بخشی از مقاله
چکیده
یادگیری مشارکتی رویکردی نوین و فعال است که بستری گسترده برای پژوهش و مطالعه در جنبه ها و متغیرهای گوناگون مرتبط با آن وجود دارد. پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی است . جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه ی پنجم دبستان های دولتی شهرستان رشتخوار - 280 - نفر می باشد که در سال تحصیلی 91 - 92 به تحصیل اشتغال داشتند . نمونه آماری در این پژوهش تعداد 60 نفر از دانش آموزان دختر پایه ی پنجم ابتدایی دبستان های دولتی شهرستان رشتخوار است . برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده ، استفاده شده است
.و سپس این 60 نفر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند . اطلاعات این پژوهش به وسیله پرسشنامه ی تفکر انتقادی واتسون و گلیزر و نگرش سنج تحصیلی محقق ساخته ی ابوالقاسم اکبری جمع آوری شده است . به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق با توجه به " طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل " از روش های آماری توصیفی - محاسبه میانگین ، انحراف معیار ، حداکثر و حداقل - و آمار استنباطی - آزمون t برای گروه های مستقل - استفاده شده است . جهت تجزیه و تحلیل آماری داده های پژوهش از نسخه پانزدهم نرم افزار spss استفاده گردید. نتایج نشان داد:
.1یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر تفکر انتقادی دانش آموزان تاثیردارد.
.2یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر استنباط دانش آموزان تاثیر دارد .
3یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر شناسایی مفروضات دانش آموزان تاثیر دارد
.4 یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - براستنتاج دانش آموزان تاثیر دارد.
.5یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر تعبیر و تفسیر دانش آموزان تاثیر دارد.
6 .یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر ارزشیابی استدلال¬های منطقی دانش آموزان تاثیر دارد.
-1مقدمه
یادگیری زمانی به اوج خود می رسد که معلمان و یادگیرندگان درباره عملکرد یکدیگر به اظهار نظر بپردازند و رویکرد اظهار نظرها به وسعت یادگیری و کشف علایق یادگیرندگان باشد . در تدریس به شیوه سنتی یک یا چند دانش آموز می توانند در کلاس اظهار نظر کنند و به شرح و بسط مطالب یادگیری بپردازند ولی زمانی که یادگیرندگان در گروه های کوچک به فعالیت یادگیری دست می زنند ، همه اعضای گروه فرصت اقدام به یادگیری اثر گذار را پیدا می کنند .
به نظر پین1 و ویکاتر2 یکی از مهم ترین راهبردهای فعال کردن دانش آموزان در فرایند یادگیری استفاده از گروه های مطالعه در کلاس درس و فراهم کردن فرصت بحث ، تبادل نظر و پژوهش است
به نظر دیویدجانسون3 و همکاران یادگیری مشارکتی عبارتند از : گروه های کوچک به گونه ای که از طریق آن گروه ها دانش آموزان بتوانند با هم کار کنند و یادگیری خود و سایرین را به حداکثر برسانند
گوگال4 در تحقیق خود تحت عنوان تاثیر یادگیری مشارکتی بر تفکر انتقادی یادگیری مشارکتی را در مقابل یادگیری انفرادی قرار می دهد و بر این باور است که در یادگیری مشارکتی دانش آموزان برای رسیدن به هدف های متناسب با توانایی و سرعت عمل خودکار می کند
رویکرد یادگیری مشارکتی شامل طیفی از روش های مختلف می باشد ، صاحبنظران روش هایی نظیر حل مساله ، توضیحی ، بازی ، اکتشافی هدایت شده یا کاوشگری ، تحقیق ، آزمایشگاهی فعالیت طرح مساله ، و شبیه سازی را به عنوان روش هایی مطرح کرده اند که در قالب رویکرد یادگیری مشارکتی می توان در مواقع لازم بهره گرفت .
یکی از روش هایی که باعث تفکر و فعالیت فراگیران در کلاس درس می شود و در غالب رویکرد مشارکتی می توان از آن استفاده نمود و در این روش پژوهش به مطالعه آن پرداخته شده است روش کاوشگری است در الگوی کاوشگری که بر اساس نظر ریچارد ساچمن بنا نهاده شده است با تحیر و عدم تعادل دانش آموزان از طریق ایجاد یک موقعیت مشکل آفرین یا معما برانگیز پایه و اساس فعالیت های آموزشی را تشکیل می دهد
در الگوی کاوشگری فراگیران باید دانش را از طریق تمرین و فعالیت بسازند . در واقع این الگو از حافظه سپاری حقایق کلیدی چشم نمی پوشد ، ولی از آن فراتر می رود - نصرآبادی و نوروزی ، 1384 ، ص 117 - .برای اینکه دانش آموزان خوب تربیت شوند باید مبتکر ، خلاق ، نقاد و دارای بینش علمی باشند و این تنها در سایه انتقال اطلاعات به ذهن شاگردان حاصل نمی شود بلکه نیازمند است که در مدارس روش هایی گنجانده شود که از طریق آن چگونه آموختن را از طریق نظم فکری بیاموزند و در زندگی روزمره به کار گیرند .
تفکر انتقادی این امر را برای فرد ممکن می سازد تا حقیقت را در میان بهم ریختگی حوادث و اطلاعات جستجو کند که همه روزه وی را احاطه می کند و به هدفش که رسیدن به کامل ترین درک ممکن است ، دست یابد.یادگیری مشارکتی رویکردی نوین و فعال است که بستری گسترده برای پژوهش و مطالعه در جنبه ها و متغیرهای گوناگون مرتبط با آن وجود دارد این پژوهش تاثیر روش کاوشگری را که جزء روش های فعال و مشارکتی است را بر بهبود مولفه های تفکر انتقادی نسبت به درس علوم تجربی را در دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی مورد بررسی قرار می دهد .
فرضیه های پژوهش
-1 یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر تفکر انتقادی دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی تاثیر دارد. -
2 یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر استنباط دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی تاثیر دارد.
-3 یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر شناسایی مفروضات دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی تاثیر دارد.
-4 یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - براستنتاج دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی تاثیر دارد.
-5یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر تعبیر و تفسیر دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی تاثیر دارد.
-6 یادگیری مشارکتی - رویکردکاوشگری - بر ارزشیابی استدلالهای منطقی دانش آموزان دختر پایه پنجم ابتدایی تاثیر دارد
-2روش تحقیق
پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی است . جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دختر پایه ی پنجم دبستان های دولتی شهرستان رشتخوار - 280 - نفر می باشد که در سال تحصیلی 91 - 92 به تحصیل اشتغال داشتند . نمونه آماری در این پژوهش تعداد 60 نفر از دانش آموزان دختر پایه ی پنجم ابتدایی دبستان های دولتی شهرستان رشتخوار است .
برای انتخاب نمونه از روش نمونه گیری تصادفی ساده ، استفاده شده است . و سپس این 60 نفر به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند . اطلاعات این پژوهش به وسیله پرسشنامه ی تفکر انتقادی واتسون و گلیزر و نگرش سنج تحصیلی محقق ساخته ی ابوالقاسم اکبری جمع آوری شده است . پس از آن که دانش آموزان به طور تصادفی به دو گروه آزمایش وگواه تقسیم شدند، مورد پیش آزمون تفکر انتقادی واتسون و گلیزر قرار گرفتند .سپس مداخله ی آزمایش - اجرای الگوی کاوشگری در تدریس علوم تجربی - بر روی دانش آموزان گروه آزمایش انجام گرفت .
سپس از اتمام مداخله ی آزمایش ، دانش آموزان هر دو گروه آزمایش و گواه مورد پس آزمون پرسشنامه تفکر انتقادی واتسون گلیزر قرار گرفتند . به منظور تجزیه و تحلیل داده ها در این تحقیق با توجه به " طرح پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل " از روش های آماری توصیفی - محاسبه میانگین ، انحراف معیار ، حداکثر و حداقل - و آمار استنباطی - آزمون t برای گروه های مستقل - استفاده شده است .جهت تجزیه و تحلیل آماری داده های پژوهش از نسخه پانزدهم نرم افزار spss استفاده گردید.
معرفی آزمون تفکر انتقادی واتسون و گلیزر
محقق جهت سنجش میزان تفکر انتقادی دانش آموزان از آزمون تفکر انتقادی واتسون – گلیزر - - 1994 .ستفاده نموده است که توانایی تفکر انتقادی را از طریق 80پرسش در پنج مولفه مهارت استنباط ، شناسایی مفروضات ، استنتاج ، تعبیر و تفسیر و ارزشیابی اندازه گیری می کند نمره کلی آزمون 80 و بیشترین نمره آزمودنی از هر بخش 16 است .
نمرات در بخش استنباط از طریق درستی یا نادرستی عبارات ، در بخش شناسایی مفروضات با تشخیص وجود یا عدم وجود پیش فرض ها در عبارات ذکر شده یا نشده از موقعیت ها ، در بخش استنتاج با مشخص کردن نتایج استخراج شده و یا نشده از موقعیت ها ، در بخش تعبیر و تفسیر با مشخص کردن تعبیر و تفسیرهای استخراج شده یا نشده از شرح حال ها و بالاخره در بخش ارزشیابی دلایل با تشخیص دلایل قوی و دلایل ضعیف به دست می آید
به عبارت دیگر در این آزمون به ازای هر پاسخ صحیح ، یک نمره به فرد تعلق می گیرد و مجموع پاسخ های صحیح به پرسش های آزمون نمره کل آن محسوب می شود - حداکثر 80 نمره - هر یک از آزمودنی ها بر حسب امتیاز کل کسب شده از آزمون می توانند در یکی از طبقات ضعیف - کمتر از - 45 ، متوسط - - 54 – 59 ، و قوی - - 60-80 از نظر توانایی تفکر انتقادی قرار گیرند . در تقسیم بندی نمرات در هر بخش ، طبقه ضعیف نمره 10 و کمتر ، طبقه متوسط 11 و طبقه قوی 12 -16در نظر گرفته شد .
