بخشی از مقاله
چکیده زمینه و هدف:
این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش گروهی سبک زندگی ارتقادهنده سلامت بر لذت و سازگاری اجتماعی زنان سالمند مبتلا به فشار خون در شهر اصفهان در سال 1393را بررسی می کند. مواد و روشها: پژوهش از نوع نیمه تجربی با پیشآزمون- پسآزمون و گروه کنترل بود. برای اجرای گروه آزمایش تحت مداخله آموزش گروهی سبک زندگی ارتقاءدهنده سلامت که بر اساس نظریه سبک زندگی ارتقادهنده سلامت والکر واکر در 6 بعد جسمانی و روانی تدوین گردیده بود به مدت 8 جلسه 90 دقیقهای قرار گرفتند و گروه کنترل مداخله را دریافت نکردند.یافته ها: نتایج پسآزمون با روش تحلیل واریانس چند متغیره نشان داد که اجرای مداخله آموزشی سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت در مقایسه با گروه گواه منجر به افزایش معنادار لذت و سازگاری اجتماعی در زنان سالمند مبتلا به فشار خون شد.نتیجه گیری: این پژوهش نشان داد که آموزش سبک زندگی ارتقاء دهنده ی سلامت موجب افزایش لذت و سازگاری اجتماعی در زنان سالمند مبتلا به فشار خون بود.
مقدمه
یکی از وقایع دردناک زندگی بشر بروز ناخوشی های مزمن است، اگر با پیشرفت درمان های پزشکی، بیماران مبتلا به ناخوشی های مزمن مانند فشار خون، نسبت به قبل از طول عمر بیشتری برخوردار گشته اند اما همزمان بیش از پیش با مسائل مربوط به سازگاری روبرو می شوند. بر همین اساس اگر چالش اصلی بهداشت ودرمان در قرن بیستم، زنده ماندن افراد بود ، چالش مهم بهداشت و در مان در قرن حاضر ، با توجه به زندگی توام با کیفیت و شادکامی بیماران می باشد با این نگرش امروزه توجه به خدمات بهداشتی - درمانی با هدف تامین ، حفظ و ارتقاء سلامت افراد در جنبه های مختلف سلامت عمومی و برخورداری از سبک زندگی توام با شادکامی و لذت ، یکی از ارکان مهم پیشرفت هر جامعه ای را تشکیل می دهد . - 1 -
بیماری فشارخون به عنوان یکی از بیماری های مزمن شایع است که بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی - 2003 - میزان شیوع آن در کلیه ی کشورها به ویژه در کشورهای در حال توسعه رو به افزایش است. دلیل این افزایش تا حدود زیادی به رشد روز افزون جمعیت، تغییرات سریع اجتماعی مانند شهرنشینی، تغییر در سبک زندگی مردم و افزایش دوران بقای بیماران مبتلا به بیماری های مزمن، به واسطه ی توسعه ی دانش پژشکی و کنترل بیماری می باشد - . - 2 این بیماری مانند سایر بیماری های مزمن با شیوه ی زندگی، سلامتی روانی، کیفیت زندگی و به طور کلی با سلامت عمومی بیماران رابطه ی تنگاتنگی دارد و در صورت عدم کنترل و درمان مناسب به عوارض ناخوشایند منجر می شود - . - 3
از این رو اجرای مداخله های روان شناختی نه تنها پیامدهای عاطفی بیماری های مزمن را تخفیف می بخشد، که به افزایش سطح پایبندی به توصیه های درمانی نیز کمک می نماید - 4،5،. - 6
امروزه تحقیقات نشان داده است، علت بسیاری از بیماریهای مزمن سبک زندگی و رفتارهای انسانی میباشد. لذا انجام رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت یکی از بهترین راههایی است که مردم، می توانند سلامتی خود را حفظ و کنترل نمایند - . - 7 زنان با احتمال بیشتری از مردان مبتلا به فشارخون می شوند - - 8 تعدیل سبک زندگی، سنگ بنای برنامه های مدیریت بهداشت زنان است و میتواند زمینه ای را برای ارتقاء کیفیت عملکرد جسمی و روانی در طول سالهای بعدی زندگی فراهم نماید - 9،. - 10 پیش بینی شده است که در سال 2020 بیماری های غیرواگیر مرتبط با سبک زندگی علت 7 مورد از 10 مورد مرگ در کشورهای در حال توسعه خواهد بود - . - 11 این در حالی است که بر اساس نتایج مطالعه ی تاماکوشی آ، تاماکوشی، لین و کیکوشی - 2009 - 1 در صورت مدیریت سبک زندگی 18/5 درصد از موارد مرگ در بین زنان قابل پیشگیری است - . - 12
فشار خون ابعاد مختلف زندگی فردی، اجتماعی، جسمانی و روانشناختی و هیجانات فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار می دهد. لذت یکی از مهمترین هیجانات مثبت انسانی محسوب می شود که به تجربه ی مجموعه ای از حالات هیجانی و جسمانی خوشایند اشاره دارد - . - 13 لذت ها، هم لذت های جسمانی و هم لذت های عالی تر را شامل می شوند. لذت های جسمانی از طریق حواس حاصل می شوند. احسا س هایی که از امر جنسی، عطرهای خوش و چاشنی های خو شمزه بروز می کنند، در این مقوله قرار می گیرند. برعکس، لذ ت های عالی تر از فعالیت های پیچیده تر به دست می آیند و احساس هایی مانند سعادت، شعف، راحتی، سرخوشی و شادمانی را شامل می شوند - . - 14
مطالعات نشان می دهد که بهزیستی روان شناختی و عواطف و هیجانات مثبتی چون لذت با سازگاری در ارتباط است . - 15 - سازگاری اجتماعی به خصوصیات فردی که هر فرد برای مدیریت روانی - اجتماعی در زندگی خود به کار میگیرد اطلاق میگردد . - 18 - با توجه به اینکه رشد انسان در زمینههای روانی، اجتماعی، جنسی، شغلی، شناختی، اخلاقی و عاطفی صورت میگیرد، هر یک از این زمینهها نیازمند مهارتها و توانایی هایی میباشد. در واقع میتوان گفت، پیشرفت در مراحل رشدی افراد وابسته به سازگاری اجتماعی است - . - 19 تحقیقات نشان می دهد که مداخلات روانشناختی بر پایه ی تغییر سبک زندگی باعث بهبود وضعیت سلامت روانی و جسمی در افراد مبتلا به فشار خون می شود - 22،21،. - 20
همچنین ارتباط بین تغییر در سبک زندگی و بهبود روابط اجتماعی در تحقیقات به اثبات رسیده است . - 23 - افراد فشار خونی در اثر سبک زندگی غلط و عادات و رفتارهای ناسالم به این بیماری مبتلا و بعد از آگاهی از بیماری خودشان نیز، اعتماد به نفسشان کاهش یافته و این مساله باعث اجتناب از روابط اجتماعی در این بیماران میشود که معمولاً اکثریت این افراد فاقد مهارتهای اجتماعی- ارتباطی و سازگاری اجتماعی هستند. زیرا سبک زندگی دوری گزین و اجتنابی آنها از باورهای ناکارآمد زیربنایی و پردازش شناختی نشات میگیرد نه از پردازش هیجانی آنها - . - 24 همین مساله باعث کاهش هیجانات مثبت مانند سرزندگی و لذت در زندگی و افزایش هیجانات منفی مانند اضطراب و افسردگی، جسمانیسازی و اختلال در روابط بین فردی در این بیماران میشود. این تحقیق در نظر دارد به بررسی تأثیر آموزش سبک زندگی ارتقاءدهنده سلامت بر روی سازگاری اجتماعی و لذت در زنان مبتلا به فشار خون بپردازد.
مواد وروش ها
تحقیق حاضر با توجه به موضوع و هدفهای پیشبینی شده از لحاظ هدف کاربردی میباشد و از لحاظ روش از نوع نیمه تجربی - پیشآزمون- پسآزمون، پیگیری با گروه کنترل - است. جامعه آماری در پژوهش شامل کلیه زنان مبتلا به فشارخون که به مراکز بهداشتی درمانی شهر اصفهان مراجعه کردهاند، در سال 93 بود. روش نمونهگیری، به صورت در دسترس بود. ابتدا تعداد 32 نفر از زنان مبتلا به فشار خون به صورت در دسترس و بر طبق ملاک ورودی مداخله - شامل: جنسیت زن باشد، مبتلا بودن به فشار خون - فشار خون بالا به فشار خون سیستولی 140 میلیمتر جیوه یا بالاتر و فشار خون دیاستولی 90 میلیمتر جیوه یا بالاتر اطلاق میشود - ،
داوطلب بودن برای شرکت در پژوهش و عدم مبتلا بودن به بیماری روانی حاد - ، جهت اجرای پیشآزمون انتخاب شدند و سپس به صورت تصادفی در 2 گروه آزمایشی 16 - نفر - و کنترل 16 - نفر - قرار گرفتند. متغییر مستقل در این پژوهش سبک زندگی ارتقاءدهنده سلامت است که شامل 7 بعد: تغذیه، خواب، ورزش، مسئولیتپذیری در برابر سلامت، مدیریت استرس و روابط اجتماعی است و روش مداخله بر اساس فرمت آموزشی تهیه شده توسط اسماعیلی و منظری توکلی - - 1392 میباشد. متغییرهای وابسته شامل: لذت و سازگاری اجتماعی می باشد.
در این پژوهش از مقیاس لذت اسنیت - همیلتون 1 و مقیاس سازگاری بل2 در نمونهگیری اولیه استفاده شد و در پسآزمون و پیگیری نیز از پرسشنامههای مذکور برای سنجش متغیرهای وابستهی پژوهش در مورد دو گروه آزمایش
