بخشی از مقاله
چکیده
در جهان امروز هر کشوري با توجه به اوضاع جمعیتی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادي و سیاسی خود تلاش مینمایند تا سیاست جمعیتی معینی را اتخاذ کنند. بدیهی است اتخاذ سیاستهاي جمعیتی متناسب میتوانند به سوي ارتقا توسعه پایدار عمل کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشند. کارشناسان بر این باورند که کشور جمهوري اسلامی ایران پس از دو دهه اجراي سیاستهاي تنظیم خانواده به نتایج موفقیت آمیز و چشمگیري در زمینه کنترل جمعیت دست یافته است، در آغاز سال 1389، با اعلام سیاست تشویق موالید از سوي دولت وقت بحثهاي زیادي از سوي صاحبنظران و دولتمردان در رابطه با افزایش یا کاهش جمعیت مطرح شد.
از آن با اجراي سرشماري عمومی نفوس و مسکن 1390 و مشاهده کاهش متوسط رشد سالانه جمعیت کشور از رقم 1/61 درصد در دوره 1375-1385 به رقم 1/29 درصد در دوره -1390 1385 دولت شدیدا به فکر سیاستهاي تشویق موالید و احیاي سیاست افزایش جمعیت افتاد. به گونهاي که با سرعت در این زمینه فعالیتهایی را آغاز نمود.
با توجه به اهمیت این موضوع و نقش جمعیت فعال در اوضاع اقتصادي کشور، این مقاله موضوع را از دیدگاه علمی و کارشناسی مورد مطالعه و بررسی قرار میدهد. بدین ترتیب با ارائه چهار فرضیه متفاوت به صورت سیاست هاي تشویقی موالید - با دو فرض - ، سیاست تثبیت موالید و بالاخره فرض ادامه سیر کاهشی تعداد موالید، جمعیت و ساختار جمعیت فعال را تا سال 1430 هجري شمسی ترسیم مینماید. به منظور تحقق چنین هدفی با استفاده از منابع مختلف آماري به آیندهنگري جمعیت ایران میپردازد.
سپس وضعیت ساختار سنی جمعیت فعال و شاخصهاي مرتبط با آن را در حالت متفاوت سیاستگزاري مشخص مینماید.
-1 شرح مسئله
بررسی ها نشان میدهد که در طی چند دهه گذشته کشور ایران آهنگ هاي متفاوتی از رشد جمعیت را تجربه کرده است. به بیانی دیگر در برخی مواقع سیاستهاي جمعیتی جنبه لآنتی ناتالیستیل داشته و در زمان هایی نیز دولت مردان به سوي سیاستهاي لناتالیستیل گام برداشتهاند. با به توجه فراز و نشیبهاي تدابیر جمعیتی در ایران، تحقیق حاضر در پی آن است که با روش علمی، جمعیت و از جمله جمعیت فعال کشور را با توجه به سیاست هاي جمعیتی متفاوت آینده نگري نماید.
-2 ضرورت و اهمیت تحقیق
امروزه کمتر کسی رابطه بین توسعه اقتصادي و رشد آهسته جمعیت را انکار میکند ولی نه توسعه یک محصول خودبه خودي رشد آهسته جمعیت است و نه رشد جمعیت محصول خودبه خودي توسعه است، بلکه اتخاذ سیاستهاي جمعیتی متناسب میتوانند به سوي ارتقا توسعه پایدار عمل کرده و کیفیت زندگی را بهبود بخشند.
پس از دو دهه اجراي سیاستهاي تنظیم خانواده و دستیابی به نتایج موفقیت آمیز در این زمینه، ایران در آغاز سال 1389، براي اولین بار سیاست تشویق موالید اعلام را نمود و از آن زمان به بعد بحثهاي زیادي از سوي صاحبنظران و دولتمردان در رابطه با افزایش یا کاهش جمعیت مطرح شد. سپس با مشاهده نتایج سرشماري سال1390 دولت وقت مجددا به فکر احیاي سیاستهاي قدیمی تشویق موالید افتاد. با توجه به اهمیت این موضوع و نقش جمعیت فعال در اوضاع اقتصادي کشور، این مقاله موضوع را از دیدگاه علمی و کارشناسی مورد مطالعه و بررسی قرار میدهد.
-3 هدف و روش تحقیق
در دنیاي امروز هر کشوري از یک سو با توجه به ساختار و ترکیب جمعیتی خود و از سوي دیگر با توجه به منابع انسانی، زیرساختهاي اقتصادي و زیربنایی و امکانات مختلف اجتماعی، اقتصادي، بهداشتی، سیاسی و فرهنگی سیاستهاي جمعیتی خود را ارائه میس نماید. تحقیق حاضر پژوهشی پهنانگر و توصیفی و کتابخانهاي و اسنادي است. با توجه به اهمیت و نقش ساختار سنی جمعیت و اثر آن در پیشبینیهاي جمعیتی و برنامه ریزيس هاي کوتاه و بلند مدت اجتماعی- اقتصادي و پیش بینی افزایش چشمگیر جمعیت واقع در سن فعالیت کشور در دهههاي آتی، مقالهي حاضر ابتدا به معرفی و توصیف مفهوم جمعیت فعال و شاخصهاي مرتبط با آن می پردازد.
