بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه ی بین یادگیری مشارکتی و اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه ی دوم شهر اهواز انجام گرفته است. بدین منظور براساس پیشینه ی گذشته با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی چندمرحله ای تعداد 150 نفر از دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطه منطقه ی 4 شهر اهواز که در سال 94-95 مشغول به تحصیل بودند انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از ابزار پرسشنامه های استاندارد استفاده شد. داده های جمع آوری شده با استفاده از روش تحلیل کانون و روش همبستگی و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که بین یادگیری مشارکتی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر رابطه ی مثبت معناداری وجود دارد و همچنین بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر دوره ی دوم متوسطه رابطه ی منفی معناداری وجود دارد.
کلید واژگان: یادگیری مشارکتی، اضطراب امتحان، عملکرد تحصیلی.
مقدمه
آرزوی دیرینه ی هر جامعه ای پیشرفت افراد آن جامعه است و بدیهی ست هر پیشرفتی در زمینه های مختلف مستلزم داشتن افرادی متفکر، خلاق و منتقد می باشد که بتوانند تصمیمات صحیح اتخاذ نمایند و برنامه ریزی صحیحی داشته باشند و این مستلزم داشتن آموزش و پرورش فعال و پویا است و در آموزش و پرورش فعال و کارآمد عملکرد تحصیلی که کلیه ی فعالیت ها و تلاش های دانش آموز در جهت کسب علوم و دانش و گذراندن پایه ها و مقاطع تحصیلی مختلف که در مراکز آموزشی ست، روند صعودی دارد. عملکرد تحصیلی دانش آموزان متأثر از عوامل متعددی می باشد که دو تا از این عوامل عبارتست از یادگیری مشارکتی و اضطراب امتحان. امروزه در آموزش و پرورش به ندرت از روش های سنتی سخنرانی استفاده می شود و بیشتر از روش های نوین یادگیری به عنوان مثال از روش های یادگیری فعال استفاده می شود.
یکی از روش های یادگیری فعال که در آن از همکاری گروهی دانش آموزان برای یاد دادن انضباط و بهبود یادگیری دروس استفاده می شود یادگیری مشارکتی می باشد. در این نوع یادگیری، معلمان دانش آموزان را به گروه هایی تقسیم می کنند که در گروه ها سطح مهارت هر گروه با سطح مهارت گروه دیگر متفاوت است. مثلاًبرای آموزش دادن به گروه ها مسأله ای را به دانش آموزان بدهید که ضمن به کارگیری راه حل گروهی با زندگی واقعی شاگرد نیز تناسب داشته باشد - نلسونٌ، . - 1386 جانسون و جانسون - 2000 - گفته اند که در یادگیری مشارکتی دانش آموزان به اهمیت کار کردن با یکدیگر پی می بردند و از این طریق عملکرد تحصیلی خود و دیگران را افزایش می دهند. شواهد تحقیقاتی نشان می دهد که بیشتر مشکلاتی که در روش سنتی غیرفعال به چشم می خورد در یادگیری مشارکتی به حداقل می رسد - وایکرٍ، 1997، ص . - 42-48 کاگانَ - 2004 -
معتقد است که در یادگیری مشارکتی دانش آموزان به صورت غیررقابتی با یکدیگر کار می کنند تا به هدف های مشترک درسی برسند. از نظر کوهنُ - 1994 - در یادگیری مشارکتی برای یادگیری هر یک از اعضای گروه باید مشارکت فعال داشته باشند و فعالیت هر یک از دانش آموزان در گروه حیاتی است.از نظر اسلاوین - 1987 - یادگیری مشارکتی مجموعه ای از روش های آموزشی است که دانش آموزان را برای کار در گروه های کوچک با توانایی های مختلف آماده می کند، به آن ها کمک می کند تا یادگیری را تسهیل نمایند. محمدرضا کرامتی - 1390 - پژوهشی در مورد رابطه ی بین یادگیری مشارکتی با عملکرد تحصیلی درس علوم تجربی دانش آموزان پسر سال اول راهنمایی در شهر تهران انجام داد و گزارش داد که بین یادگیری مشارکتی با عملکرد تحصیلی رابطه ی مثبت معناداری وجود دارد. بوونِ - 2000 - پژوهشی در دبیرستان و دانشگاه انجام داد، نتایج رابطه ی مثبت معناداری را بین یادگیری مشارکتی با عملکرد تحصیلی نشان داد.
یکی از موانعی که برای حل مسائل درسی و یادگیری ایجاد می شود اضطراب امتحان است که به ناتوانی یادگیرنده در کنترل هیجانی خویش گفته می شود و یک واکنش هیجانی ناخوشایند به موقعیت ارزیابی است - مهرابی زاده هنرمند، . - 1389 یزدانی - 1390 - در پژوهشی بر روی دانشجویان مامایی دانشگاه آزاد نجف آباد نشان داد که بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. شکری - 1386 - در تحقیقی گزارش کرد که بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. لشکری پور - 1384 - در پژوهشی بر روی دانش آموزان راهنمایی شهر زاهدان به این نتایج دست یافت که اضطراب امتحان در بین دانش آموزان راهنمایی شیوع دارد و از سوی دیگر بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی رابطه ی منفی معناداری وجود دارد.
دادستان و دانش پژوه - 1374 - در زمینه ی رابطه ی بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان سال سوم دبیرستان رشته علوم انسانی شهر تهران پژوهشی انجام داد، در این پژوهش از پرسشنامه ی اضطراب ساراسون و اضطراب کتل استفاده شد و نتایج نشان داد که بین اضطراب امتحان با عوامل اضطرابی شخصیت رابطه وجود دارد و همچنین سطح اضطراب امتحان بر معدل کل دروس اختصاصی به طور معناداری تأثیر دارد و موجب کاهش عملکرد تحصیلی می شود. چراغیان و همکاران - 1387 - در پژوهشی به بررسی اضطراب امتحان و رابطه ی آن با عملکرد تحصیلی دانشجویان پرستاری شهر آبادان پرداخت. در نتایج به دست آمده رابطه ای بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی یافت نشد. پژوهشی توسط کرمعلی سیجانی - 1372 - با عنوان رابطه ی بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان سال سوم دبیرستان شهر اصفهان انجام شد.
نتایج نشان داد بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان رابطه ای وجود ندارد. کولرٌ و همکاران - 1980 - در پژوهشی گزارش کردند که بین اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی رابطه ی منفی معناداری وجود دارد. آلن جرجٍ - 1971 - در مطالعه ای به بررسی رابطه ی کاهش اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی دانشجویان کالج پرداخت. نتایج نشان داد که کاهش اضطراب امتحان باعث افزایش و بهبودی در عملکرد تحصیلی می شود. ساراسون و مندلرَ - 1952 - کارکرد دانش آموزان را تحت شرایط اضطراب بررسی کردند. شرایط اضطراب دستورالعمل های شخصی و عاطفی بودند مثلاً مراقبین در زمان امتحان مدام بالای سر دانش آموزان حاضر می شدند و صحبت از مشکل بودن امتحان می کردند. نتایج حاکی از آن بود که این دستورالعمل ها در دانش آموزان کم اضطراب اثر مثبت و در دانش آموزان اضطراب بالا اثرات زیان بخش داشته است.
سؤال پژوهش حاضر عبارت است از: آیا بینیادگیری مشارکتی و اضطراب امتحان با عملکرد تحصیلی دانش آموزان دختر مقطع متوسطه ی دوم رابطه ی ساده و چندگانه وجود دارد؟جوانا اسکاتُ بیان می کند زمانی که فراگیری دروس به صورت یادگیری مشارکتی باشد باعث می شود که دانش آموزان این دوره بتوانند ادراک وسیع تری از مسائل و موضوعات اخلاقی جامعه و جهان اطراف خود داشته باشند - اسکات،. - 1998به اعتقاد جویسِ و همکاران در صورتی که روش های مشارکتی با سایر روش ها ترکیب شوند، تأثیراتآن ها افزایش مییابند. - جویس و همکاران، - 2004یکی از موانع یادگیری اضطراب امتحان است.
فیوره و پسکار - 1987 - بیان می کنند که اضطراب امتحان دو نوع می باشد: نوع اول هیجان آور و امیدوار کننده و نوع دوم بد و بازدارنده است. اضطراب امتحان بسته به اینکه شخص چگونه آن را هدایت کند به صورت سازنده و یا بازدارنده تظاهر می نماید. یادگیری مشارکتی و اضطراب امتحان رابطه ی تنگاتنگی با عملکرد تحصیلی دارند. عملکرد تحصیلی شامل ثبت کلیه فعالیت های شناختی فرد تحصیل کننده است که با یک سیستم درجه بندی مورد توافق، با توجه به سطوح مختلف فعالیت های هیجانی و آموزشی و جدول زمانی سنجید می شود و به عنوان فرآیند پیشرفت تحصیلی برای وی در نظر گرفته می شود. - ساکی و همکاران، - 1389
روش پژوهش
