خزائی- محمود زاده- - 1391
آینده های محتمل : در میان آینده های ممکن وباور پذیر،برخی از آینده ها از امکان وقوع بیشتری برخوردار هستند وبرپایه دانش ودرک ما پذیرفتنی هستند این آینده ها را محتمل می نامند آینده هایی که به احتمال بیشتری تحقق می یابند وحتی ادامه روند های کنونی تلقی می شوندو. به همین اعتبار اینده های محتمل فزیر مجموعه ی آینده های باور پذیر هستندپیش بینی ها ورویکردهای علمی اغلب برآینده های محتمل تکیه وتاکید دارند ومی کوشند از این آینده ها پرده بردارند.
آیندههای رخ دادنی یا محتمل: آنچه به احتمال بسیار زیاد در آینده به وقوع خواهد پیوست - مبتنی بر استمرار روندهای کنونی در آینده - در میان آینده های ممکن وباور پذیر ،برخی از آینده ها از امکان وقوع بیشتری برخوردار هستند وبر پایه ی دانش ودرک ما پذیرفتنی هستند این آینده ها را محتمل می نامند. آینده هایی که به احتمال بیشتری تحقق می یابند وحتی ادامه ی روند های کنونی تلقی می شوند. به همین اعتبار آینده های محتمل ، زیر مجموعه ی آینده های باورپذیرهستند.
پیش بینی ها ورویکردهای علمی اغلب بر آینده های محتمل تکیه وتاکید دارندومی کوشنداز این آینده ها پرده بردارند.آینده های سه گانه پیش گفته در زمره ی دانش شناختی بودند وهدف از ترسیم آن ها دستیابی به آیند ه ی اکتشافی بود که هنجار ورفتاری را نیز به همراه ندارد این سه دسته از آینده ها تنها می کوشند از فرداها - در صورت امکان - پرده بردارند. - خزائی- محمود زاده- - 1391 آیندههای دلخواه یا مطلوب: همان آینده هایی هستند که ما بر پایه ی ارزش ها وهدف گذاری ها،خواستار شکل گیری وتحقق آنها هستیم .به همین اعتبار می توان آینده های مطلوب را از جنس آینده های بر اانگیزاننده دانست که بر آیند قضاوت های ارزشی مابوده وذهن گراهستندوبا عینیت گرایی نهفته در آینده های دیگر تجانسی ندارند.
آینده های مطلوب به دلیل وابستگی شدید به قضاوتهای ارزشی در نگاه افراد تفاوتهایی دارد.این نوع از آینده مولود یک پرسش کلیدی است."خواستار تحقق چه آینده ای هستیم؟"تحقق آینده مطلوب در گروبستر سازی ،هنجار گرایی وآماده سازی شرایط شکل گیری آینده است .آفرینش چشم انداز ها وترسیم آرمان شهر ها - مدینه فاضله اتوپیام هم گفته می شود - بیانگر تلاش انسانها وجوامع برای طراحی وترسیم آینده های مطلوب است. آنچه بهینه ترین و دلخواه ترین رویداد آینده به شمار میرود. هدف: محتمل ساختن آیندههای دلخواه یا ترجیح داده شده است. از بهره وری در آموزش و پرورش نیز تعریفهای متعددی ارائه شده است و هر یک از صاحبنظران از دیدگاه خاص خود به تعریف این مفهوم پرداخته اند .
