بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین تاثیر آموزش مدیریت زمان بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی شهرستان تبریز اجرا گردید. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل نابرابر بود. جامعه ی آماری پژوهش را کلیه ی دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی نواحی پنجگانه ی شهرستان تبریز در سال تحصیلی 1393-94، تشکیل می دادند. دو کلاس 30 نفره ی پایه ی ششم ابتدایی از بین کلاسهای پایه ی ششم ابتدایی ناحیه ی 3 تبریز به شیوه ی نمونه گیری در دسترس انتخاب و یکی از کلاسها به عنوان گروه آزمایش و کلاس دیگر به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد.
جهت سنجش خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان، از مقیاس خودکارآمدی تحصیلی مورگان و جینگز - 1999 - ، استفاده شد. برنامه ی آموزش مدیریت زمان در جلسات 50 دقیقه ای و به صورت دو جلسه در هر هفته برای دانش آموزان گروه آزمایش به اجرا درآمد و گروه کنترل هیچ برنامه ای را دریافت نکردند. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل کوواریانس تک متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد آموزش مدیریت زمان تاثیر معناداری بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان نداشته است.
واژگان کلیدی: آموزش مدیریت زمان، خودکارآمدی تحصیلی، دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی.
مقدمه
یکی از نظام های مهم و موثر در جهان امروز، نظام آموزش و پرورش هر کشور است. هر نظام آموزشی در پی آن است که باورها و ادراکات فرد از توانمندیهای خود به ویژه در انجام تکالیف تحصیلی را بالا ببرد. باورها ممکن است نتایج یک تکلیف را بیشتر از تواناییها تعیین کنند، چرا که باورها تا حد زیادی تلاش را تحت تاثیر قرار می دهد - پچارزٌ، . - 2000 باور و اطمینان دانش آموزان در انجام تکالیف تحصیلی خودکارآمدی تحصیلی نامیده می شود - چمرزٍ و همکاران، . - 2001 خودکارآمدی تحصیلی به توانایی ادراک شده در تسلط یافتن بر موضوعات تحصیلی، مدیریت یادگیری و تحقق انتظارات تحصیلی اشاره دارد - موریسَ، 2001، به نقل از قالاُ و همکاران، - 2014 و با کوشش و پافشاری در انجام تکلیف، به کارگیری راهبردهای شناختی و فراشناختی، خودساماندهی، پایداری در رویارویی با دشواریها، گزینش رشته و مانند اینها تأثیر خود را در جنبه های گوناگون زندگی افراد بر جای می گذارد از اینرو متغیری مهم به شمار می رود - کریمزاده و محسنی، 1385؛ نریمانی و همکاران، . - 1392
تحقیقات نشان می دهد که خودکارآمدی بالا در مواجهه با تکالیف دشوار احساس آرامش یا طمانینه ایجاد می کند در حالی که خودکارآمدی پایین باعث می شود که فرد تکالیف را بسیار دشوارتر از آنچه هست ادراک کند و این به نوبه ی خود ممکن است در فرد اضطراب و استرس و ایده ی محدوتری در خصوص اینکه چطور به بهترین شیوه با حل یک مشکل یا فعالیت مواجهه شود، ایجاد کند - اکلزِ، 2005 ، به نقل از گروّ، . - 2008 مطالعات متعددی نقش خودکارآمدی تحصیلی را به عنوان یک فاکتور مهم در زمینه ی عملکرد تحصیلی دانش آموزان نشان داده اند - روبینزْ و همکاران، 2004؛ چمرزَ و همکاران، 2001؛ گالیونُ و همکاران، 2012؛ خانًٌ، - 2013، از اینرو مطالعه ی عاملهای موثر بر آن حائز اهمیت می باشد. بندورا معتقد است ایجاد احساس خودکارآمدی از طریق تجارب مستقیم موثرترین و با نفوذترین روش افزایش خودکارآمدی در افراد است - بندوراٌٌ، . - 1994 دانش آموزان در یک سیستم آموزشی زمانی خواهند توانست تجارب موفقیت آمیزی کسب نمایند که بتوانند زمان خود را به نحو احسن مدیریت کنند.
علت بیشتر شکست های جبران ناپذیر دانش آموزان، حاصل عدم استفادهی مطلوب از زمان است - هیبوتزکیٌٍ، . - 2014به کارگیری فنون موثر جهت اداره ی زمان مهارت مدیریت زمان نامیده می شود - آدامز و جکسٌَ، 1999؛ جکس و آلاکواٌُ، 1999؛ داویسٌِ، . - 2000 مهارت مدیریت زمان شامل فنونی برای تعیین اهداف کوتاه مدت، چگونگی تبدیل این اهداف به وظایف و فعالیت ها برای اجرای سریع تر آنها، چگونگی برنامه ریزی و اولویت بندی کردن کارهای روزانه و چگونگی جلوگیری از وقفه کاری که محدودیت در انجام وظایف ایجاد می کند، می باشد - کلاسنسٌّ، . - 2004 مطالعات نشان می دهد که مهارت مدیریت زمان را می توان آموزش داد - نادینلویی و همکاران، 2013؛ مک کانٌْ، 2012؛ کارولینٌَ، . - 2012 طی
پژوهش انجام یافته توسط سواری و کندی - 2011 - تاثیر آموزش مدیریت زمان بر روی خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی دانش آموزان بررسی گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که آموزش مدیریت زمان در افزایش خودکارآمدی و عملکرد تحصیلی آنان موثر است. بهنام و همکاران - 2014 - در بررسی تاثیر آموزش مدیریت زمان بر اضطراب امتحان و خودکارآمدی دانشجویان دریافتند که آموزش مدیریت زمان اضطراب امتحان دانشجویان را کم و خودکارآمدی آنان را افزایش می دهد. ناصرنعیمی و همکاران - 2014 - نیز تاثیر مثبت آموزش مدیریت زمان بر خودکارآمدی دانش آموزان دختر مقطع پیش دانشگاهی را ذکر می کنند. نادینلویی - 1391 - طی پژوهشی در بین دانش آموزان مقطع متوسطه عنوان می نماید که آموزش مهارت های مدیریت زمان اهمالکاری را کاهش و خودکارآمدی و مدیریت زمان تحصیلی را افزایش می دهد.
با وجود تعدد مطالعات تجربی صورت گرفته در خصوص مدیریت زمان، تئوری های معدودی در خصوص این که چرا و چگونه مدیریت زمان تاثیر می گذارد، ارائه شده است. نخستین مدل مفهومی در خصوص مدیریت زمان که شامل متغیرهای پیشایندی، میانجی و پیامدی است در سال 1994 توسط ماکان ٌ ارائه، ارزیابی و تایید شده است - ماکان، . - 1994 وی معتقد است که آموزش مدیریت زمان به طور مثبت رفتارهای مدیریت زمان را تحت تاثیر قرار می دهد و این خود به کنترل ادراک شده ی زمان در افراد منجر می گردد و کنترل ادراک شده ی زمان در افراد منتهی به دستاوردهای مثبت می گردد. نتایج مطالعات آدامز و جکس - 1999 - ؛ جکس و آلاکوا - 1999 - و داویس - 2000 - این مدل مفهومی را مورد تائید قرار داده اند.
تریسیٍ - 1389 - نیز معتقد است مدیریت دقیق زمان یکی از راههای پروردن و تقویت بیشتر مرکز کنترل درونی در افراد است و افراد با مرکز کنترل درونی احساس کنترل بیشتری بر خود و فعالیت هایشان دارند. خود را نیروی خلاق زندگی، مسئول اعمال و آن چه حاصل می کنند به شمار می آورند و زمانی که احساس می کنند دستاوردهایشان متاثر از عوامل درونی است تلاش بیشتری برای پیشرفت و موفقیت از خود نشان می دهند و نگرش مثبتی نسبت به خود و پیرامونشان پیدا می کنند.با توجه به مطالب ارائه شده و اینکه هیچ پژوهشی در خصوص تاثیر آموزش مدیریت زمان بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان مقطع ابتدایی به ویژه دانش آموزان پایه ی ششم که با حجم زیاد تکالیف نسبت به سالهای قبل روبرو هستند یافت نشد، سوال اساسی پژوهش حاضر این است که آموزش مدیریت زمان بر خودکارآمدی تحصیلی دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی چه تاثیری دارد؟
طرح پژوهش
پژوهش حاضر به لحاظ هدف، کاربردی و از نظر روش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل نابرابر بود.
جامعه و نمونه ی پژوهش
جامعه ی آماری این پژوهش را دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی نواحی پنجگانه ی شهرستان تبریز که در سال تحصیلی 1393-94 در مدارس دولتی مشغول به تحصیل بودند، تشکیل می دادند. دو کلاس دخترانه ی پایه ی ششم ابتدایی از مدارس ناحیه ی 3 تبریز به شیوه ی نمونه گیری در دسترس جهت شرکت در پژوهش انتخاب و یکی از کلاسها به عنوان گروه آزمایش و کلاس دیگر به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شد. هر کلاس شامل 30 دانش آموز بود که جمعا 60 نفر دانش آموز دختر پایه ی ششم ابتدایی در این پژوهش شرکت نمودند.
ابزارهای پژوهش
