بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه و هدف: کاهش سریع وزن بدن برای قرار گرفتن در رده وزنی پایینتر در مسابقات کشتی یکی از مهمترین معضلات امروز ورزش کشتی است. هدف از تحقیق حاضر بررسی تاثیر 2/5 درصد کاهش وزن سریع بر شاخصهای آمادگی جسمانی و عملکرد ورزشی کشتیگیران پسر نوجوان استان اردبیل میباشد.
روششناسی: تعداد 14 کشتیگیر پسر نوجوان (سن: 16/4 0/51 سال، وزن: 62/3 8/31 کیلوگرم، قد: 172/6 7/44 سانتیمتر) به طور داوطلبانه در این تحقیق شرکت کردند. شاخصهای تنسنجی، درصد چربی و عملکردی در سه مرحله (1 قبل از کاهش وزن، (2 بعد از کاهش وزن و 16 (3 ساعت بعد از وزنکشی مورد سنجش قرار گرفتند. روش آماری آنالیز واریانس با اندازهگیریهای مکرر و آزمون تعقیبی بونفرونی برای تحلیل نتایج در مراحل مختلف مورد استفاده قرار گرفت.
یافتهها: این تحقیق نشان داد که کاهش سریع 2/5 درصد وزن بدن موجب اختلال معنیداری در نیروی ایزومتریک پنجه دست (p<0/001)، سرعت (p<0/05) و زمان عکسالعمل شنیداری (p<0/05) شده و پس از 16 ساعت ریکاوری همچنان نیروی ایزومتریک پنجه دست (p<0/001)، آزمون سرعت (p<0/005) و عکسالعمل شنیداری (p<0/05) تفاوت معنیداری با حالت پایه داشت و همچنین انعطافپذیری تنه (p<0/05) و آزمون پله کویین (p<0/005) نیز بطور معنیداری تغییر یافته بود.
بحث و نتیجهگیری: با توجه به نتایج این تحقیق میتوان نتیجه گرفت که 2/5 درصد کاهش وزن سریع، تاثیرات منفی قابل ملاحظه و معنیداری بر آزمونهای عملکردی و آمادگی جسمانی کشتیگیران نوجوان دارد که حتی با 16 ساعت ریکاوری به حالت اولیه برگشت نمیکند.
واژههای کلیدی: کشتیگیر، کاهش وزن سریع ، عملکرد ورزشی، آمادگی جسمانی.
مقدمه
در رشته ورزشی کشتی، ورزشکار باید روز قبل از مسابقه در رده وزن تعیین شده قرار گیرد 2)،.(1کشتیگیران این باور را دارند که رقابت در رده وزنی پایینتر میتواند به موفقیت ورزشی آنان کمک نماید(.(3 برای این منظور اغلب برای رسیدن سریع به وزن مورد نظر راهکارهای مختلفی را مورد استفاده قرار میدهند(.(4 روشهای متداول برای کاهش وزن سریع شامل تمرینات ورزشی شدید، محدودیت غذایی، استفاده از سونا و سایر روشهای مختلف دفع آب است. درصد کمی از کشتیگیران نیز برای کاهش وزن از داروهای مدر و مسهل استفاده میکنند .(5-8) روشهای نامناسبتری هم وجود دارند که کمتر به کار میروند و در آن حجمی از خون ورزشکار گرفته شده و پس از وزنکشی دوباره به ورزشکار تزریق میشود. همهی روشهای کاهش وزن به طور بالقوهای وضعیت تغذیهای، فیزیولوژیکی و عملکرد ورزشکار را تحت تاثیر قرار میدهند .(9) کاهش سریع وزن علاوه بر پیآمدهای عملکردی، اثرات زیانباری نیز بر سلامت کشتیگیران دارد . کاهش وزن سریع در کشتیگیران میتواند باعث کاهش آب بدن، گلیکوژن و بافت عضلانی شود ولی بدلیل مدت بسیار کم، تغییر بسیار ناچیزی بر بافت چربی بدن دارد. شرایط مختلف دهیدراسیون بر بدن تاثیرات متفاوتی را به وجود می-آورد. محققان معتقدند که اولین اثر دهیدراسیون بر سیستم عصبی اعمال میشود و این دلیل افت توان در ورزش میباشد .(10) برخی تحقیقات نیز کم آبی را علت افت ظرفیتهای عملکردی و عامل اختلال در راههای متابولیسم انرژی و دفع گرمای بدن اعلام میکنند .(11)
بیگارد و همکاران، (2001) اثرات دهیدراسیون و رهیدراسیون پس از آن را بر EMG در حین انقباضهای عضلانی خسته کننده بررسی کردند و به این نتیجه رسیدند که دهیدراسیون خستگی عضلانی را افزایش می دهد و با تغییرات EMG رابطه مستقیم دارد .(12) همچنین، گزارش شده که 4/9 درصد کاهش وزن بدن بر روی گشتاور ایزوکینتیکی و مقدار کار کشتیگیران اثر منفی میگذارد .(13) جودلسون و همکاران (2007) با بررسی اثرات دهیدراسیون بر عملکرد ورزشی گزارش کردند که با کاهش دو درصد از آب بدن ورزشکاران استقامتی، عملکرد هوازی به شدت تحت تاثیر قرار میگیرد .(10) اوپیک و همکاران (1996) با بررسی اثرات کاهش وزن سریع بر ظرفیت عملکرد متابولیک و نیروی ایزوکینتیکی در کشتیگیران گزارش کردند که 5/1 تا 5/6 درصد کاهش وزن بدن باعث کاهش حجم خون به مقدار 7/4 الی 14/8 درصد میشود و عملکرد ایزوکینتیکی و متابولیکی عضله چهار سررانی را کاهش میدهد .(14)
مطالعات بسیاری اثرات کاهش سریع وزن را بر عملکرد ورزشی بررسی کردهاند. با وجود این، تاکنون مطالعهای که اثرات 2/5 درصد کاهش وزن سریع بر عملکرد کشتیگیران نوجوان را بررسی کرده باشد، انجام نشده است. از این رو هدف از مطالعه حاضر بررسی اثرات کاهش وزن سریع بر شاخصهای عملکردی کشتیگیران نوجوان بود.
روششناسی
پژوهش حاضر از نوع نیمه تجربی و با طرح پیش آزمون-پس آزمون تک گروهی انجام شد. برای این منظور تعداد 14 نفر ازکشتیگیران نوجوان (سن : 16/4 0/51 سال، وزن: 2/10 63/04 کیلوگرم ، قد: 172/15 7/51 سانتیمتر) در این تحقیق شرکت کردند. آزمودنیها دارای سابقه قهرمانی در رقابتهای استانی و کشوری بوده و به طور داوطلبانه انتخاب شدند . پس از آگاهی کامل آزمودنیها با هدفها و روش پژوهش و پس از تکمیل فرم رضایت نامه، جمعآوری اطلاعات انجام شد.
آزمودنیها به مدت ده روز قبل از اجرای پیش آزمون تحت کنترل روزانه وزن قرار گرفتند، ارزشیابی دریافت غذایی از رژیم غذایی عادی بهمدت یک هفته قبل از کاهش وزن انجام شد و دریافت روزانه آنان در پرسشنامه یادآمد 24 ساعته خوراک ثبت و کالری مصرفی در هر روز توسط نرمافزار آنالیز رژیم غذایی محاسبه شد. در طی این مدت، هر روز ساعت پنج بعد از ظهر قبل و بعد از تمرینات ورزشی توسط محقق و با ترازوی مخصوص، آزمودنیها وزنکشی شده و برگه تکمیل شده فعالیت و غذای مصرفی روز قبل اخذ شده و توصیههای لازم در مورد نحوه ادامه مصرف روزانه غذایی به آنان داده شد.
از آزمودنیها خواسته شد آب مصرفی و غذای مصرفی روزانه خود را کاهش ندهند. آزمودنیها پس از یک هفته کنترل استراحت، ساعت نه صبح به آزمایشگاه مراجعه و آزمونهای تحقیق را انجام دادند. طی 24 ساعت که همراه با کاهش مصرف غذایی بود، آزمودنیها برای کاهش وزن به میزان 2/5 درصد به روش رایج در کشتی ایران، از ساعت دو تا پنج بعداز ظهر به طور متناوب در سونای خشک (دما: 55 سانتیگراد زمان:10 دقیقه، رطوبت:20 درصد، بطور متناوب 10 دقیقه سونا پنج دقیقه استراحت) حضور پیدا کرده و به کاهش وزن مورد نظر دست یافتند. سپس آزمونهای تحقیق مجددا گرفته شد و تا نه صبح روز بعد 16) ساعت بعد از وزن کشی) به استراحت پرداختند و در این مدت غذا و مایعات به میزان دلخواه مصرف کردند و در ساعت نه صبح روز بعد آزمونهای تحقیق برای سومین بار انجام شد. فاکتورهای آمادگی جسمانی شامل قدرت، چابکی، توان، سرعت، انعطافپذیری و زمان عکسالعمل و نیز شاخصهای ترکیب بدن در این سه مرحله اندازهگیری شدند.
برای اندازهگیری نیرو از دستگاه نیروسنج ایزومتریک کامپیوتری پنجه دست مدل پویا (پویا ارمغان، ایران) استفاده شد. آزمودنی در حالت ایستاده دستگاه نیروسنج پنجه دست را با حداکثر نیرو با فشار انگشتان دست برتر خود فشار داده و مقدار حداکثر نیروی ثبت شده بر روی نمایشگر دستگاه به عنوان رکورد آزمودنی ثبت شد. برای اندازهگیری چابکی از آزمون ایلینویز استفاده شد. آزمون پله کالج کوئین با استفاده از پله به ارتفاع 41/3 سانتی متر طبق پروتکل استاندارد برای ارزیابی عملکرد قلبی-عروقی انجام گرفت و ضربان قلب ثبت شد. برای اندازهگیری توان انفجاری پاها از آزمون پرش ارتفاع (سارجنت ) و پرش طول استفاده شد. آزمون دوی 60 متر نیز برای ارزیابی سرعت انجام شد .(15)
برای اندازهگیری انعطافپذیری از آزمونهای خمش به جلو، تنه و شانه استفاده شد. انعطافپذیری خمش به جلو آزمودنی با استفاده از جعبه تعیین انعطاف به ارتفاع 30/5 سانتی متر ثبت گردید. بمنظور تعیین انعطافپذیری تنه، ابتدا آزمودنی بر روی زمین بر روی شکم دراز کشیده، دستها را به پشت گردن قفل نموده و دم عمیقی را انجام داده و تا حد امکان بالاتنه را از زمین جدا کرده و بالا نگه داشت و فاصله بین چانه تا کف زمین به وسیله متر نواری اندازهگیری و ثبت شد.
