بخشی از مقاله
چکیده
زمینه و اهداف: نقص در تعادل از مهمترین مشکلات کمردرد مزمن در افراد جوان و میان سال می باشند. هدف از این مطالعه بررسی اثرات شش هفته تمرین درمانی با تأکید بر تمرینات ثبات دهنده بر شاخصهای تعادلی در دختران دانشجو مبتلا به کمردرد مزمن می باشد. مواد و روشها: در این مطالعه نیمه تجربی تعداد 20 دختر دانشجوی دانشگاه بیرجند مبتلا به کمردرد مزمن با میانگین سن 24/11 0/31 بهصورت تصادفی به دو گروه تمرینات ثبات دهنده و کنترل تقسیم شدند. گروه تجربی به مدت 6 هفته، هر هفته 3 جلسه و جلسهای حدود 45 دقیقه تحت درمان قرار گرفتند.
جهت ارزیابی تعادل پویا از تست تعادلی Y قبل و بعد از درمان استفاده شد. آنالیز دادهها بهوسیله نرم افزار SPSS نسخه 19 در سطح معناداری >P/05 و بهوسیله تستهای آماری تی مستقل و وابسته انجام شد.یافتهها: مطالعه حاضر نشان داد که تفاوت معناداری در شاخص قدامی - P=0/04 - در نتایج درون گروهی بعد از اتمام تمرینات وجود دارد ولی در مورد ثبات خلفی - داخلی - P=0/10 - و ثبات خلفی - خارجی - P=0/22 - نتایج از لحاظ آماری معنادار نمی باشد. نتیجه گیری: شش هفته تمرینات ثبات دهنده مرکزی بدن برای دانشجویان دختر مبتلا به کمردرد مزمن باعث افزایش سطوح تعادلی در این افراد می گردد.
-1 مقدمه
کمردرد یکی از مشکلات عمده در جوامع صنعتی و یک عامل مؤثر در ایجاد ناتوانی عملکردی شخص مبتلا و ضررهای سنگین اقتصادی است . - 1 - عوامل متعددی در بروز کمردرد غیراختصاصی مؤثر هستند بهطوری که گاهی تشخیص دقیق آنها بسیار دشوار است. از بین این عوامل، نقش قدرت و استقامت عضلات تنه در کاهش درد، و همچنین افزایش ثبات و تعادل کمربند لگنی جایگاه ویژهای دارد
بر طبق نظر - 1992 - Panjabi، سه عنصر اصلی بر حفظ ثبات در ناحیه ستون فقرات تأثیر میگذارند که عبارت است از سیستم پاسیو و سیستم اکتیو و سیستم عصبی، که اختلال در عملکرد هر کدام از این سیستمها باعث اختلال ثبات ستون فقرات شده و به دنبال آن باعث کمردرد و در نهایت کاهش میزان تعادل فرد خواهد شد . - 3 - از عوامل مهم ایجاد کننده بیثباتی در ستون فقرات، تغییر در ساختار و کارکرد نامناسب عضلات این ناحیه است که میتواند منجر به ضعف عضلات، کاهش تعادل و اختلال در عملکرد و در نهایت، کمردرد شود
علاوه بر این، نشان داده شده است که کاهش تعادل و کنترل پوسچر در افراد مبتلا به کمر درد حاکی از کاهش توانایی دوباره سازی وضعیت، کاهش در احساس حرکت ناشی از تغییر در اطلاعات مخابره شده توسط گیرندههای مکانیکی، کاهش در عملکرد دوکهای عضلات پارااسپاینال، کاهش در قدرت و هماهنگی انقباضات عضلانی، و تأخیر در فعال سازی عضلات تنه و یا افزایش تنش فعال عضلات در این بیماران دانست
یکی از ورزشهایی که طی ده سال گذشته توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است، ورزشهای ثباتی با تأکید بر آموزش انقباض عضلات ثبات دهندهی عمقی میباشد. . - 5 - تعیین تأثیر مداخله تمرین ثباتی ستون فقراتی بر سطح درد و تفاوتهای تعادل ایستا در بیماران با کمردرد که توسط Rhee و همکاران - - 2012 صورت گرفت. تغییرات زمانی نوسان محور قدامی - خلفی در گروه تمرین ثباتی در مقایسه با گروه کنترل کاهش داشت. ولی در محور داخلی- خارجی نسبت به گروه کنترل معنی دار نبود
مقایسه تمرین قدرتی عضله راست کننده پشت در مقابل تمرین تعادل کنترل وضعی به وسیله Kollmitzer و همکاران - 2000 - روی 26 فرد سالم طی 2 ماه که بعد یک ماه دو نوع تمرین بین گروهها جابه جا میشد. نتایج این مطالعه نشان میدهد، بعد از یک ماه تمرین قدرتی عضله راست کننده پشت کاهش مقاومت وضعی در سطح سخت شد در حالی که هیچ تغییری بعد از انجام تمرینات تعادلی مشاهده نشد
درمان کمر درد و توان بخشی آن در کوتاهترین زمان ممکن، یک آرزوی بزرگ و قدیمی است، اما هنوز اقبال خوبی برای دست اندرکاران بهداشت و سلامت حاصل نشده است. هر چند پیشرفتهای درمانی و توان بخشی کمر درد بهویژه در سالهای اخیر موفقیتهای نسبی داشته است. ولی هنوز برنامههای درمانی پر هزینه و طولانی مدت است . - 8 - بر اساس آنچه که گفته شد از یک سو از آنجایی که در مورد کارایی انواع تمرینات ثبات دهنده اختلاف نظر وجود دارد و همچنین شیوع بالای کمردرد مزمن در سنین پایینتر و بخصوص دانشجویان و افراد محصل و ارائه راه حلی برای درمان کمردرد این قشر از جامعه، هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر 6 هفته تمرین درمانی بر تعادل و استقامت عضلات تنه دانشجویان دختر مبتلا به کمردرد مزمن میباشد.
-2 روش تحقیق
مطالعه حاضر از نوع تحقیقات نیمه تجربی با طرح تحقیق بهصورت پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل میباشد. جامعه تحقیق را کلیه دانشجویان دختر مبتلا به کمردرد مزمن در دانشگاه بیرجند تشکیل میدادند. روش نمونهگیری در پی یک فراخوان در سطح دانشگاه بیرجند از تمام کسانی که با مشکل کمردرد درگیر بودند درخواست شد که در یک برنامه تمرینی شرکت کنند. تعداد 24 نفر بهعنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند و بهطور تصادفی به دو گروه مساوی 12 نفره تمرینات ثبات دهنده با میانگین سن 24/6± 1/84 سال، قد 160/8±0/16 سانتی متر و وزن 53/25±7/20 کیلو گرم و گروه کنترل با میانگین سن 23/5± 1/50 سال، قد 151/12±0/20 سانتی متر و وزن 52/85±5/41 کیلو گرم تقسیم شدند.
معیارهای ورود به مطالعه شامل سن - 30-18 - ، جنسیت زن، مبتلا بودن به کمر درد بیش از 3 ماه به دلیل ضعف عضلانی، عدم مشکلات ساختاری ستون فقرات مانند فتق دیسک شدید، تائید کمردرد توسط متخصص ارتوپدی، غیر ورزشکار، عدم اعتیاد به مواد مخدر، عدم استفاده از هر نوع دارو یا مسکن و تدابیر درمانی جهت رفع مشکلات کمر درد بودند.
همه آزمودنیها قبل از ورود به مطالعه پرسشنامه سلامت عمومی و رضایت نامه شرکت در تحقیق را پر کردند. سپس در ابتدا و همچنین بعد از اتمام پروتکل تمرینی، تعادل هر دو گروه تجربی و کنترل به وسیله تست تعادلی Y اندازه گیری شد. برای گروه کنترل نیز در طول برنامه تمرینی هیچ گونه فعالیتی فعالیت خاصی در نظر گرفته نشد و آنها مانند گذشته به فعالیتهای روزمره و معمول زندگی خود پرداختندضمناً. تعداد دو نفر از هر دو گروه تجربی و کنترل به علت عدم شرکت منظم در تمرینات و همچنین مشکلات شخصی از مطالعه کنار گذاشته شدند.
اندازه گیری تعادل
برای ارزیابی تعادل پویای آزمودنیها از آزمون تعدیل شده تعادلی ستاره - Y - استفاده شد. این آزمون از سه جهت قدامی، خلفی داخلی و خلفی خارجی تشکیل شده است که با زاویه 135 درجه از هم رسم میگردد. در تحقیقات گذشته این آزمون از روایی بالای 91 درصد اعلام شده است - . - 9 با توجه به این که طول پای آزمودنی بر فاصله دستیابی آنها اثر گذار است، میانگین فاصله دستیابی در هر جهت بر طول پای آزمودنی تقسیم شده و در عدد 100 ضرب می شود تا فاصله دستیابی بهعنوان درصدی از اندازه طول پا به دست آید. آزمودنی هر یک از جهتها را سه بار انجام داده و میانگین سه تلاش بهعنوان نمره تعادل پویا در نظر گرفته میشد.
پروتکل تمرینی
گروه تجربی بهصورت منظم طی 6 هفته، هر هفته 3 جلسه و هر جلسه در حدود 45 دقیقه تحت برنامه تمرینی قرار گرفتند . 15 حرکت متفاوت مختص ثبات مرکزی بدن در نظر گرفته شد که در جلسه اول به مدت 15 دقیقه برای آزمودنیها معرفی، و چگونگی اجرا آن توضیح داده شد. حرکات از سطح آسان به مشکل طراحی شدند. بهطوری که بیمار هر هفته به سطح بالاتری از تمرین وارد شود. هفته اول با 2 ست انقباض ایستا به مدت 15 ثانیه و با 8 تکرار شروع شد و از هفتههای بعد به زمان انقباض 2 ثانیه، بهدفعات تکرار 2 بار و تعداد ستها به 3 افزایش یافت. به دلیل این افزایش بار، بعضی حرکات انجام داده نشدند.
تا بیمار با سطح افزایشی تمرینات هماهنگ شود. نمونهای از تمرینات ثبات دهنده در این تحقیق میتوان به حرکت تو بردن شکم - مانور خالی کردن شکم - Hollowing همراه با انقباض عضلات، حرکت سفت کردن شکم - مانور بریسینگ - ، تمرینات روی سطوح نامتعادل و تمرینات پل زدن، چهار دست و پا و به شکم خوابیده اشاره کرد. این برنامه تمرینی با توجه به مطالعات پیشین 11 - ، - 10 و به تأیید متخصص طب ورزشی و توانبخشی رسید.
برای تعیین میانگین و انحراف استاندارد از آمار توصیفی و برای تجزیه تحلیل دادههای دو گروه بعد از مشخص شدن طبیعی بودن توزیع دادهها توسط آزمون کولموگروف - اسمیرنورف از آزمون W وابسته برای اندازه گیری تغییرات درون گروهی و از آزمون W مستقل برای اندازه گیری تغییرات بین گروهها استفاده شد. آنالیز دادهها بهوسیله نرم افزار SPSS نسخه 19 در سطح معناداری P</05 انجام شد.
-3 یافتهها
مشخصات دموگرافیک دو گروه مداخله و کنترل نشان میدهد که شاخصهای سن، قد، وزن و طول پا با یکدیگر همگن بودند و از لحاظ آماری تفاوت معناداری نداشتند.
نتایج درون گروهی در مورد تعادل بیماران در گروه تجربی نشان دهنده تفاوت معنیدار در ثبات قدامی بیماران بود - 3=0/04 - ولی در مورد ثبات خلفی - داخلی - 3=0/10 - و ثبات خلفی - خارجی - 3=0/22 - نتایج از لحاظ آماری معنادار نبود. نتایج آزمون W مستقل اختلاف بین پیش آزمون و پس آزمون گروههای تمرین و کنترل نشان داد که نمرات تعادلی بین دو گروه از لحاظ آماری معنادار نمیباشد
جدول.1 میانگین و انحراف استاندارد سن، قد، وزن و طول پا دو گروه تجربی و کنترل
