بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر تأثیر تواتر بازخورد خودکنترلی بر اکتساب و یادگیری مهارت پرتابی در کودکان عقب مانده ذهنی بود. مطالعه حاضر از نوع نیمه تجربی است و به منظور دستیابی به اهداف تحقیق، تعداد21 نفر از کودکان عقب مانده ذهنی با دامنه سنی12-6 سال از مدارس استثنایی شهر ایذه به روش نمونه گیری در دسترس و هدفمند انتخاب شدند.
به منظور همگن کردن آنها یک مرحله پیش آزمون 10 کوششی به عمل آمد. و برای بررسی آزمودنیها در مرحله اکتساب، یادداری به طور تصادفی به سه گروه 7 نفری، گروه های بازخورد خودکنترلی - تواتر%25،%50 و - % 75 تقسیم شدند. در مرحله اکتساب، آزمودنی ها در10 بلوک 8کوششی - مجموعاً80 کوشش - به تکلیف پرتابی پرداختند. 24ساعت بعد آزمون یادادری و انتقال که شامل 10کوشش بود به عمل آمد، با این تفاوت که آزمون انتقال در فاصله 4متری اجرا کردند - در مقابل فاصله 3متری درمرحله اکتساب و یادداری - . بعد از بررسی نرمال بودن داده ها، به منظور تجزیه و تحلیل دادهها از آزمون تحلیل واریانس یکطرفه و آزمون تعقیبی توکی استفاده شد. نتایج نشان داد که فراوانیهای بازخوردی بالاتر أثر بخشی بیشتری بر اکتساب، یادداری وانتقال تکلیف پرتابی دارد.
علاوه بر این، گروههای خودکنترل که فراوانی بازخوردی بالاتری دریافت می کردند عملکرد بهتری را نسبت به شرکت کنندگان گروههای دریافت کننده بازخورد با فراوانی پایینتر در مراحل اکتساب،یادداری وانتقال نشان دادند. بنابراین، به طورکلی توصیه می شود، در یادگیری مهارت به کودکان عقب مانده ذهنی از بازخورد خود کنترلی با تواترهای بالا استفاده شود.
مقدمه
استقلال در زندگی یک چشم انداز مهم آموزش به افراد دارای ناتوانی است. هدف برنامه های آموزشی در زندگی این است که به افراد عقب مانده ذهنی1 و به طور کلی افراد دارای ناتوانی این امکان داده شود تا از طریق آموزش مهارت های مختلف امکان زندگی در اجتماع را پیدا کنند. نگرش جامعه به کودکان عقب مانده ذهنی در سطح جهان در حال دگرگونی ا ست. انتظار از نظام آموزش فعلی آماده سازی هر چه بیشتر و بهتر این گروه از کودکان برای ورود به زندگی بزرگسالان است. افزایش بهداشت، گسترش نظام های آموزشی، کاهش هزینه ملی و نیروهای انسانی ایجاب می کند که این کودکان از آموزش کافی برای گذراندن زندگی روزمره برخوردار شوند. این آموزش می بایست مبتنی بر یافته های جدید علمی و نیز افزایش مهارت های علمی باشد . - 3 -
اختلالات عقب ماندگی ذهنی یکی از محدودیتهای اساسی درکنش هوش عمومی است که به صورت دو انحراف معیار پایینتر از میانگین، توام با اختلاف در دو یا بیشتر از مهارتهای کاربردی شامل: ارتباطات، مراقبت از خود، زندگی خانوادگی، مهارتهای اجتماعی و بین مرزی، بهره برداری از منابع اجتماعی، خودتنظیمی، مهارتهای کنشی تحصیلی، کار، اوقات فراغت، تفریح بهداشت و ایمنی که تا قبل از 18سالگی به وقوع بپیوندد - . - 2 عوامل متعددی وجود دارد که باعث بروز عقب ماندگی می شود که می توان آنها را به سه مرحله:
- 1 علل قبل از تولد: که شامل عوامل ژنتیکی و مادرزادی میباشد.
- 2 عوارض هنگام تولد: که شامل عارضه های زمان تولد می باشد.
- 3 علل بعد از تولد: که شامل بیماریهای مختلف، تصادفات و ضایعات گوناگون عصبی و مغزی و عوامل محیطی و فرهنگی می باشد
مربیانی که فرایند آموزش و تمرین مهارت های ورز شی را بوجود می آورند شاید در موقعیتی نبا شند که کودکان را مورد ارزیابی و بررسی علمی قرار دهند. لذا برای شناخت و آگاهی بیشتر مربیان از تأثیر و واکنش پذیری آزمودنی ها و ورزشکاران از فرایند آموزش و تمرین نیازمند روش ها و طراحی جدید علمی در آموزش و تمرینات مهارت های حرکتی کودکان هستیم - . - 23 بدون شک یکی از مهمترین فرایندهای یادگیری، استفاده از بازخورد در تمرین مهارتهای حرکتی است که یکی از قویترین متغیرهایی است که یادگیری مهارتهای حرکتی را تحت تاثیر قرار می دهد. در واقع بازخورد، اطلاعاتی درباره تفاوت بین اجرای فرد و حالت ایده آل است که این اطلاعات می تواند هم از طریق دستگاه های درونی فرد و هم از یک منبع خارجی تامین شود . - 7 -
ثورندایک در قانون اثر2 خود که اوایل قرن بیست برای یادگیری عامل گسترش یافت ، عقیده داشت که یادگیری شامل قویتر کردن پیوند محرک و پاسخ است. و بازخورد بیرونی، قدرت این پیوند را افزایش می دهد، لذا وی تصورمی کرد که بازخورد باید هر چه بیشر ارائه شود. به علاوه ثورندایک پیشنهاد کرد که اگر بازخورد بعد از هر تلاش حرکتی ارائه نشود و یادگیرنده نتواند نتایج را بر اساس بازخورد درونی خود تشخیص دهد، پیوند محرک و پاسخ در آن تلاش قویتر نمی شود. اطلاعات بازخوردی فوری، دقیق، فراوان با جزئیات بیشتر برای یادگیری ب سیار موثرا ست. به عبارتی - هر چه بی شتر، بهتر - به این معنی ا ست که ارائه اطلاعات بی شتر به یادگیرنده موجب یادگیری مفید می شود . - 1 -
یکی از چالشهایی که همواره ذهن دان شمندان حوزهی یادگیری را به خود م شغول کرده ا ست نقش فراوانی ن سبی بازخورد افزوده ا ست. افرادی که در مورد بازخورد افزوده تحقیق میکنند نشان دادهاند که فراوانی ارائه بازخورد میتواند نتایج مخربی را به بار آورد. آزمودنیهایی که در هر کوشش بازخورد دریافت میکنند نسبت به کسانی که به طور منظم از فراوانی بازخورد آنها کاسته میشود افت عملکردی بیشتری را نشان میدهند . - 19 -
لذا اثرات مربوط به آگاهی از نتیجه بر یادگیری مهارتهای حرکتی تحت عنوان فرضیه هدایت3 توسط سالمونی و همکارانش - 1974 - 4 مطرح گردید که علاوه بر اثرات قوی فراوانی بازخورد چندین آثارمنفی را نیز به دنبال دارد از جمله: - 1 فرآیندهای مهم پردازش اطلاعات بویژه آن دسته از فرایندهایی که با تشخیص و اصلاح خطا توسط فرد براساس اطلاعات درونی سر وکار دارد مختل میشود. - 2 از آنجایی که آزمودنی برای اصلاح خطاهای خود در هر کوشش به KR متکی میشود. لذا برای بر طرف کردن خطاهای خود به تغییرحرکت میپردازد به همین دلیل کاهش ثبات و پایایی حرکت را به دنبال دارد. - 3
وابستگی بازخوردی . - 18 - البته برخی از تحقیقات نیز با فرضیه هدایت سالمونی به مخالفت پرداخته و اعتقاد داشتند که یادگیری برخی از مهارتهای پیچیده بدلیل نیاز بالا به فرآیندهای کنترل، توجه و حافظه نیاز به دریافت تواتر بازخوردی بالایی دارند 24 - ،. - 22 از طرف دیگر، بسیاری دیگر از تحقیقات به تایید این فر ضیه پرداخته اند 8 - ،21،. - 25 این تحقیقات به منظور جلوگیری از آثار منفی بازخورد که در بالا ذکر شد روشهای مختلفی را برای کاهش تواتر بازخورد پی شنهاد کردهاند که از جملهی آنها میتوان بازخورد خودکنترلی را نام برد . چنانچه اعتقاد این محققان مبنی بر موثر بودن کاهش تواتر نسبی بر یادگیری را بتوان قبول کرد سوالی که در اینجا مطرح میشود این است که آیا بازخورد بصورت خودکنترلی باعث یادگیری بهتر می شود؟ و اگر بازخورد خودکنترلی باعث عملکرد بهتری میشود، کدام تواتر بازخورد خود کنترلی تاثیر آموزشی بیشتری را به دنبال دارد؟
یادگیری خودکنترل یا یادگیری خودتنظیم عبارت است از اختیار دادن به یادگیرنده برای تصمیم گرفتن درباره ساختار یا طراحی فراگیری تمرین ا ست و بازخورد خودکنترل بازخوردی ا ست که در آن آزمودنی بر ا ساس نیازش تقا ضای ارائه بازخورد افزوده میکند، به طورکلی بازخورد خودکنترلی موجب افزایش انگیزش، درگیر شدن یادگیرنده و پردازش عمیق تر اطلاعات در یادگیرنده میشود.
تحقیقات زیادی در سودمندی این نوع بازخورد خودکنترلی توسط محققین انجام شده است، که جانل و همکاران1997 - 1و - 1995 از اولین کسانی بودند که در زمینه بازخورد خودکنترلی تحقیق کردند. آنها با استفاده از یک تکلیف پرتابی به این نتیجه دست یافتند، که آزمودنیهای گروه خودکنترل، یادگیری بهتری ن سبت به گروه جفت شده ن شان دادند - 16،. - 17 جانل، کیم و سینگر - 1995 - 2 در تحقیقی در مورد آگاهی از نتیجه و عملکرد، ن شان دادند که شرکت کنندگان در شرایط بازخورد خودکنترل به طور معنی داری عملکرد بهتری در کوشش های یاددداری نسبت به گروه های دیگر داشتند - . - 16
حمایت طلب و همکاران - - 2013 در تحقیقی مزیت بازخورد خودکنترلی را بر روی کودکان فلج مغزی مورد برر سی قرار داد و به این نتیجه رسید که گروه خودکنترلی نسبت به گروه آزمونگر کنترل از عملکرد بهتری برخوردار بودند، و مزیت خودکنترلی برای یادگیری بیشتر از آزمونگرکنترلی بود - . - 14 چیویاکوفسکی و همکاران - - 2012 در تحقیقی تحت عنوان مزیت هایی یادگیری حرکتی از تمرین خود کنترلی در ا شخاص دارای اختلال پارکین سون در تکلیف تعادلی به این نتیجه ر سیدند که گروه خودکنترل یادگیری موثرتری را ن سبت به گروه جفت شده نشان داد -
در تحقیق تحت عنوان تاثیر بازخورد خودکنترلی بر یادگیری مشاهده ای به این نتیجه رسیدند، که گروه خود کنترلی مزیت بیشتری را نسبت به گروه های دیگر برای یادگیری از خود نشان داد - . - 8 صادقی و همکاران - - 1388 در تحقیقی تحت عنوان مقایسه تأثیر بازخورد خودکنترلی، متواتر و کاهش یافته بر یادگیری مهارت هدف گیری پرتابی کودکان به این نتیجه ر سیدند که، در مرحله ی اکت ساب بین هیچ کدام از گروه ها تفاوت معنا داری وجود ندا شت. در مرحله یادداری بین میانگین پرتاب های گروه بازخورد فراوانی 100 در صد با خودکنترلی بافراوانی زیاد، خودکنترلی با فراوانی کم و بازخورد فراوانی50 در صد، تفاوت معناداری مشاهده شد و بهترین عملکرد مربوط به گروه خودکنترلی با فراوانی100درصد آگاهی از نتیجه بود - . - 6
لذا با توجه به اینکه کودکان در مقایسه با بزرگسالان از راهبردهای متفاوتی برای پردازش اطلاعات در تکالیف نیازمند حافظه بینایی-فضای، حافظه بازشناسی شی، یادگیری کلامی و با سطوح بالای تمرکز توجه استفاده کنند. این تفاوت ها در توانایی های شناختی ممکن ا ست به تفاوت بین کودکان و بزرگ سالان در یادگیری حرکتی منجر شود و در نتیجه تعمیم دادن ا صول یادگیری مرتبط با بزرگ سالان به کودکان باید احتیاط کرد.
اگر چه مطالعات زیادی در خصوص بازخورد و تأثیرات آن بر یادگیری حرکتی وجودارد ولی عمدتاً تمرکز اینگونه مطالعات بر روی بزرگسالان بوده و از طرفی افراد سالم و نرمال را در بر میگیرد، این درحالی است که تعداد معدودی از مطالعات به بررسی نقش بازخورد در کودکان دارای مشکلات جسمانی پرداختهاند. و تا کنون تحقبقی که در زمینه بازخورد بر روی کودکان مبتلا به اختلال عقب ماندگی ذهنی در داخل ک شور انجام شده با شد گزارش ن شده ، حال با توجه به اینکه بی شتر تحقیقات صورت گرفته بر روی کودکان عقب مانده ذهنی در رابطه ی با تأثیر فعالیت جسمانی بر روی این کودکان بوده است،
لذا در این تحقیق محقق برآن است تا به مقایسه ی تواترهای بازخوردی مختلف شرایط خودکنترلی بر روی کودکان مبتلا به عقب مانده گی ذهنی پرداخته تا بتوان به سوال زیر پاسخ داد که: آیا ارائه بازخورد خودکنترلی در تواترهای مختلف بر اکتساب ، یادداری نتایج متفاوتی را بین کودکان عقب مانده ذهنی به دنبال دارد؟
روش تحقیق
این تحقیق از نوع نیمه تجربی است . جامعه آماری تحقیق، کودکان پسر 12 -6ساله عقب مانده ذهنی با سطح 3IQ بین70-50 شهرستان ایذه در سال 1394 بودند که به روش در دسترس و هدفمند 21 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند
