بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه بین ناگویی هیجانی و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به فشار خون بود. این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه بیماران مراجعه کننده به بیمارستان البرز شهرستان کرج است که توسط متخصصین، بیماری فشارخون برای آنها تشخیص داده شده است که طبق آمار رسمی بیمارستان تعداد 126 نفر بودند. در پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران در سطح 0/05 تعداد 95 نفر به روش نمونه گیری در دسترس مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد 25 نفر به دلایل مشکل در پاسخگویی و لذا نامعتبر بودن پرسشنامه ها از تحقیق خارج شدند و در نهایت 70 نفر مورد مطالعه قرار گرفتند که از این تعداد همه آنان را مردان تشکیل دادند.
از پرسشنامههای ناگویی هیجانی بگبی، پارکر و تیلور - - 1994 و مقیاس سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری لوراند و داگوتیس - - 1990 برای جمع آوری دادهها استفاده شد. از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون برای تحلیل دادهها استفاده شد. یافتهها نشان داد که بین ناگویی هیجانی و سازگاری روانی- اجتماعی با بیماری رابطه منفی و معنیداری در سطح 0/01 وجود دارد. همچنین رگرسیون همزمان تبیین سازگاری روانی- اجتماعی با بیماری بر اساس ناگویی هیجانی را نشان داد که مدل فوق 45/1 درصد تغییرات سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری توسط ناگویی هیجانی تبیین میکند و ناگویی هیجانی سهم معنیداری در تبیین سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در جهت منفی دارد.
کلمات کلیدی: ناگویی هیجانی، سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری، فشار خون.
.1 مقدمه
یکی از جدیترین اختلالات روانی فیزییولوژیایی و مهم ترین عوامل خطرزا برای بیماری قلبی عروقی فشار خون بالا در ایجاد فشارخون بالا، عوامل محیطی، روانی و اجتماعی نقش بسزایی دارند. عوامل روانی مانند شخصیت، سبک مقابله، استرس، اعتماد به نفس، خشم فرو برده شده، تیپ شخصیتی و عوامل اجتماعی مانند شغل، میزان درآمد، وضعیت تاهل، تنهایی و انزوای اجتماعی موثر هستند. به عبارت دیگر افرادی که از ستیز درونی و بن بست روانشناختی برخوردارند و قدرت ابراز وجود ندارند، و در برابر موقعیت های تهدید کننده زندگی از مکانیزم های اجتناب و تسلیم برخوردارند، بیشتر در معرض فشار خون بالا قرار دارند - ترخان و همکاران، . - 1391 بنابراین افرادی که با بیماری های مزمن مانند فشار خون به خوبی سازگاری پیدا می کنند، کسانی هستند که تدابیر رفتاری و روانشناختی دارند که طولانی بودن وضعیت را هضم می کنند، قادرند میان امید و ناامیدی توازن به وجود آورند، و زندگی در نظرشان هدفمند و با کیفیت است.
اغلب این افراد شخصیتی مقاوم و انعطاف پذیر دارند که به آنها اجاره می دهد در شرایط سخت، طرف خوب قضیه را ببینند، به دنبال هدف زندگی شان باشند و در مقابل حس درماندگی و ناامیدی مقاومت کنند. شیوههای که افراد با مشکلات بهداشتی مزمن سازگاری پیدا می کنند به عوامل شخصی و پیشینهای مثل سن، جنس، طبقه اجتماعی، باورهای مذهبی یا فلسفی، بلوغ عاطفی و اعتماد به نفس بیماران بستگی دارد. عامل شخصی دیگری که بر چگونگی سازگاری افراد با مشکلات بهداشتی و بیماری- های مزمن تاثیر میگذارد،باورهایی است که آنان در مورد سلامت و بیماری دارند - میرزایی و همکاران، . - 1391
اگرچه هیجان ها اساس زیست شناختی دارند، اما افراد قادرند بر هیجان ها و ابراز آن ها تسلط داشته باشند. تنظیم هیجانی به اعمالی اطلاق می شود که به منظور تغییر یا تعدیل یک حالت هیجانی به کار میرود و شکل خاصی از خود تنظیمی است. ناگویی هیجانی، ناتوانی در پردازش شناختی اطلاعات هیجانی و تنظیم هیجانها - استاسویچ، برادیزا، گودلسکی، کافی، اسچلاچ و بایلی، - 2012 و شامل دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی میباشد - تیلور و بگبی، . - 2000 به عبارتی ناگویی هیجانی متشکل از دشواری در شناسایی احساسات و تمایز بین احساسات و تهییج های بدنی مربوط به برانگیختگی هیجانی؛ دشواری در توصیف احساسات برای دیگران؛ قدرت تجسم محدود که بر حسب فقر خیال پردازی ها و سبک شناختی عینی، عمل گرا و واقعیت گرا یا تفکر عینی مشخص می شود - استاسویچ، برادیزا، گودلسکی، کافی، اسچلاچ و بایلی، . - 2012
در بیماران مبتلا به فشار خون مولفههای دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات، تفکر عینی و ناگویی هیجانی بیشتر از افراد سالم است. براساس این یافتهها میتوان بیان کرد که افراد مبتلا به فشار خون نمرات بالایی در ناگویی هیجانی دارند. این شرایط ممکن است با انواعی از پیامدهای مرتبط با سلامت روانی و جسمانی همراه باشد - فکری، عیسی زادگان و میکائیلی منیع، . - 1394 ناگویی هیجانی میتواند نقش مهمی در ایجاد سازگاری با تغییرات زندگی از جمله سازگاری با بیماری در بیماران داشته باشد. لذا بر اساس آنچه گفته شد سوال پژوهش این است که آیا بین ناگویی هیجانی و سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری در بیماران مبتلا به فشار خون رابطه وجود دارد؟
.2 روش پژوهش
این پژوهش توصیفی از نوع همبستگی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه بیماران مراجعه کننده به بیمارستان البرز شهرستان کرج است که توسط متخصصین، بیماری فشارخون برای آنها تشخیص داده شده است که طبق آمار رسمی بیمارستان تعداد 126 نفر بودند. در پژوهش حاضر با توجه به ماهیت موضوع پژوهش و جامعه آماری مورد مطالعه از فرمول تعیین حجم نمونه کوکران در سطح 0/05 تعداد 95 نفر به روش نمونه گیری در دسترس مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد 25 نفر به دلایل مشکل در پاسخگویی و لذا نامعتبر بودن پرسشنامه ها از تحقیق خارج شدند و در نهایت 70 نفر مورد مطالعه قرار گرفتند که از این تعداد همه آنان را مردان تشکیل دادند. از پرسشنامههای ناگویی هیجانی بگبی، پارکر و تیلور - - 1994 و مقیاس سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری لوراند و داگوتیس - - 1990 برای جمع آوری دادهها استفاده شد. از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون برای تحلیل دادهها استفاده شد.
-1-2ابزارهای پژوهش
-1-1-2پرسشنامه ناگویی هیجانی
پرسشنامه ناگویی هیجانی توسط بگبی، پارکر و تیلور - - 1994 تدوین و یک آزمون 20 ماده ای است و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات - سوالات1، 3 ، 6، 7، 9، 13 و - 14، دشواری در توصیف احساسات - سوالات 2 ، 4، 11، 12، - 17 و تفکر عینی - سوالات 5، 8، 10، 15، 16 ، 18، 19 ، - 20 را در یک مقیاس پنج درجه ای لیکرت به این صورت که کاملاً» مخالف« نمره 1 و به پاسخ کاملاً» موافق« نمره 5 تعلق میگیرد. گویه های 4، 5 ، 10، 18 و 19 نمره گذاری معکوس دارند - بشارت، افقی، آقایی ثابت، حبیب نژاد، پورنقدعلی وگرانمایه پور، . - 1392 ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه ناگویی هیجانی در پژوهشهای متعدد بررسی و تایید شده است - تیلور و بگبی، 2000؛ پارکر، تیلور و بگبی، . - 2001 در نسخه فارسی پرسشنامه ضرایب آلفای کرونباخ برای ناگویی هیجانی کل و سه زیر مقیاس دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی به ترتیب 0/85، 0/82، 0/75، و 0/72 محاسبه شد که نشانه همسانی درونی خوب مقیاس است - بشارت و گنجی، . - 1391
پایایی باز آزمایی در دو نوبت با فاصله چهار هفته از 0/70تا 0/77 برای ناگویی خلقی کل و زیر مقیاس های مختلف تایید شد. روایی همزمان پرسشنامه ناگویی خلقی بر حسب همبستگی بین زیرمقیاسهای این آزمون و مقیاسهای هوش هیجانی، بهزیستی روانشناختی و درماندگی روانشناختی بررسی و تاییدشد. نتایج ضرایب همبستگی پیرسون نشان داد که بین نمره آزمودنیها در پرسشنامه ناگویی هیجانی با کل هوش هیجانی، بهزیستی روانشناختی و درماندگی روانشناختی همبستگی معنادار وجود دارد - بشارت، افقی، آقایی ثابت، حبیب نژاد، پورنقدعلی وگرانمایه پور، . - 1392 در پژوهش بشارت و گنجی - 1391 - ضرایب آلفای کرونباخ زیر مقیاسهای دشواری در شناسایی احساسات، دشواری در توصیف احساسات و تفکر عینی را به ترتیب 0/81، 0/77، 0/75 و 0/84 محاسبه شد.
-2-1-2پرسشنامه سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری
مقیاس سازگاری روانی-اجتماعی با بیماری توسط لوراند و داگوتیس - - 1990 جهت ارزیابی چگونگی سازگاری روانی اجتماعی با بیماری، در جریان بیماری طبی و یا تاثیزات باقیمانده از بیماری طراحی شده است. مقیاس سازگاری روانی اجتماعی با بیماری آزمون روانشناختی دیگری است که اختصاصا برای ارزیابی بیماران ساخته شده است. این آزمون فقط 46 ماده دارد و بیماران به هر ماده با مقیاسی درجه بندی شده با 4 حالت، پاسخ می دهند: ابدا، به طور خفیف، به طور متوسط، کاملا. این مقیاس برای سنجش هفت خصوصیت روانی اجتماعی که برای سازگاری یافتن بیمار مهم هستند، تدوین شده است .
خصوصیات روانی اجتماعی بیماران که با مقیاس سازگاری روانی اجتماعی با بیماری به دست می آید عبارت است از: آشنایی با مراقبتهای بهداشتی، محیط حرفهای، محیط زندگی، روابط جنسی، روابط در خانوادههای گسترده، محیط اجتماعی و ناراحتیهای روانشناختی. نتایج بعضی از پژوهشها حاکی از توانایی این ابزار در سنجیدن مشکلات سازگاری یافتن بیماران مبتلا به بیماریهای شدید همچون امراض کلیوی، فشار خون بالا و سرطان است.. روایی سازه پرسشنامه تایید و روایی همگرایی آن نیز حاکی از اعتیار مطلوب این ابزار است - خالقی دلاور، . - 1392 همچنین این مقیاس از روایی و پایایی مطلوبی برای استفاده در ایران برخوردار است - افلاک سیر، رئوفی، ملازاده، خرمائی و فرمانی، . - 1394 در این پژوهش ضریب آلفای کل پرسشنامه 0/78 به دست آمد.
-3-2روشها و ابزار تجزیه و تحلیل دادهها
در این پژوهش به منظور تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش از شاخصهای آماری توصیفی شامل شامل میانگین، انحراف و همچنین روشهای آماری استنباطی شامل آزمون تحلیل همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره برای تحلیل فرضیهها با رعایت مفروضههای آن با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 23 استفاده شد.
