بخشی از مقاله
چکيده
امروزه در کشورهاي اسلامي بدليل تفاوتهاي بنيادي محيطي با غرب موضوع حسابداري اسلامي مطرح شده است .حسابداري اسلامي به صورت فرايند شناسايي ، اندازه گيري و گزارشگري مشروعيت فعاليتهاي مالي که
براي تصميم گيري محاسبه زکات و محاسبه سود واقعي عمليات سرمايه گذاري اسلامي بر اساس دستورات اسلام مفيد باشد، تعريف شده است .دو عمل تصوير برجسته اي در حسابداري جامعه اسلامي و پيشرفت آن دارند ربا(بهره )وزکات .اثرات ربا در حسابداري اسلامي در راس ساختار سرمايه شرکت است و همچنين اثر مهم آن افشاگري کارهاي انجام شده در تشکيلات اقتصادي است . وجنبه اقتصادي زکات هم اندازه گيري (ارزش )و قيمت گذاري است ، در اين مقاله نتيجه گيري مي شود که با حسابداري اسلامي و تبعيت از امر شريعت (شرع ، دين ) مي توان جوابگوي موارد مطرح شده بود.
کلمات کليدي: ربا ، زکات ، حسابداري اسلامي ، جنبه اقتصادي زکات
مقدمه
حسابداري فرآورده محيط است در بررسي هاي بدست آمده ( نويسندگان پررا ، ١٩٨٩، چويي و مولر ، ١٩٩٢،الحشيم و آرپن ١٩٩٢، رادبوگ و گري ١٩٩٣،)حسابداري برخي کشورها اثرات متنوعي از عوامل محيطي را نمايش مي دهند که شامل اثرات قانوني ، سياسي و چارچوب آن ، مالکيت طبيعي ، اندازه و پيچيدگي مشاغل ، انواع شغل هاي مديريتي فريبنده ، جامعه سرمايه داري ، درجه دخالت مجلس قانون گذاري درمشاغل و کارها ، حضور ويژه قوانين حسابداري ، سرعت تغيير امور يا کارها و تشکيلات و آموزش هاي اجتماعي . ( چويي و مولر١٩٩٢ الحشيم وآرپن ١٩٩٢ ، رادبوگ و گري١٩٩٣ ). (هاپوود١٩٩١)اين نظر و عقيده استادانه بيشتر اصول حسابداري را توضيح مي دهد که بتواند به صورت فني ، پديده درآمد را به وسيله فرهنگ توضيح دهد ، رسيدگي کند و شکل و موقعيت رسمي پيدا کند و يک رويداد تاريخي اجتماعي ويژه در جوامع پديدار شده شود . چندين نويسنده از جمله ( گامبلينگ و کريم ١٩٩١ ، حميد ، کرينگ و کلارک ١٩٩٣ ، بايدون و وايلت ١٩٩٤)اظهارکرده اند که بين اسلام و حسابداري که مهم و عمده است رابطه وجود دارد .(هافستد ١٩٨٠ )هم موافق اين نظريه است او اعتراف مي کند که دين در جوامع اسلامي مي تواند اثرات قابل ملاحظه اي در عادات و راه و روش حسابداري داشته باشد ، لذا لازم است مدل اين حسابداري خاص پيشرفت کند و جامعه اسلامي بهتري را فراهم کند . اين خيلي مهم است که در حال حاضر بسياري از کشورهاي اسلامي در تلاشند که اقتصادشان را مطابق با با قوانين و اصول اسلامي قرار دهند به ويژه در زمينه بانکداري ، نه تنها بانک هاي اسلامي در کشورهاي اسلامي افزايش يابند بلکه جذابيت هم داشته باشند. در بريتانياي بزرگ و قاره اروپا ( تامکينز و کريم ١٩٨٧)با بانک هاي اسلامي خيلي از نيازهاي مربوط به حمايت از کسب و کار سازگار با جامعه اسلامي تأمين مي شود ، وانتظار مي رودکه اين امر مطابق اصول حسابداري باشد .( حميد و همکاران )
بنابراين اسلام داراي قوانين منسجمي است که عنوان مي کند چگونه کسب و کاري بايد انجام شوند
،تـئوري حسابداري و شيوه هاي مربوط به استفاده مسلمانان دينداربايد مطابق با شريعت اسلام توسعه يابد (گامبلينگ و کريم ١٩٩١). با اين وجود ، قبل ازمطالعه در مورد اهميت فرهنگ برتئوري حسابداري بايد همه چيز به طور صريح و روشن براي امکانات لازم و مؤثر جهت تئوري حسابداري اسلامي شناسايي شود (حميد ١٩٩٣) مطالعه جهت هماهنگ سازي فعاليت هاي اقتصادي (بايدون و ويلتز ٢٠٠٠)و مطالعه روي شرکت هاي تأسيسي گزارش شده ، قمار و بايدون و کريم (١٩٩١)کتاب در زمينه کسب و کار و اخلاق و رفتارحسابداري در اسلام ، چند مورد استثنا هستند.
ديدگاه اسلامي
شريعت برنامه ي کار ايده آل جوامع اسلامي است و بستگي به جنبه کاربردي براي مسلمانان دارد ، که ايمان و عقايد آنها را معلوم مي کند . ديدگاه اسلامي بر اساس سه اصل بنيادي است توحيد (وحدت ) ، نبوت (خلافت ) و عدالت .
توحيد همان يگانگي است و پايه و اساس دين اسلام است . به وحدت خدا اشاره دارد و اعتقاد به اينکه جهان آگاهانه طراحي وايجاد شده است و به طور تصادفي يا اتفاقي به وجود نيامده است . مفهوم خلافت ( نبوت ) يعني فردي با شأن و مقام و وظيفه مخصوص و مسئوليت ويژه جهت خود و امت با ايمان . عدالت يعني فکر و عقيده خليفه و علاوه بر آن يعني تأکيد قوي بر قرآن (آيه ٨سوره مائده ، آيه ٢٩سوره اعراف ) کلمه اسلام به برادري و عدالت درخواست همه ي اديان است و منبع قابل دسترس براي همه افراد است . بر اين اساس ثروت نبايد بر روي تعداد کمي از افراد متمرکز شود( چپرا ١٩٩٢)بنابراين تأکيد بر رفاه جامعه کرده است . بنابراين ديدگاه اسلامي براي تفسير فوق چارچوبي آماده کرده است که حسابداري اسلامي بتواند در آن رشد و توسعه يابد.
حسابداري اسلامي : تصويب سند قانوني
سيستم حسابداري اسلامي با توجه به قمار و کريم ، ١٩٩١نتيجه اي نادر در توسعه تئوري حسابداري اسلامي و تصويب سندقانوني و اصولي مطرح شده دارد . تئوري سند اصولي و قانوني در کشورهاي در حال توسعه خاورميانه قابل مشاهده است و ارزش بالايي دارد چون آنها به توجه و ارزش گذاري شروع کرده اند به رأي سند قانوني وپاسخ به سوالاتي مانند اينکه چگونه عمل حسابداري مي تواند هدف فرد ايکس را برآورد کند ؟ يا چطور عمل حسابداري بايد عهده دار سفارش فعاليتهاي رضايت بخش فرد ايکس باشد
؟ (گري و همکاران ١٩٨٧)اين تئوري ها همچنين ارزيابي مي کند هر دو تجربه علمي در زمينه عمل حسابداري که برخي اهداف را دنبال مي کنند (بايدون و ويلت ١٩٩٤) با نظريه گامبلينگ و کريم موافقت کرده اند چون آنه پذيرفنه اند که ، تئوري حسابداري اسلامي ماهيتي تجويز شده دارد براي اينکه توضيح دهد و تعريف کند که چگونه کارهايي بايد انجام داد که رضايت بيشتر اهداف اسلامي را داشته باشد مثلأ چگونه همه چيز در عمل انجام مي شود.اسلام قوانين منسجمي دارد که امر مي کند چگونه يک کسب و کار بايد اجرا شود . توسعه تئوري حسابداري اسلامي و عمل به قوانين آن بايد چگونه باشد تا همه استفاده کنندگان مسلمان روابط سالم و صادق و صميمي داشته باشند . بنابراين چارچوب مفهومي سيستم حسابداري غرب مبتني براين است که دوگانگي بين اخلاق کسب و کار و اخلاق فردي را به رسميت بشناسانند وهمچنين اصول و مفاهيم حکومت ، اجتماعي ، اقتصادي ، سياسي و جنبه هاي ديگر زندگي از جمله موارد جوامع اسلا مي اندتوجيه شيوه هاي حسابداري در اسلام قابل قبول نخواهد بود چرا که شواهد کمي وجود دارد بر چگونگي فعاليتها پس بايد سازگاربا اصول و قوانين اسلامي باشند ( گامبلينگ و کريم ١٩٩١)رأي سند قانوني ، نتيجه گيري از موضوعات مالي و گزارشي ازتقاضاها ، تعاريف حسابداري مطابق با اصول و مسائل شريعت را شامل مي شود . اين اهداف ، اصول ، مفروضات ،و مفاهيم پايه واساس تشکيل يک چارچوب ساختاري اسلامي تئوري حسابداري است پس بعنوان يک مرجع براي توسعه شيوه هاي حسابداري عمل مي کند ( گامبلينگ و کريم ١٩٩١)بنابراين در توسعه حسابداري اسلامي ، تأگيد بر اين است که روش انجام شده در اين مقاله که از غرب ناشي شده است رد نمي شود . توانايي اقتباس و يادگيري از تمدن هاي ديگر و يکسان کردن و مقايسه آنها ازنشانه هاي اعتماد به نفس است (هاک ١٩٨٦)و مفهوم مطمئن کردن و اعتماد به نفس همان سيستم ملاقات و يادگيري استفاده کننده اسلامي است .
