بخشی از مقاله
چکیده
تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی1 بر عملکرد زایشی و ویژگی های کیفی میوه انگور خلیلی جهت بررسی اثر محلول پاشی موثرترین عناصر غذایی یعنی روی و بور و محرک رشد زایشی اپی براسینولید انجام گرفت. همچنین طبقه بندی خوشه ای نیز به منظور بررسی درجه شباهت تیمارها انجام شد. تمایز معنی دار بین تیمارهای آزمایش بر اساس امتیازبندی تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی مشاهده شد. مهمترین مولفه اصلی - PC1 - تأثیرگذار بر عملکرد زایشی، درصد میوه بندی بود و دومین مولفه اصلی - PC2 - ، غلظت روی می باشد. سومین مولفه تأثیرگذار بر عملکرد زایشی انگور رقم خلیلی تعداد خوشه در تاک بود. تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که کل مواد جامد قابل حل - بریکس - بالاترین نقش و ارتباط را در تمایز اثر تیمارها بر کیفیت شیمیایی میوه انگور رقم خلیلی داشت و به عنوان بهترین شاخص کیفی ارزیابی تفاوت اثر تیمارهای آزمایشی ارائه شد.
مقدمه
نارسایی های تغذیه ای از جمله عوامل تأثیرگذار بر گرده افشانی و نمو تخمدان و حبه ها در انگور هستند. کمبود بور و روی در خاک های شنی و آهکی با پی اچ بالا و ماده آلی کم اتفاق می افتد . - Csikász-Krizsics and Di¼fási, 2007 - بنابراین تغذیه برگی بور و روی یک مدیریت معمول در تاکستان ها می باشد . - Christensen, 2006 - عنصر روی نقش مهم در متابولیسم کربوهیدرات ها هم در فتوسنتز و هم در تبدیل قندها به نشاسته، متابولیسم پروتئین ها و هورمون اکسین، نمو دانه گرده و پایداری بیولوژیکی غشاء سلولی دارد. محلول پاشی سولفات روی موجب افزایش کیفیت و نمو حبه انگور به ویژه در مناطق خشک می گردد. همچنین موجب افزایش راندمان فتوسنتزی و افزایش مواد فنولیک، کل مواد جامد قابل حل TSS و کاهش اسید کل آب میوه گردید - . - Song et al. 2015 پس از روی، بور یکی از عناصر مهم در رشد و نمو انگور می باشد.
بور در نقاط رشد و در بافت های مریستمی و ساختارهای زایشی گیاه نقش مهمی داشته و در پدیده های گلدهی، میوه دهی، متابولیسم نیتروژن، حرکت و عمل هورمون ها و تقسیم سلولی دخالت دارد، همچنین بور نقش بارز در رشد لوله گرده داشته و اثر تحریک کنندگی آن در جذب اکسیژن و قند برای جوانه زنی دانه گرده به اثبات رسیده است. کمبود بور موجب بازداشته شدن گرده افشانی و میوه بندی و تشکیل حبه ها پارتنوکارپ و خوشه های انگور غیر نرمال می شود. براسینواستروئیدها گروهی از هورمون های استروئیدی پلی هیدروکسیل می باشند که نقش فیزیولوژیک در فرایندهای نمو گرده، جوانه گل، میوه، دانه، تشکیل کامبیوم آوندی، برگ، شاخه و ریشه داشته و موجب مقاومت در برابر تنش های گوناگون غیرزنده می شوند . براسینواستروئیدها در تمایز و نمو آوندها نقش داشته که می توانند به انتقال آب و نیز انتقال مجدد عناصر غذایی و مواد فتوسنتزی از برگ به اندام زایشی در گیاهان کمک کنند. .کاربرد خارجی براسینولید به همراه عناصر کم مصرف می تواند انتقال انتقال ترکیبات آلی از منبع به مخزن و در نتیجه عملکرد را افزایش دهد . در این مطالعه تجزیه و تحلیل مهمترین مولفه های اصلی تغذیه ای موثر یعنی روی و بور و محرک رشد اپی براسینولید بر عملکرد زایشی و کیفی انگور رقم خلیلی انجام شد.
مواد و روشها
نتایج حاصل از آزمایش تأثیر کاربرد اپی براسینولید، روی و بور بر خصوصیات کمی و کیفی میوه انگور خلیلی مورد تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی قرار گرفت. در این آزمایش که صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و در هر کرت تعداد پنج تاک در دو فصل رشد پیاپی 1392-93 انجام شد، اثر فاکتورهای محلول پاشی سه سطح 0، 0/2 و 0/4 میلی گرم در لیتر اپی براسینولید در سه مرحله قبل از گلدهی، گلدهی و قبل از شروع رسیدن میوه و فاکتورهای محلول پاشی ترکیب دو سطح 0 و 2 گرم در لیتر سولفات روی و 0 و 0/5 گرم در لیتر اسید بوریک در دو مرحله دو هفته و چهار روز قبل از شروع گلدهی، مورد بررسی قرار گرفت. غلظت بور و روی در نمونه های دمبرگ سومین گره مقابل خوشه ها پس از حذف سریع پهنک اندازه گیری شد. بعد از اعمال تیمارها پنج گل آذین، جهت تعیین تعداد گل ها و میوه های ریزش یافته در پاکت قرار داده شدند و بعد از چهارهفته از گلدهی پاکت ها برداشته شدند. درصد میوه بندی از تقسیم تعداد حبه ها در زمان برداشت به کل گل ها در گل آذین محاسبه گردید. نسبت حبه های فاقد دانه به حبه های دانه دار نیز تعیین گردید .
شاخص های عملکرد از جمله تعداد خوشه ها و عملکرد به ازاء هر تاک در زمان برداشت تعیین و نمونه های تصادفی از 15 خوشه دارای علامت در هر کرت برای تعیین وزن و طول خوشه، تعداد حبه ها در خوشه، طول و وزن حبه، تعداد دانه در حبه و اندازه دانه ها به آزمایشگاه منتقل شد. جهت تعیین درصد جوانه زنی دانه گرده، توده گرده از ده گل آذین برداشت شده در زمان ریزش کلاهک علامت گذاری شده از پنج تاک در هر کرت جمع آوری شد . - Ebadi et al. 1995 - برای جداسازی گرده، به آرامی به گل ها ضربه وارد شد و نمونه یکنواختی از مخلوط دانه های گرده تهیه شد. گرده ها در پتری دیش های حاوی محیط کشت گرده حاوی 1 میلی مول کلرور کلسیم، 15 درصد سوکروز با پی اچ 5/8 و یک درصد آگار توزیع گردید و در دمای 25 درجه سانتی گراد به مدت 24 ساعت به منظور جوانه زنی نگهداری شدند - Baby et al. . - 2016 درصد دانه های گرده جوانه زده و جوانه نزده با میکروسکوپ نوری با بزرگنمایی 2/5 شمارش و درصد جوانه زنی گرده تعیین گردید.
خواص شیمیایی شامل کل مواد جامد قابل حل - بریکس - ، پی اچ آب میوه و اسیدیته قابل تیتراسیون در عصاره نمونه استخراج شده از 100 عدد حبه تصادفی از هر کرت تعیین شد. کل مواد جامد قابل حل توسط رفرکترومتر، پی اچ آب میوه توسط پی اچ متر و اسیدیته قابل تیتراسیون توسط هیدروکسید سدیم 0/1 نرمال تا زمان قرائت 8/2 ، انجام شد. تجزیه آماری بر روی داده های درصدی پس از نرمال کردن آنها صورت گرفت. ارتباط بین متغیرها و رگرسیون چند مرحله ای بر عملکرد و ویژگی های زایشی توسط نرم افزار SPSS به دست آمد. میانگین داده های دو ساله مورد تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی توسط نرم افزار Minitab 16 قرار گرفت.
نتایج و بحث
عملکرد تاک ارتباط معنی دار و مثبت با وزن و طول خوشه، وزن و طول حبه - P 0.01 - و تعداد حبه در خوشه - P - 0.05 داشت - نمودار . - 1 افزایش وزن و طول حبه به نقش بور و روی در بهبود اندازه سلول و یا تعداد سلول نسبت داده می شود . - Khayyat et al., 2007 - همبستگی مثبت و معنی دار بین تعداد، وزن و طول حبه با تعداد حبه های حاوی دانه و تعداد دانه بالغ در حبه وجود داشت. همچنین تعداد حبه های حاوی دانه و تعداد دانه در حبه با پی اچ آب میوه همبستگی مثبت و معنی دار و با اسیدیته کل ارتباط منفی داشت. تعداد حبه حاوی دانه و تعداد دانه در حبه به ترتیب با غلظت بور - P 0.01 - و غلظت روی - - P 0.05 همبستگی مثبت نشان داد. کل مواد جامد قابل حل - بریکس - و نسبت آن به اسید کل همبستگی مثبت و معنی دار با غلظت بور نشان داد، اما ارتباط معنی دار با غلظت روی نداشتند. غلظت بور ارتباط مثبت و معنی دار با درصد جوانه زنی دانه گرده داشت.
تمایز معنی دار بین تیمارهای آزمایش بر اساس امتیازبندی تجزیه و تحلیل مولفه های اصلی مشاهده شد - نمودار . - 2 مولفه اصلی اول 77/2 درصد تغییرات و توزیع ویژگی های شیمیایی و زایشی بین تیمار EB2Zn1B1 در سمت چپ نمودار score plot تا تیمار EB0Zn0B0 در سمت راست نمودار را به خود اختصاص دادند. مهمترین مولفه اصلی - PC1 - تأثیرگذار بر عملکرد زایشی درصد میوه بندی بود و دومین مولفه اصلی - PC2 - که 9/1 درصد تغییرات را به خود اختصاص داد، غلظت روی دمبرگ بود. سومین مولفه تأثیرگذار بر عملکرد زایشی انگور رقم خلیلی تعداد خوشه در تاک بود که 7/1 درصد تغییرات را داشت.
