بخشی از مقاله
چکیده
امروزه، تقریباً تمام کسانی که بهدنبال توسعه و اصلاحات هستند در همه جای دنیا از آموزش و پرورش شروع میکنند و از طریق آموزش و پرورش به طور فزایندهای به دنبال افزایش اثربخشی فرایند یاددهی یادگیری هستند شادی و نشاط یکی از نیازهای اساسی موفقیت و کامیابی در زندگی فردی و انجام موفق مسئولیت های اجتماعی و سازمانی است و از جمله حالت های فراگیر شخصیت انسان است که می تواند همه جنبه های شخصیت فرد را در حال و آینده، دستخوش تغییر و تحول کند.
بنا بر نتایج تحقیقات مقوله شادی سهم کمی در فرآیند تعلیم وتربیت دارد خصوصا در مدارس دختران؛ این درحالی است که نمی توان تاثیر همه جانبه شادی و نشاط را بر اصل پیشرفت تحصیلی نادیده گرفت در این بین این مقاله برآن است تا با استناد به داده های پژوهشی صورت گرفته تاثیرشادی و نشاط را بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی ناحیه یک شهرستان خرم آباد را نشان دهد. در این اندازه گیری از دو پرسشنامه شادی، نشاط و پیشرفت تحصیلی استفاده شده است. روش مطالعه پیمایشی و نوع نمونه گیری خوشه ای چندمرحله ای بوده است، حجم جامعه مورد نظر1600نفر بوده است که نمونه ای 300نفره از آن انتخاب شده است.
نتایج پژوهش حاکی از آن است که بنا بر مطالعه برخی مولفه های شادی و نشاط - رضایت از زندگی-آراستگی ظاهری-تعامل اجتماعی-کارآیی فردی - کمک به دیگران - بر پیشرفت تحصیلی؛با افزایش سطح هریک از مولفه های شادی و نشاط پیشرفت تحصیلی نیز افزایش میابد.
مقدمه
شادابی و نشاط یکی از نیاز های اساسی موفقیت و کامیابی در ارتباطات انسانی، در زندگی فردی و انجام موفق مسئولیت های اجتماعی و سازمانی است. انسانی که واجد ویژگی های یاد شده باشد می تواند قله های موفقیت را تندتر از دیگران بپماید و نقش سازنده تری برای- خود و اطرافیان داشته باشد.
"شادی "ضرورتی است که به زندگی معنا می دهد. می توان از" شادابی و نشاط" به عنوان محرکی برای نیازهای اساسی انسان در زندگی یاد کرد و آن را عامل رشد، موفقیت و ابزاری برای کار و فعالیت بیشتر و افزایش توانایی انسان دانست.
شاد زیستن سبب سلامت روحی و روانی و فیزیکی و جسمانی افراد می شود و باعث رشد و تکامل همه ابعاد وجودی یک دانش آموز در بعد جسمانی، شناختی، عاطفی، اخلاقی و معنوی میشود.
به اعتقاد لاما مهم ترین هدف زندگی، رسیدن به شادی است. چه انسان معتقد به اصول مذهبی باشد یا نباشد، حرکت وفعالیت های انسان برای دست یافتن به این هدف است.
فوردیکسون - 1998 - بیان می کند که شادمانی و سرور قسمتی از شادکامی است که منجر به بازی و سرگرمی شده و امکان توسعه ی مهارت های جسمی، اجتماعی و ذهنی را فراهم می سازد و علاقه منجر به اکتشاف و افزایش معلومات می گردد. مدرسه شاد می تواند شوق زندگی را به دانش آموزان هدیه دهد.
فرآیند یادگیری دارای عناصر متعدد است و تحت تاثیر عوامل گوناگونی قرار دارد در یک بافت یادگیری، تعامل عناصر متعدد باهم به یادگیری معنی دار منجر خواهد شد. اگر دانش آموزان به یادگیری علاقمند نیستند و یا محیط کلاس درس برای آنها آزاردهنده است، نمی توان اصل اهمیت پیشرفت تحصیلی را نادیده گرفت و از آن گذر کرد. باید در کارکردهای خود تجدید نظر کرد و شرایط را برای ایجاد محیطی امن، شاد، پویا، فراگیر و توام با تجارب یادگیری فراهم ساخت.
"پیشرفت تحصیلی"یعنی افزایش میزان یادگیری، افزایش سطح نمرات و قبولی دانش آموزان در دروس و پایه تحصیلی عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی را می توان در سه سطح "فردی، خانوادگی، آموزشی" در نظر گرفت.
پیشرفت تحصیلی در دهه های اخیر، محور بسیاری از پژوهش های آموزشی و روان شناسی قرار گرفته است. تحقیقات نشان داده اند که عوامل بسیاری در موفقیت و پیشرفت تحصیلی نقش دارند که برخی از آنها شناختی اند و برخی غیرشناختی اند ازجمله عوامل غیرشناختی که در تحقیقات مختلف بررسی شده اند بهداشت و سلامت روانی و ارتباط آن با عملکرد های تحصیلی و تربیتی است.
تحقیقات پیشین نشان داده اند که وضعیت سلامت روانی و هیجانات افراد می توانند بر موفقیت تحصیلی آنان تاثیرگذار باشند. - کهولت و جوکار، - 1390همانطور که رایت هیجان های مثبت را برای پیشرفت در زندگی لازم می داند.
امروزه تحقیقات نشان داده است که هر مدرسه ای که از نشاط و شادکامی بیشتری برخوردار باشد از کیفیت و کارآیی بالاتری نیز برخوردار است. - براساس نظریه های اندیشمندان مختلف از جمله برتراند راسل که اظهار داشته است :رغبت همگانی ترین و متمایزترین نشانه های انسان شاد است، یعنی رفتار توام با اشتیاق و رغبت" - .
اسچرر - - 2007 میگوید اگر مدارس کارکردهای خود را به درستی انجام دهند، می توان امیدوار بود دانش آموزان در محیطی مطمئن و سالم زندگی خواهند کرد، خواهند آموخت و پیشرفت خواهند کرد.
یادگیری انسان و ساماندهی رفتار نوجوان در گرو نشاط و شادابی و هیجانات مثبت اوست و خلاقیت، شکوفایی استعدادها در گرو نشاط و انبساط روحی انجام میشود. شکی نیست که یکی از وظایف مهم تربیتی مدیریت و برنامه ریزی آموزشی مدارس، تشویق نوجوانان به مشارکت و تعاون در همه امور است و آنان میتوانند با تدوین برنامه ریزی آموزشی مناسب به جلب مشارکت دانش آموزان در امور مختلف مدرسه اقدام کنند و این موضوع میتواند به احساس مفید بودن و دور شدن از انزوا و در نوجوانان کمک کند و خود یکی از موارد شاد و با نشاط زیستن است.
بنا بر نتایج تحقیقات بنظر می رسد مقوله شادی سهم کمی در فرآیند تعلیم و تربیت دارد. نرخ شادی و خنده در مدارس استان لرستان پایین است و میزان شیوع خنده و توسعه فضای فرح بخش آموزشگاه مورد بی مهری قرارگرفته است و دانش آموزان بواسطه یکنواختی برنامه ها، فضاهای آموزشی نامناسب، رنگ آمیزی های به دور از تخصص و رنگ های تیره که در روحیه دانش آموزان تاثیرگذار می باشد، امتحانات اضطراب زا و بسیاری دیگر از دلایل چندان رغبتی به حضور در مدارس ندارند. که این عدم علاقه در میان دانش آموزان دختر مشهود تر است زیرا که مقوله شادی در مدارس دخترانه بیشتر مورد بی مهری واقع میشود زیرا که مدارس دخترانه با دیوارها و حفاظ های بلندتری مستتر شده اند که دختران به مثابه زندان به مدارس نگاه می کنند و مدارس برایشان جلوه گاه فضاهایی سرد و بی روح را دارا می باشد که آرامش دانش آموزان را برهم میزند.
لذا، لازم دانستیم در پژوهش حاضر تأثیر شادابی و نشاط در پیشرفت تحصیلی دانشآموزان دختر پایه ششم ابتدایی ناحیه 1 شهرستان خرم آباد را بررسی نموده و به ارائه ی راهکار به منظور افزایش شادابی و نشاط در برنامه ریزی آموزشی بپردازیم.
بیان مساله
شادی و نشاط یکی از نیاز های اساسی و فطری انسان است. شادی، ضرورتی است که به زندگی معنا میبخشد و عاملی است که به روح و روان انسان این توانایی را می دهد که در مسیر کمال و تعالی خود بکوشد و در این راه از شادابی و نشاط لازم برخوردار باشد تا بر سختی ها و مشکلات این راه چیره شود و از این تلاش خود لذت ببرد. نه تنها همه اندیشمندان بلکه حتی مردم معمولی نیز درباره ضرورت و اهمیت شادی درک مشترکی دارند و در مورد اینکه شادی یکی از ضروریت ها و نیازهای اساسی انسان است، اتفاق نظر دارند.
دنیای صنعتی امروز و پیچیده شدن روابط، میزان ناکامی ها و فشارهای روانی مردم رو به فزونی گذاشته و زندگی را به کام برخی تلخ کرده است. در این بین دانش آموزان از این قاعده مستثنی نبوده و نسبت به نسل های قبل تکالیف پیچیده تری را بعهده دارند. گاهی شکست ها و دلسردی آنان در حل مسائل می شود و درواقع درماندگی اموخته شده ایجاد می شود. به نظر می رسد، شکست ها کمتر باعث بروز عاطفه منفی در افراد شاد می شود و هر شکست با خوش بینی ، تجربه ای برای رسیدن به پیروزی تلقی میگردد.
آموزش و پرورش در فرایند پیچیده خود به طور فزاینده ای به دنبال افزایش اثربخشی فرایند یاددهی یادگیری است. برنامه ریزان آموزش و پرورش از طریق بررسی آسیب های فرایند تعلیم و تربیت به دنبال شناخت نقاط ضعف و آسیب زا هستند.
متفکران بزرگ تربیتی از جمله جان دیویی، معتقد است که مدرسه باید خودکاری دانش آموزان را تقویت کند.
اگر در کلاس فقر شادی وجود داشته باشد یادگیری اتفاق نمی افتد زیرا بدون شک شادی و نشاط دارای انرژی مثبت برای دانش آموزان است از طرف دیگر شادی و نشاط تحت تاثیر تجارب و یادگیری نیز قرار دارد، در واقع شادی همان ثروتی است که می توان آن را از دست داد و یا اینکه بر آن افزود. بااستفاده از روش های شادی بخش در جریان آموزش و برنامه ریزی آموزشی فراگیران، می توان علاوه بر ایجاد محیطی رضایت بخش برای دانش آموزان، بسیاری از مشکلات دانش آموزان اعم از غیبت، دیرآمدگی، بی حوصلگی و کسالت را رفع نمود.
