بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی تأثیر 12 هفته تمرینات پیلاتس بر تعادل و خستگی بیماران زن مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس بود. این تحقیق حاضر از نوع نیمه تجربی و کاربردي بود که به شیوه میدانی و به صورت پیشآزمون و پسآزمون در دو گروه تجربی و کنترل انجام گردید. بدین منظور تعداد 24 زن 20 تا50 سال مبتلا به ام. اس. شهرستان دزفول به صورت تصادفی و در دسترس انتخاب شدند و به صورت تصادفی به دو گروه تجربی و کنترل تقسیم شدند . از دستگاههاي تعادل سنج ایستا و پویا و پرسشنامه شدت خستگی، براي اندازه گیري تعادلایستا با چشم باز و بسته و تعادلپویا و نیز شدت خستگی بیماران مبتلا به ام. اس. استفاده شد سپس گروه تجربی 12 هفته تمرینات پیلاتس را زیر نظر مربی و کارشناس این رشته به صورت هفتهاي سه جلسه و هر جلسه یک ساعت انجام دادند که در این مدت گروه کنترل هیچ نوع ورزشی را انجام نمیدادند و پس از جمعآوري دادهها جهت تجزیه و تحلیل دادهها آزمون فرضیه هاي تحقیق توسط تحلیل واریانس یکراهه و مرکب با اندازهگیري مکرر، آزمون تی مستقل و آزمون تعقیبی با تعدیل ضریب آلفا انجام شد. نتایج نشان داد که تمرینات پیلاتس بر تعادل ایستا با چشم باز و بسته و تعادلپویا و خستگی بیماران زن داراي بیماري ام. اس . اثرگذار بوده است. لذا بر مبناي نتیجه فوق پیشنهاد می شود بیماران مبتلا به ام. اس. براي بهبود عملکرد خود به ورزش پیلاتس در کنار زندگی روزمره بپردازند.
مقدمه
بیماري مولتیپل اسکلروزیس یا به اختصار ام اس که در فارسی با عناوین تصلب متعدد، تصلب چندگانه و یا اسکلروز چندگانه آمدهاست را میتوان جزء شایعترین بیماريهاي دمیلینیزاسیون سامانهي عصبی مرکزي - CNS - دانست - رسولی و همکاران، . - 1385 ام اس با درگیر شدن دمیلینیزاسیون در سراسر جسم سفید سامانهي اعصاب مرکزي و اغلب در ساقهي مغز، فضاي پیشبطنی، التهاب اعصاب بینایی و طناب عصبی گردن پراکنده میشود - یاوري، . - 1388 مولتیپل اسکلروزیس - ام اس - یک بیماري مزمن پیشرونده و تخریب کننده میلین سیستم عصبی مرکزي می باشد که قطعات متعدد دمیلینه شده حاصل از این بیماري، سرتاسر ماده سفید را فرا می گیرد و عملکرد حسی و حرکتی را تحت تاثیر قرار میدهد - غفاري و همکاران . - 1387 التهاب، دمیلینه شدن اعصاب ودژنراسیون آکسونها مکانیسمهاي پاتالوژیک اصلی بیماري ام اس می باشد . دمیلینه شدن به همراه ایجاد التهاب سبب تشکیل ضایعات خاص بیماري ام اس یا پلاكها می شود. این ضایعه ها به خصوص در مغز، طناب نخاعی واعصاب بینایی دیده میشود. دمیلینه شدن و آسیب اکسونها سبب اختلال در انتقال پیامهاي عصبی در نتیجه ، بروز علایم عصبی میشود. علایم عصبی منعکس کننده محل درگیردر مغز یا نخاع هستند - شفیعی هنجنی، . - 1390 بحثهاي زیادي در این زمینه وجود دارد که آیا این بیماري در تمام طول تاریخ، بشر را گرفتار میساخته است یا فقط از حدود 200 سال پیش براي انسانها مشکلساز شده است. اگر چه مدارکی از تاریخ باستان وجود دارد که نشانههایی از یک بیماري همانند ام اس را توصیف میکند، اما پزشکان مطمئن نیستند که آیا آن چیزي که توصیف شده است، همان بیماري ام اس بوده یا یک بیماري دیگر که در برخی از ویژگیها همانند ام اس می-باشد. تمرینات ورزشی قسمتی از اجزاء توانبخشی بیماران ام اس است که به بهبود نشانههاي بیماري و در نتیجه سلامت عمومی بیمار، و کمک به بهبود حالات روحی و افسردگی آنها کمک می کند - ریتبرگ ، . - 2005 هر چند جیم در مطالعه خود بیان می دارد سطح فعالیت بیماران مبتلا به ام اس به دلیل توصیه پزشکان، به منظور کاهش خطر تشدید خستگی و حرارت بدن در پایین ترین سطح خود قرار دارد. او در ادامه با بررسی تحقیقات انجام شده قبلی، به این مطلب اشاره میکند که کاهش فعالیت بدنی موجب افزایش خطر پیشرفت بیماريهاي قلبی عروقی، استئوپروز، ضعف و آتروفی عضلات، خستگی، افسردگی و اختلالات خواب میشود - جیم ، . - 2006 برنامه هاي ورزشی منظم و متعادل ک ه به صورت روزانه انجام میگیرد میتواند موجب کاهش بروز بیماري قلبی عروقی گردد. معمولاً عدم تحرك و یا کاهش آن در بیماران مبتلا به ام اس زمینه را براي افزایش میزان کلسترول و تري گلیسرید فراهم ساخته و نهایتاً بستر مناسب را براي امکان بروز تعدادي از بیماريها آماده مینماید. بنابراین ورزش یکی از ارکان مهم برنامه هاي درمانی مبتلایان به ام اس است - میرشفیعی، . - 1387 در انتخاب نوع ورزش در بیماري ام اس باید به نکات خاصی توجه نمود زیرا نوع ورزشی که بتواند مناسب فرد مبتلا به ام اس باشد به شدت و وسعت بیماري و نیز سن و دیگر مشخصه هاي سلامت فرد بستگی دارد - میرشفیعی، . - 1387 تعیین سطح آمادگی هوازي بیماران ام اس میتواند به ایجاد یک پایه براي توسعه اهداف برنامه ورزشی منظم بیمار و در کل به همان اندازه به افزایش فعالیت بدنی بیمارکمک کند. بسته به سطح و ماهیت مشکل بدنی بیمار، م مکن است تنظیماتی در انتخاب نوع تمرین بیمار مورد نیاز باشد - موریسون ، . - 2008 مطالعات نشان داده اند که ورزش درمانی به صورت صحیح میتواند بربهبود این بیماران مؤثر باشد. از فواید ورزش درمانی براي بیماران مبتلا می توان به بهبود وضعیت جسمانی بیماران، انجام بهتر فعالیت هاي روزانه، سلامت روحی وروانی، تکمیل تاثیر درمان دارویی وکنترل بسیاري از علایم بیماري آنان اشاره کرد. درمطالعات نشان داده شده که تمرینات ورزشی ومداخلات تغییر رفتاري مبتلایان به بیماري ام. اس.، موجب تعدیل روند ناتوانی هاي حرکتی شده وعملکرد روانی آنهارابهبود می بخشد. ازجمله روش هاي تمرینی که در سال هاي اخیر مورد توجه قرار گرفته است تمرینات پیلاتس - علم کنترولوژي - می باشد - شاه نظر وهمکاران، . - 1392 محققان پی بردند تمرینات پیلاتس باعث بهبود تعادل و ناتوانی جسمانی وحتی کاهش خستگی درزنان مبتلا به ام. اس. می شودوذکر کردند که می توان از این تمرینات به عنوان یک درمان مکمل در کنار درمان هاي دارویی دیگر استفاده نمود - حسینی، . - 1389 همچنین در پژوهش دیگري نشان داده شدکه تمرینات پیلاتس دربیماران گروه تجربی درمقایسه با گروه کنترل منجر به بهبود وضعیت جسمانی افراد مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس شده است - باتاجت ، . - 2009 مولتیپل اسکلروزیس - ام. اس. - یک بیماري خودایمنی، التهابی ومزمن است که به صورت ضایعاتی عصبی بامیلین تخریب شده، درجسم سفید مغز، طناب نخاعی واعصاب بینایی بروز می کند - عسگري، . - 1386 بیماري ام. اس. باعث آسیب غلاف آکسون می شود اگر چه ممکن است آسیب دیدن غلاف میلین تاحدودي ترمیم شود، اما هر گونه صدمه به آکسون دائمی است. اگر مغز نتواند آسیب هاي مسیر عصبی راخنثی کند، ممکن است فعالیت هاي تحت کنترل آن عصب براي همیشه از دست برود - باتاگات ، . - 2009 این بیماري به دوخصوصیت آن یعنی تعدد نواحی درگیر وپلاك ها ونواحی اسکلروزه شده اشاره دارد - شفیعی هنجانی وهمکاران، . - 2011 رشته عصبی با روکش میلین سالم، جریان عصبی راسریع وبدون اتلاف انرژي ودرمسیر مربوطه منتقل می کند واین مشکل امکان ایجاد حرکات موزون، سریع وهماهنگ را از مبتلا سلب می کند . درواقع ام. اس. یک بیماري خود ایمنی است که درآن سیستم ایمنی بدن افراد به بافت هاي خود حمله می کندودرجریان بیماري میلین تخریب می شود، میلین موادي از جنس چربی هستند که حفاظت وپوشش فیبرهاي عصبی درمغز وطناب نخاعی رابه عهده دارد. میلین را می توان در سیستم هاي برق به عایق تشبیه کرد. زمانی که میلین صدمه دیده است پیام عصبی که درطول عصب منتقل می شود ممکن است آهسته بوده ویا مسدود شده باشد . محققین دقیقا نمی دانندکه چرامولتیپل اسکلروزیس دربرخی افراد بروز نموده ودر افراد دیگر رخ نمی دهد. ترکیبی از عوامل اعم از ژنتیک تاعفونت دوران کودکی می تواند درایجاد آن نقش داشته باشند . اگر چه مبتلایان به ام. اس. در یافتن راهی براي حل مشکلات ودست یابی به رویکردي جهت بهبود کیفیت زندگی وسلامت خود، ناتوان هستند اماتمرینات ورزشی درافراد مبتلا به این بیماري رایج نیست وطبق بررسی هاي انجام شده تنها 28/6 درصد آنها ورزش را تصدیق کرده اند. این درحالی است که تمرین ورزشی با سلامت جسمی وذهنی افراد ارتباط دارد وبیمارانی که تمرین جسمانی داشته اند ، عملکرد اجتماعی بهتري داشته وتوانایی انجام وظایف خودرابهتر از قبل داشته اند - کاکیت وهمکاران، . - 2010 درطول دهه گذشته، توصیه به ورزش دربین بیماران مبتلا به بیماري مولتیپل اسکلروزیس معمول ترشده است و این به دلیل اثرات سودمندي است که اخیرا"در این بیماران به اثبات رسیده است. بنابراین درحال حاضر یافته ها نشان می دهند که بدتر شدن یاتشدید یافتن تعدادي از علائم حسی که بیش از 40درصد بیماران بعد از ورزش تجربه کرده اند، زودگذر وموقتی است وبعد از نیم ساعت بعد از ورزش در85درصدبیماران به حالت طبیعی برمی گردد - داگلاس وهمکاران، . - 2008 عمدهترین مشکلات مربوط به ام. اس؛ عدم تعادل ، خستگی، افسردگی، انقباضات عضلانی، درد ، مثانه تحریکپذیر و اختلالات جنسی است لذا توأم شدن خستگی و افسردگی در این بیماري سبب کاهش تحرك و بنابراین تشدید انقباضات عضلانی و درد میشود . براي پیشگیري از این مشکلات ، استفاده از راهکارهایی همچون برقراري روابط اجتماعی ، آموزش ، تمرینات ورزشی، حمایتهاي رسمی و مداخلات دارویی ضروري است - عسگري و حاجی علی اکبري، . - 1386 از میان ورزشهاي متنوع ورزش پیلاتس تاثیرات مثبتی را بر جلوگیري از روند روبه رشد بیماري در بیماران گذاشته است. ورزش پیلاتس در سال 1920 به وسیله ژوزف پیلاتس معرفی و توسعه داده شد و در سال 1385 وارد ایران شد - عطري و شافی، . - 2007 این ورزش مجموعه اي از تمرینات تخصصی است که استفاده از فکر را جهت کنترل عضلات تشویق می کند. این امر تأکید بر توانایی وضعیت عضلات جهت حفظ تعادل بدن و حمایت از بهبود وضعیت ستون مهره ها دارد. این ورزش مجموعه اي از تمرینات تخصصی است که بدن و مغز را به گونه اي درگیر می کند که قدرت و انعطاف پذیري و استقامت را تحت تأثیر قرار می دهد. در مطالعه فریمن وهمکاران تحرك در بیماران ام اس پس از تمرینات پیلاتس بهتر شده بود و این نتیجه را در بر داشت که تعادل و تحرك در بیماران پس از تمرینات پیلاتس بهتر شده است. این روش تمرینی در وضعیت هاي ایستا - خوابیده، نشسته، ایستاده - و بدون طی مسافت، پرش و جهش انجام می شود و این مزیت را دارد که انجام این نوع فعالیت ها، خطر بروز آسیب هاي ناشی از صدمات مفصلی و عضلانی را که براثر انجام حرکات پرتابی ایجاد می شوند، کاهش می دهد - موسکولینو و کیپریانی، . - 2004 باتوجه به مطالب ذکر شده ورزش می تواند یکی از راه هاي کم هزینه در جهت بهبود بیماران مبتلا به ام اس باشد وهمین امر باعث شده که دراین مجموعه به بررسی تاثیر12هفته تمرینات پیلاتس بر تعادل - ایستا وپویا - و خستگی زنان مبتلا به بیماري ام اس پرداخته شود.
شاه نظري و همکاران - 1392 - در تحقیقی با عنوان تأثیر تمرین پیلاتس و ورزش در آب به سرعت راه رفتن زنان مبتلا به MS، 45 نفر را با ناتوانی جسمانی کمتر از 4/5 و مدت بیماري 2 تا 8 سال و دامنه سنی 20-40 - سال - را انتخاب و به صورت تصادفی به 3 گروه تمرینات پیلاتس، گروه تمرینات ورزش در آب و گروه کنترل تقسیم کردند. برنامه تمرینات براي گروه هاي آزمایش 12 هفته، هفته اي سه جلسه و جلسه اي یک ساعت بود. یافته هاي این تحقیق نشان داد که میانگین هاي تعدیل شده نمرات سرعت راه رفتن - آزمون 25 فوت راه رفتن - آزمودنی هاي گروه هاي مداخله معنی دار می باشد و مقایسه زوجی میانگین ها بیانگر آن بود
