بخشی از مقاله
چکیده
»هدف اصلی« این تحقیق، شناخت تاثیر آموزش چند رسانه اي تعاملی بر بهبود فرایند یادگیري دانش آموزان دردرس علوم تجربی پایه هفتم شهرستان قائم شهر در سال تحصیلی 1393-94 بود. »روش تحقیق« در این مطالعه توصیفی از نوع زمینه یابی انتخاب شد.جامعه آماري دانش آموزان به تعداد 3806 نفر بودند که براساس روش نمونه گیري تصادفی طبقه اي با استفاده از جدول کرجسی و مورگان تعداد 351 نفر 164 - دختر و 187پسر - به عنوان نمونه انتخاب شدند.
روش گردآوري داده ها« به دو طریق کتابخانه اي و میدانی و »ابزار گردآوري اداده ها« پرسشنامه محقق ساخته با طیف 5 گزینه اي لیکرت با پایایی برابر0/79 بدست آمد. »روش تجزیه تحلیل داده ها« آمار توصیفی و آمار استنباطی - آزمون تی تک نمونه اي - بااستفاده از نرم افزار spss انجام شد.
»نتایج تحقیق« نشان داد، آموزش رسانههاي تعاملی، بر بهبود فرایند یادگیري دانشآموزان موثراست. همچنین آموزش از طریق رسانهها بر مؤلفه هاي سرعت، دقت و انگیزه یادگیري دانشآموزان مؤثر است.
.1 مقدمه
تعلیم وتربیت ،درقرن بیست ویکم نه تنها به دنبال کسب شیوه هاي متناسب آموزش ویادگیریندگان است بلکه سعی دربازسازي شخصیت وتوانمندي هاي فراگیران ونوسازي اندیشه آنان دارد. هدف این است تاآموزش به شکلی مطلوب به توسعه انسانی تبدیل گردد.بنابراین نگرش بایستی درآموزش وپرورش نیز تحولات عمیق ودگرگونی هاي اساسی ایجادگرددتازمینه رشدخلاقیت1وشکوفایی استعدادها فراهم شده وفراگیران منفعل به یادگیرندگانی فعال تبدیل شوند.دراین راستا مدارس نقش بسیارمهمی ایفا می کنندوبایستی بسترهاي مناسب،جهت کسب تجربه هاي علمی–
عملی واجتماعی رابراي فراگیران فراهم آورند.بارشدوگسترش دانش بشري استفاده ازتکنولوژي آموزشی 2هم ازلحاظ بعدرسانه اي ووسایل آموزشی وهم ازنظرمدیریت ونظارت،مسلم ولازم به نظرمی رسد. "رسانه آموزشی به وسایل ابزارهایی گفته میشود که کار انتقال پیام آموزشی را فرستنده به گیرنده انجام میدهد"
مهمترین دلایل استفاده از رسانههاي آموزشی را میتوان، » برقراري ارتباط موثر«، »ایجاد انگیزه یادگیري«، » شکلدهی یادگیري سریعتر، عمیقتر و پایدارتر«، »صرفهجویی در زمان آموزش و یادگیري«،» انطباق با هوشهاي چندگانه« و»شکلدهی تجارب یادگیري ناممکن« برشمرد.
مقدمه :
رسانه هاي آموزشی را میتوان به دو دسته کلی شامل» رسانههاي غیر تعاملی«1 و یا یک طرفه و » رسانههاي تعاملی2« یا دو طرفه تقسیم کرد. رسانههاي غیر تعاملی، رسانههایی هستند که معلمان بهطور یک طرفه اطلاعات را به مخاطبان انتقال میدهند - مانند فیلمهاي متحرك، اسلاید و تلویزیون - . این رسانهها قدیمیتر بوده و در طول سالهاي اولیه قرن بیستم تا اواخر دهه 1970 به تدریج به وجود آمده و وسعت یافتهاند. رسانههاي تعاملی یا دو طرفه، رسانههایی هستند که سبب ایجاد موقعیت آموزشی دو طرفه میان یادگیرنده و فنآوري - مانند رایانه و شاهراههاي اطلاعاتی - میشود.
این رسانهها طوري برنامهریزي میشود که از یادگیرندگان پاسخ میطلبند و اغلب حتی میتوانند پاسخ آنان را ارزشیابی و به یادگیرندگان بازخوردبدهند - ذوفن و لطفیپور، . - 1380 باتوجه به تغییر و دگرگونی هاي زیادي در دو دهه اخیردر شکل آموزش رسانه اي در مجموع فن آوري رایانه باعث تغییر زیاد در روش تدریس و یادگیري، شده است - گیلسپی3، . - 1997 واژه چند رسانهاي از سال 1950 میلادي به بعد مطرح و تلاش شد با ترکیب چندین رسانه، کیفیت آموزش بالا رود و این امکانات اجازه پیشروي، تعامل، آفرینندگی و ارتباط بهتر کاربر و نرمافزار را به آسانی میدهد
از جمله مزیتهاي استفاده از چند رسانهايها در کلاس را میتوان شامل: بالابردن انگیزه دانشآموزان براي مشارکت، ترکیب مهارتهاي مختلف مثل خواندن، گوش دادن، نوشتن و صحبت کردن ، افزایش مهارت همکاري، تعامل درستتر دانشآموزان و معلم، تجزیه و تحلیل بهتر منابع، بالا بردن تفکر دانشآموزان در حل مسئله ، تغییر دادن نقش معلم از گوینده صرف به نقش تسهیلگر یادگیري، استفاده از سبکهاي متفاوت دریاددهی و یادگیري نام برد - چري،. - 2002 در بین چند رسانهايها، آموزش چند رسانهاي تعاملی اثر بیشتر در یادگیري دارد
یکی از ویژگیهاي بارزانسان کنجکاوي است که از دوران کودکی تا پایان عمر ، همواره اورا به دانستن و کشف حقایق و پردهبرداري از مجهولات سوق میدهد. این نیروي درونی تکاپوي انسان را براي کسب علم و گریز از جهل افزون میکند. از آنچه امروز از دانشبشري در شاخههاي مختلف و در رشتههاي گوناگون در دسترس ماست، حاصل تلاش انسانهاي گذشته در اثر همین نیروي درونی خدادادي است.
با نگاهی اجمالی به نحوهي یاددهی- یادگیري در مدارس در مییابیم که گفتن ، شنیدن و حفظ کردن ارکان بیشتر فعالیتهاي یاددهی- یادگیري را تشکیل میدهند. در رویکرد حافظه محوري، مطالب اغلب یک طرفه به دانشآموزان ارائه می شود. غافل از اینکه این شیوه ، خود مانع یادگیري و خلاقیت است.باکمی تأمل در مییابیم که یادگیري به شیوه فوق مغایر با فطرت دانشآموزان در فرایند یاددهی- یادگیري است. چرا که دانشآموزان دوست دارند علاوه بر شنیدن ، مشاهده ، لمس، سؤال جستجو کنند و تفکر و کاوشگري ، آزمایش، پژوهش داشته باشند و به نوعی تفسیر و قضاوت کنند.
کتاب علوم تجربی پایه هفتم جدیدالتألیف بوده که یکی از مباحث کتاب در بخش چهارم گرما نیازهمیشه با موضوع همرفت توجه محقق را معطوف کرده است. مبحث همرفت در واقع انتقال گرما با حرکت مولکولهاي ماده در مایع یا گاز میباشد که این مبحث پیشنیاز موضوع درس بعدي یعنی انتقال گرما به طریقه تابش میباشد. اگر دانشآموزان این مبحث را به طور دقیق درك نکنند دسترسی و فهم مطالب بعدي درس براي آنها میسر نمیباشد، با توجه به اینکه دانش آموزان نمیتوانند گرما و انتقال آن را در ذرات سازنده مواد با چشم ببینند و آن را لمس نمایند، تدریس این قسمت درس مشکلاتی را ایجاد میکرد.
با بررسیهاي به عمل آمده و با عنایت به این که کتاب علوم تجربی پایه هفتم جدیدالتالیف توسط بسیاري از اساتید، صاحبنظران و کارشناسان دفتر برنامهریزي و تالیف کتب درسی ، مدون شده، بنابراین در محتواي کتاب درسی واذهان مخاطبین و قدرت فهم و درك آنان نباید مشکلی وجود داشته باشد بلکه مساله اصلی به چگونگی بهبود یادگیري این مبحث درسی بر میگردد.
از طرف دیگر با توجه به این که براي دانشآموزان در پایههاي بالاتر مفهوم همرفت به عنوان یک پیشنیاز ضروري میباشد و با توجه به رابطه طولی، عرضی و میان رشتهاي این موضوع درسی بادرس جغرافیا در قسمت جریان دریایی، درس فیزیک متوسطه دوم ودرس زمینشناسی در قسمت حرکت ورقههاي سنگ کره و مهمتر این که موضوع، ارتباط مستقیم با مساله صرفهجویی در مصرف انرژي در زندگی روزمره دارد بنابراین درك وفهم صحیح ازاین مبحث درسی سبب تعمیق یادگیري در سالهاي آتی خواهد شد.
تحقیقاتی نیز درخصوص موضوع تحقیق انجام شده است که به برخی آنها در زیر اشاره می شود:
احمدي - - - 1390، درپژوهشی با عنوان » مقایسه تأثیر آموزش چند رسانه اي تعاملی با چندرسا نه هاي غیرتعاملی بر میزان یادگیري دانش آموزان ابتدایی درس علوم تجربی پایه چهارم ابتدایی شهرستان ساري« نشان داد که در آموزش به روش چند رسانه اي تعاملی در مقایسه با آموزش به روش غیر تعاملی یادگیري با سرعت و دقت بیشتري انجام می پذیرد.
مندل - 2000، به نقل از فضلی ، - 1389 با بررسی» تأثیر چند رسانهاي تعاملی بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان در درس ریاضی به این نتیجه رسید که دانشآموزانی که از چند رسانهاي تعاملی به جاي رسانههاي غیر تعاملی استفاده کردند، در فرایند یادگیري فعالتر بودند و یادگیري بهتري نیز داشتند.
لویس و مایلز - 2001، به نقل از رنجبر، - 1388 پژوهشی تحت عنوان» تأثیر استفاده از فنآوري در یادگیري دانشآموزان« انجام دادند و نتایج آن نشان داد که استفاده از چند رسانهاي تعاملی باعث میشود که دانشآموزان بسیار فعال بوده و نسبت به یادگیري خود مسئول باشند.
ابراهیمی - - 1382 در پژوهشی تحت عنوان » تاثیر آموزش به کمک شبکههاي اطلاعرسانی پیشرفت تحصیلی درس ادبیات فارسی دانشآموزان دختر سال اول راهنمایی « به این نتیجه رسید که شبکههاي اطلاعرسانی بر یادگیري ادبیات فارسی اثر مثبت دارد.
آیتی - 1375 - به مطالعه » اثر نوارهاي ویدیوئی آموزش درس ریاضی بر پیشرفت تحصیلی دانشآموزان« را مورد بررسی قرار داد و به این نتیجه رسید، فیلم ویدیویی در مقایسه با تدریس معلم به شیوه سخنرانی، باعث یادگیري بهتر درس ریاضی میشود.
ارمرود - 1995 - 1 در پژوهشی به بررسی» روش آموزش به کمک رایانه« پرداخت و به این نتیجه رسید که آموزش از طریق رایانه هم باعث افزایش پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان می شود و هم در آنان نگرش مثبتتري نسبت فعالیتهاي آموزشگاهی ایجاد میکند.
دراین تحقیق به دنبال هدف اصلی شناخت تاثیر آموزش چند رسانه اي تعاملی بر بهبود فرایند یادگیري دانش-آموزان دردرس علوم تجربی دانشآموزان دوره اول متوسطه فرضیه هاي زیرمطرح می شود:
• فرضیه اول - اصلی - . آموزش چند رسانهاي تعاملی بر بهبودفرایندیادگیري درس علوم تجربی دانشآموزان دوره متوسطه اول موثراست.
