بخشی از مقاله
چکیده
جنگ نرم از جمله اقداماتی است که دگرگونی در هویت فرهنگی و الگوهای رفتاری مورد قبول یک نظام سیاسی را به دنبال دارد .از دیرباز در کنار درگیری های نظامی و به کارگیری سلاح های نظامی همواره موضوع عملیات روانی و تأثیرگذاری روانی بر کشور یا دولت هدف مدنظر بوده است . امروزه جنگ نرم را نوعی جدید از نبرد تعریف می کنند که بیشتر در حوزه رسانه اتفاق می افتد، زیرا با گسترده شدن رسانه ها و پیچیدگی و سرعت فضای تبادل اطلاعات، جنگ نرم به پدید های تبدیل شده که یک کشور بی آنکه به جنگ نظامی با کشور دیگر بپردازد می تواند آن را دچار فروپاشی نماید و بر آن تأثیر گذارد و ذهن مردم آن را تحت تأثیر قرار دهد.
هدف از نگارش این مقاله بررسی تاثیرات جنگ نرم ماهواره در بین جوانان است . روش تحقیق مورد استفاده در جمع آوری داده ها و تجزیه و تحلیل آنها از نوع پیمایشی و کتابخانه ای است . این مطالعه بر روی 380 نفر از جوانان شهر کرمانشاه صورت گرفته است و برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه و مشاهده استفاده شده است . یافته ها نشان دهنده آن است که مصرف کالاهای فرهنگی غیرمجازنظیر موسیقی، فیلم، و سایت های غیرمجاز خبری و غیرخبری در میان پاسخگویان بسیار گسترده است.
مقدمه
هر جامعهای برای حفظ موجودیت و هویت خود ارزشها و هنجارهایی دارد که اگر این هنجارها دستخوش تخریب قرار گیرند جامعه نیز آرام آرام استقلال خود را نیز از دست می دهد و خود باخته و فریفته غرب می شوند . یکی از بزرگترین دامهای استکبار جهانی هویت زدایی و از خود باختگی ملل جهان سوم مخصوصا ایران بوده است .جهان خواران و مستکبران جهانی چون آمریکا برای سلطه بر کشورهای جهان سوم راهی جز حمله به فرهنگ آنان نداشتند ، چون بعد از جنگ جهانی اول و دوم و ادامه جنگ سرد دیگر هجوم نظامی نتوانست حربه ای مفید قرار گردد .
از آنجا که ماهواره ها از بزرگترین شبکه های جهانی هستند که در تبلیغ و ترویج فرهنگ غرب در ایران نقش مهمی را بازی می کنند با تبلیغات گسترده و زمینه های مختلف چون طرز لباس پوشیدن و نوع لباسها و نوع آرایش و لوازم مصرفی در منزل بر اساس الگوهای ارزشی در جوامع خود ، عامل ترویج فرهنگ بیگانه در کشور عامل دیگری در حمله به ارزشهای معنوی و هنجارهای جا افتاده در کشور هستند
چون جوانان بزرگترین گروهی هستند که از لحاظ کاربرد ابزارهای رسانه ای در معرض تغییرات هویتی گسترده ای هستند.بر این اساس ، درک بهتر تاثیر رسانه های جمعی بر هویت فرهنگی جوانان می تواند در تشخیص رفتارهای اجتماعی و سیاسی آنان تاثیر گذار باشد
سوال اساسی این است که جنگ نرم چه تاثیری بر هویت اجتماعی جوانان داشته است؟
بیان مساله
امروزه آمریکا و جهان غرب، قدرت جدیدی را با عنوان جنگ نرم در فراروی دو قدرت پیشین خود - قدرت سخت و جنگ نیمه سخت - قرار دادهاند که به کارگیری این قدرت با رسانه اینترنت با کمترین هزینه، اهداف استراتژیک و مهمی را تعقیب می کنند . چنین اقدامی در نهایت به براندازی نرم در کشور هدف منتهی می شود .جنگ نرم در اصطلاح به معنای اجرای برنامه های حساب شده، مسالمت آمیز و درازمدت به وسیله رسانه ها برای نفوذ در ارکان سیاسی یک نظام است که به منظورتغییر سیستم سیاسی یک کشور یا ایجاد تغییر و تحول اساسی در ارزشهای اساسی حاکم بر آن کشور صورت میگیرد .
آمریکا و متحدانش، پس از ناکامی در جنگ سخت در مقابله با انقلاب اسلامی ایران - کودتای نوژه، جنگ های قومی کردستان، خوزستان، ترکمن صحرا، بلوچستان،جنگ تحمیلی و - ... مدتها است که با جنگ نرم وارد نبرد شده اند و تلاش کردهاند تا در غفلت فرهنگی اجتماعی ارکان حمایتی نظام را هدف قرار داده و در یک دهه فعالیت، پایگاه هایی در حوزه رسانهای، دانشگاهی، دانشجویی، روشنفکری و عرصه های تولید و توزیع اندیشه - قدرت نرم - برای خویش فراهم کنند.
به همین دلیل است که رهبر معظم انقلاب در یک راهبرد بلندمدت از مفاهیم تهاجم فرهنگی تا ناتوی فرهنگی به عنوان دغدغههای اصلی کشور یاد می کنند و تاکید مینمایند این نگرانیها در هیاهوی ساختگی غرب علیه ایران، نباید به فراموشی سپرده شود بنابراین ضروری است تا با عنایت به موفقیت و جایگاه حساس و استراتژیک جمهوری اسلامی ایران، به نحو جدی و شایسته با این جبهه جنگی برخورد کرد و سازوکار لازم اعم از حوزههای نظری و کاربردی را فراهم ساخت
مبانی نظری
قدرت نرم به معنای توانایی تاثیرگذاری بر رفتار دیگران به منظور رسیدن به نتایج دلخواه است . برای تحت تاثیر قرار دادن رفتار دیگران چند راه وجود دارد می توان آنها را با تهدید و یا اعمال نیروی قهریه مجبور به انجام کاری کرد می توان با کاربرد منابع اقتصادی دیگران را وادار به تبعیت نمود و یا با بهره گیری از مولفه های نرم افزاری قدرت آنها را جذب و با خود همراه ساخت . - نای 2004 الف - ، قدرت نرم را می توان از طریق روابط با متحدان، کمک های اقتصادی و توسعه تبادلات فرهنگی که در نوبه خود باعث ایجاد افکار عمومی مطلوب تر شود ، کسب کرد
قدرت نرم می تواند دو سویه اعمال شود یعنی نخبگان را از بالا و از پایین عموم مردم مورد هجوم قرار دهد. ارزش قدرت نرم ناشی از توانایی نفوذ به دیگران بصورت ناآگاهانه و مخفیانه است و توانایی تغییر جهت دادن به ترجیهات دیگران در جهت دستیابی به اهداف مورد نظر خویش است بااستفاده ازایجاد محیط فرهنگی جذاب که از آن به عنوان "چهره دوم قدرت" نام برده شده است و وجود دموکراسی قوی و فعال شرط اساسی برای ترویج قدرت نرم است
روابط موثر بینالمللی به درک متقابل بین قدرت نرم و سخت بستگی دارد و میتواند به شیوههای مکمل اعمال شوند. جنگ نرم استفاده هوشمندانه از قدرت برای رسیدن به نتایج مورد نظر است - Nye . - 2004 قدرت نرم هر کشور از سه منبع سرچشمه میگیرد : فرهنگ ، ارزشهای سیاسی ، و سیاست خارجی
جنگ نرم در دوران گذشته همراه و ملازم جنگ سخت بوده است و در واقع برای پیروزی در جنگ های سخت از آن استفاده می کردند اما در عصر کنونی، کشورها بدون هیچ سابقه درگیری و یا بدون اعلام جنگ سخت، علیه کشور دیگر جنگ نرم راه می اندازند . و با سلاح وسایل ارتباط جمعی بدون اینکه خدشه ای به وجهه بین المللی خود وارد کنند ، درصدد فروپاشی دولت ها و رژیم های مخالف خود بر می آیند
کالینز جنگ نرم را »استفاده طراحی شده از تبلیغات و ابزارهای مربوط به آن را برای نفوذ در مختصات فکری دشمن با توسل به شیوه هایی که موجب پیشرفت مقاصد امنیت ملی مجری می شود. « می داند.
جنگ نرم به روحیه، به عنوان یکی از عوامل قدرت ملی خدشه وارد می کند ، عزم و اراده ملت را از بین می برد، مقاومت و دفاع از آرمان و سیاست های نظام را تضعیف می کند، فروپاشی روانی یک ملت می تواند مقدمه ای برای فروپاشی سیاسی- امنیتی و ساختارهای آن باشدبا توجه به اینکه در جنگ نرم از ابزارهای رسانه ای، فرهنگی و علمی استفاده می شود پوشش آن برای طبقات مختلف بیشتر و متفاوت تر است.
جنگ رسانه ای می تواند توده های مردم را تحت تأثیر قرار بدهد و به همین شکل در جنگ علمی نخبگان را مورد هدف قرار دهد. افراد مورد نظر جنگ های نرم وابسته به هدف جنگ های نرم نیستند بلکه به دلیل اینکه در جنگ نرم ابزارهای مختلفی مورد استفاده قرار می گیرد در نتیجه افراد بیشتری درگیر می شوند اما در جنگ سخت که تنها ابزار مورد استفاده ابزار نظامی است تنها گروه های نظامی - و در موارد معدودی غیر نظامیان - در طرف مقابله قرارمی گیرند. بنابراین جنگ نرم را می توان هرگونه اقدام نرم، روانی و تبلیغات رسانه ای که جامعه هدف را نشانه گرفته و بدون درگیری و استفاده از زور و اجبار به انفعال و شکست وا می دارد. جنگ روانی، جنگ سفید، جنگ رسانه ای، عملیات روانی، براندازی نرم، انقلاب نرم، انقلاب مخملی، انقلاب رنگی و... از اشکال جنگ نرم است
هدف از جنگ نرم، سلب اراده و انگیزه از مردم و بیتفاوت نمودن جمعیتهای همراه و تبدیل آنها به جمعیتهای معارض ، مخالف و بیتفاوت و شکل دادن به نافرمانی های مدنی با ایجاد شکاف بین مردم و حاکمیت است.
مهمترین ابعاد جنگ نرم عبارتند از :
-1 بعد فرهنگی . تغییر ارزشها و نگرش های پایه ، گرایش به الگوهای غربی ، گرایش به رسانه های غربی ، رواج گرایش های خرافی ، کاهش از میان رفتن قبح نامحرم ، ترجیح محصولات فرهنگی غربی ، ترجیح سبک زندگی غربی ، کاهش رفتار مذهبی ، تغییر نگرش به پوشش و رواج تصاویر غیر اخلاقی
-2 بعد سیاسی . عاملان جنگ نرم در صددند تا نوع نگرش ، موضع گیری و کنش شهروندان یک جامعه را در برابر حکومت و نهادهای سیاسی آن دستکاری نمایند و آنان را برای دست یازیدن به کنش های اعتراض آمیز ، مانند راهپیمایی ، تظاهرات ، اعتصاب و جز آن ترغیب کنند . به تعبیر روشنتر ، عاملان جنگ نرم در پی آن هستند که شهروندان جامعه را وادار به نافرمانی مدنی نمایند تا بر اثر آن ، رفتار حکومت را به تدریج دستخوش تغییر کنند
-3 بعد اجتماعی . سومین بعد جنگ نرم است . از جمله مؤلفه ای بعد اجتماعی جنگ نرم ، از خود بیگانگی و بحران هویت ، کاهش انسجام اجتماعی ، کاهش روحیه ملی ، افزایش گسست ملی ، تغییر آداب و رسوم ،افزایش بی اعتمادی عمومی ، کاهش رضایت از زندگی ، تغییر در سبک زندگی ، ترویج واگرایی قومی وکاهش دلبستگی ملی از شاخص های اجتماعی جنگ نرم هستند
