بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش قصد دارد بر مبنای معیارهای نظام انقلاب اسلامی به ارزیابی و تبیین پارهای از مؤلفهای تأثیرگذار در تحقق پیشرفت فرهنگی مشخصاً در حوزه رسانه، سینما و تئاتر بپردازد. رویکرد نظری بحث برگرفته از بیانات مقام معظم رهبری، به عنوان پرچمدار الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، امکان دستیابی به اهداف پژوهش را مهیا خواهد نمود.
روش این از نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و اطلاعات لازم در ارتباط با اندیشه رهبر انقلاب به روشی کتابخانهای جمعآوری شدهاند. یافتههای پژوهش گویای این واقعیت هستند که با وجود تلاش رهبری در تبیین جایگاه فرهنگ و هنر انقلابی و مقولههایی نظیر تبادل و تهاجم فرهنگی و... از بدو انقلاب تا کنون، و آن چنان که در واپسین بیانات ایشان در سال 1393 میتوان مشاهده نمود، به غم پارهای از تلاشهای صورت پذیرفته، هنوز هم در عرصههای نظری و مهندسی فرهنگی دارای چالشهای انکارناپذیری هستیم. چالشهایی که به عنوان نمونه در عرصه تئاتر و سینما میتوان در عدم نظارت بر برنامه-ریزیهای سند چشمانداز، فقر پژوهش، عدمتکمیل چرخه نظریه تا عمل و نهایتاً تحقق هویت فرهنگی ایرانی و اسلامی هویدا و بارز است.
.1 مقدمه
یکی از چالش های حال حاضر کشور اختلالات موجود در حوزه پیشرفت فرهنگی و هنری است. مسئله ای که از یک سو منجر به عقب ماندگی برخی وجوه فرهنگی گردیده و از سوی دیگر از ایفای نقش و کارکرد کلیدی خود به عنوان تبلور اندیشه اجتماعی، سیاسی و اقتصادی انقلاب بازمانده است.
از منظر رهبری فرهنگ عرصه بسیار مهمی است که نقش غیر قابل انکاری نیز چه دراستقلال هویت ملی و چه در پیشرفت و نیل به اهداف نظام ایفا می کند. نمونه این مسأله را می توان در بیانات و تأکیدات فراوان ایشان در این حوزه و همچنین سیاست گذاری های سند چشم انداز مشاهده نمود.
مقام معظم رهبری در سخنان خود ضمن تبیین شاخص های انقلابی و اسلامی فرهنگ نگاه ویژه ای به رسانه و هنرهای نمایشی در عرصه تهاجم و تبادل فرهنگی دارند. بر این مبنا در این پژوهش ابتدا ضمن ارائه بخشی از بیانات ایشان در تحلیل جایگاه فرهنگ، مفاهیم تهاجم و تبادل فرهنگی و همچنین نقش رسانه و هنر انقلابی؛ تصویری از وضعیت هنرهای نمایشی و مسئله پژوهش و چالش تحقق هویت فرهنگی در آن ارائه می گردد. لازم به ذکر است که نگارنده پیشتر در پنجمین کنگره پیشگامان پیشرفت - 1393 - با موضوع پیشرفت فرهنگی و معنوی در قالب سمیناری به چالش های تئاتر ایرانی در تحقق هویت فرهنگی اشاره نموده است.
.2 جایگاه فرهنگ از منظر مقام معظم رهبری
از منظر رهبر انقلاب سه موضوع در تقویت کشور نقش بسیار مهمی دارند: علم و فناوری، اقتصاد و فرهنگ. و در این سه بخش باید سرمایه گذاری ویژه ای نمود. اما به عقیده ایشان در این میان مهمترین مسئله، مقوله فرهنگ است؛مشخصاً در سطح باورها و عقاید مردم. چرا که بسیاری از سرمایههای گوناگون بینالمللی صرف ایجاد رسانههای اثرگذار می شود، به منظور تأثیر بر ایمان و باورهای مردم و خارج نمودن آن از حیطه نفوذ نظام اسلامی و ارزشهای اسلامی
ایشان در بازدید از سازمان صدا و سیما در سال 1383 به صراحت اعلام می کنند که فرهنگ مایه اصلی هویت ملتهاست. فرهنگ یک ملت است که میتواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، نوآور و دارای آبروی جهانی کند. اگر فرهنگ در کشوری دچار انحطاط شد و یک کشور هویت فرهنگی خودش را از دست داد، حتی پیشرفت هایی که دیگران به آن کشور تزریق کنند، نخواهد توانست آن کشور را از جایگاه شایستهای در مجموعه بشریت برخوردار کند و منافع آن ملت را حفظ کند.
بر این اساس مبارزه برای استقلال فرهنگی، از همهی انواع استقلالها سختتر است. وقتیهب تنوّع ابزارهای دشمن نگاه میکنیم، میفهمیم چقدر این قضیه اهیمت دارد. در عین حال ایشان به مسئولان فرهنگی نیز تذکر می دهند که مراقب رخنه فرهنگی باشند. به نحوی که در سخنرانی خود در نخستین روز سال 1393 در حرم مطهر رضوی به برخی کم کاری ها و اشتباهاتی اشاره می نمایند که مسئولین فرهنگی و غیر فرهنگی نظام در سال های اخیر به آنها توجه لازم را نداشته اند.
ما در نظام جمهوری اسلامی، مقوله فرهنگ را قدری دست کم گرفتهایم. تأثیر فرهنگ، هم بهعنوان یک عامل اصلی و تعیین کننده در رفتارهای فردی و اجتماعی کشور هم بهعنوان یک حامل برای تأثیرات و اثرگذاری های سیاسی-گرایشهای سیاسی -مغفولٌعنه قرار گرفته و آنچنان که باید و شاید نیست.
ایشان در بیانات خود می فرمایند که وقتی که دستگاه فرهنگی منحرف شد، نتیجهاش در بیرون معلوم میشود. بر این اساس آن دستگاهی که باید در جهت رشد فکری و فرهنگی و عملی انسانها فیلم بسازد و کتاب تولید کند و تمام ابزارهای فرهنگی را در این جهت به کار بیندازد، وقتی در این زمینهها کم کاری دارد، و در نتیجه آن کسانی با استفادهی از هنر، با استفاده از بیان، با استفاده از ابزارهای گوناگون، ایمان مردم را مورد تهاجم قرار بدهند، در فرهنگ اسلامی و انقلابی مردم رخنه ایجاد کنند، روح استقلال ملّی را نشانه بروند و بخواهند وابستگی را تئوری زهد، ملّت کنن و ملّیّت ایرانی و خلقیّات ایرانی و مبانی اسلامی را تحقیر کنند.
