بخشی از مقاله
چکیده
برای مفهوم سازی هر واژه دینی، راه درست، تشکیل درختواره مفهومی آن واژه مانند چرایی، چیستی، چگونگی، هدف، ابعاد و وسیله آن مفهوم و مراجعه به منابع دینی است. راه انحرافی هم ارجاع به معادلهای انگلیسی آن واژه دینی است که باعث میشود مفهوم دینی بر اساس تفکرات غربی ارایه شود که خطا و نقض غرض است. بر اساس درختواره مفهومی و با استفاده از گفتمان مقام معظم رهبری، مفهوم پیشرفت چنین تعریف شده است:
»پیشرفت یعنی حرکت مستمر و شکوفایی فکری، علمی، سبک زندگی و معنوی جامعه برای رسیدن به سعادت دنیا و آخرت، آرامش و آسایش، زندگی متعالی و در یک کلمه حیات طیبه از طریق رشد و مسئولیت پذیری انسان، خانواده و نهادهای اجتماعی، حل مسایل، مشکلات و موانع حرکت جمعی برای برپایی تمدن نوین اسلامی به وسیله ولایت امام و کتاب الهی« پیشنهاد میشود این تعریف جایگزین تعریف مندرج در سند مبانی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت شود.
.1 طرح موضوع
برای مفهوم سازی هر واژه دینی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، راه درست تشکیل درختواره مفهومی آن و مراجعه به منابع دینی است. راه انحرافی هم ارجاع به معادلهای انگلیسی آن واژه دینی است که باعث می شود از آن مفهوم، هر آنچه که انگلیسی زبانها برای معادل آن، مراد کرده اند به آن واژه، بار معنایی شود و خانه ما در زمین دیگرانی ساخته شود که ارزش ها و چارچوب های دینی و فلسفی آنها با ما متفاوت است و در نتیجه مفهوم دینی بر اساس تفکرات غربی ارایه شود که خطاست.
به عنوان مثال واژه رشد یک واژه قرآنی است که در سوره های مختلف قرآن کریم به کار برده شده است که به دو نمونه آن اشاره می شود:
· آیه 256 سوره بقره: لا اکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی...3
· آیه 2 سوره جن: یهدی الی الرشد فامنا به و لن نشرک بربنا احدا1
» 2پیشرفت، تحول در صورت مادی، مثالی و روحی همه موجودات به قرب الی االله است« 3 در ]پذیرش[ دین، هیچ اجباری نیست. راه رشد از گمراهی، روشن شده است. ولی وقتی مترجمان این کلمه را معادل واژه انگلیسی2 قرار دادند، دیگر نمی توان مفهوم رشد در ترجمهها را با مفهوم قرآنی آن، معادل دانست و به تعبیری تنها مشترک لفظی هستند و از همین جا مفهوم سازی واژه دینی دچار چالش می شود.
در مورد کلمه پیشرفت هم که واژه ای ایرانی است، راه درست مراجعه به مفهوم سازی امام و رهبری است و ارجاع به معادل های انگلیسی3 آن خطاست. این مقاله تلاش کرده تاملی در مفهوم سازی پیشرفت با استفاده از صحبت های مقام معظم رهبری انجام دهد.
2. بحث اصلی مقاله
برای اینکه پیشرفت، مفهوم سازی شود، لازم است چرایی، چیستی، چگونگی، هدف، ابعاد و وسیله آن روشن شود. درختواره مفهومی پیشرفت در شکل 1 نشان داده شده است
شکل :1 درختواره مفهومی برای مفهوم سازی پیشرفت با استفاده از بیانات مقام معظم رهبری تعریف زیر برای پیشرفت توسط نگارنده پیشنهاد می شود:
»پیشرفت یعنی حرکت مستمر و شکوفایی فکری4، علمی، سبک زندگی و معنوی جامعه5 برای رسیدن به سعادت دنیا و آخرت1، آرامش و آسایش2، زندگی متعالی و در یک کلمه حیات طیبه از طریق رشد به سوی رشد هدایت می کند پس به آن ایمان آوردیم و هرگز احدی را شریک پروردگارمان قرار نمیدهیم.
ما تحول و پیشرفت در علم داریم، پیشرفت در فکر هم باید پیدا کنیم. بیانات در دیدار شرکتکنندگان در ششمین همایش ملی نخبگان جوان 1391/07/12 5 باید در طراحی الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت، بر چهار عرصه فکر، علم، معنویت و زندگی تکیه شود که در این میان موضوع »فکر« بنیانی تر از بقیه عرصه ها است.
مسئولیت پذیری انسان، خانواده و نهادهای اجتماعی، حل مسایل، مشکلات5 و موانع6 حرکت جمعی7 برای برپایی تمدن نوین اسلامی8 به وسیله ولایت امام و کتاب الهی«9 در جدول 1 مشخص شده است که هر شش موردی که در مفهوم سازی واژه پیشرفت، ضرورت دارد در این تعریف بیان شده است:
اما در حرکت یک ملت، رسیدن به قله، یعنی رسیدن به سعادت دنیا و آخرت، رسیدن به آرامش، به آسایش، به همهی خوشبختیهائی که یک ملت میتواند برای خودش ترسیم کند. با این ثروتی که کشور ما دارد - هم ثروت انسانی، هم ثروت طبیعی - به توفیق الهی ملت ایران از همهی این گذرگاههای خطرناک و پیچهای دشوار و سربالائیهای سخت عبور خواهد کرد و انشاءاالله به قله خواهد رسید.
حیات اسلامی، حیات طیبه است. حیات طیبه، یعنی زندگییی که کام انسان را شیرین کند و انسان با آن زندگی، احساس آرامش و آسایش نماید.
زندگی و حیات طیبهی اسﻻمی، یعنی سعادت دنیا و عقبی و رفاه مادی و تعالی معنوی.
پیشرفت واقعی این است که جوانهای ما، نخبگان ما نسبت به آینده احساس مسئولیت کنند؛ برای خودشان دیدگاه تعریف کنند؛ برای کشور آینده ای را تصویر کنند.
ملت ما ملتی است که تاکنون با نیروی آگاهیِ خود حرکت کرده است .وقتی ایمان با آگاهی همراه شد، معجزه میکند. دشمنان ما هرجا توانستند، از ناآگاهیها استفاده کردند. ... امروز مسائل جهانی در هم تنیده است و مسائل ملتها به هم مرتبط است. سیاستهایی که در دنیا مشکلات ملتها را طرّاحی میکنند، در پیشرفت اهداف و اغراض خود، این ملت و آن ملت را نمی شناسند.
از پانزده سال پیش یا اندکی بیشتر مسئلهی نهضت علمی و نهضت نرم افزاری و حرکت عظیم علمی را مطرح کردم، و خب دانشمندان، جوانها، اساتید، دانشگاهها، بسیاری از بخشهای دولتهای مختلفی کهسر کار آمدند استقبال کردند؛ و پیش رفت، امّا این حرکت یک حرکت روی جادّهی آسفالته نیست، حرکت در اتوبان نیست. این حرکت، حرکتی است دارای مانع. این موانع را بایستی شناخت، این موانع را باید علاج کرد.
هرگونه حرکتی - چه حرکت به جلو، چه حرکت به عقب - مثل میدان رزم نظامی، باید به دنبال رسیدن بهاهدافِ ازپیش تعیین شده باشد. اهدافی وجود دارد؛ نظام اسلامی در هر مرحلهای یکی از این اهداف را دنبال میکند، برای پیشرفت، برای رسیدن به نقطهی تعالی و اوج، برای ایجادتمدّن عظیم اسلامی؛ باید سعی کند به این هدف در این مرحله برسد. البتّه مرحلهگذاری است، قطعه قطعه است.
راهنمایان و هادیان و متفکّران و مسئولان مربوط، این قطعات را معیّن میکنند، هدفگذاری میکنند، حرکت جمعی آغاز میشود. همه باید تلاش کنند که هر حرکتی در هر مرحلایبه اهداف خودش برسد. این آن نظامِ صحیحِ حرکتِ منطقی ]است.[ این را همهی فعّالان عرصهیسیاست و مدیریّت کلان کشور باید همواره به یاد داشته باشند؛ آحاد مردم، شما عزیزانِ بسیجی -فعّالان عرصهی بسیج - هم باید این را همواره به یاد داشته باشید.
آنچه نگاه به نخبگان را بهعنوان یک فریضه، بهعنوان یک واجب غیرقابل اجتناب بر همهی مسئولان لازم میکند، یک هدف بزرگ است.
یک هدف بزرگی در اینجا وجود دبارد؛این هدف حتماً بایستی نگاه به نخبگان یک نگاه جدّی، یک نگاه عملیّاتی، یک نگاه دلسوزانه و پیگیر باشد. آن هدف چیست؟ آن هدف عبارت است از تبدیل کشور ایران به کشوری پیشرفته، قدرتمند، شریف -شریف در مقابل لئیم و پلید که بعضی از کشورها و بعضی از قدرتها هستند- صاحب حرف نو در مسائل بشری و در مسائل بینالمللی - ... - و برافرازندهی پرچم تمدّن نوین اسلامی.
