بخشی از مقاله
چکیده
امروزه ارزشها و اصول اخلاقی بسیاری از رفتارها و تصمیمات کارکنان ومدیران سازمانها راتحت تاثیر خود قرار داده است. اخلاق کسب وکار ازجمله مباحثی است که سازمانها به منظور برقراری عدالت و اعتماد باید به آن توجه داشته باشند.
از آنجایی که انسانها اصلی ترین دارایی سازمان به شمار می روند،نگرش آنها در مورد درستی یا نادرستی امور بر عملکرد آنها و درنتیجه سازمان بسیار تاثیر گذار است.بسیاری از سازمانها با رعایت و پایبندی به اصول اخلاقی توانسته اند بستر رشد و پیشرفت را برای کارکنان خود و جامعه فراهم سازند.این درحالیست که بعضی دیگر با بی توجهی نسبت به اصول اخلاقی در کار موجبات شکست و نابودی خود را ایجاد کرده اند.
دراین مقاله سعی بر این است تاثیری که اخلاق کسب وکار بر عدالت سازمانی دارد ،را مورد بررسی قرار دهیم.یافته ها ی پژوهش نشان میدهد که اخلاق در کسب و کار تاثیر مثبتی برروی عدالت سازمانی دارد و رعایت اخلاق در کسب و کار منجر به برقراری عدالت در سازمان و نهایتا در جامعه میشود.
مقدمه:
در طول تاریخ یکی از آرزوهای اساسی انسان اجرای عدالت و تحقق آن در جامعه بوده است .در این خصوص مکتبها و اندیشه های گوناگون بشری و الهی راه حلهای متفاوتی را برای تبیین و استقرار آن پیشنهاد کرده اند - مرامی ،. - 1387عدالت در زمره مهمترین مفاهیمی است که در مباحث اجتماعی، سیاسی مطرح می شود و مطابق با نظر افلاطون سازمان اجتماعی که نمودار تمدن است، بدون عدالت به وجود نمی آید.
تحقق عدالت اجتماعی بدون تحقق عدالت سازمانی ممکن نیست و عدالت سازمانی تحقق در همه فعالیت ها، رفتارها و گرایش های افراد سازمان است.مفهوم عدالت سازمانی یک مفهوم کلی است .سه جریان اصلی پژوهشی بر مفهوم عدالت سایه افکنده است - Brockner .and Siegel,1995 - عدالت سازمانی به رفتارهای منصفانه و عادلانه سازمانها با کارکنانشان اشاره داشته معمولاً در برگیرنده سه جزء متفاوت است که عبارتند از عدالت توزیعی ،عدالت رویه ای و عدالت مراوده ای
این سه بعد عدالت پدیدآورنده انصاف کلی ادراک شده نزد افراد درمحیطهای کاری هستند - Kim and - Leung,2007 که به نوبه خود بر نگرش و رفتارهای کلی فرد از جمله اعتماد اثرمیگذارد - عریضی و همکاران،. - 1393 گرینبرگ بیان می کند برای این که مدیران اثر بخش باشند آن ها باید به شیوه عادلانه عمل کنند و مطمئن باشند زیر دستانشان، فعالیت های آن ها را عادلانه تفسیر می کنند - رحیم نیا و هوشیار،. - 1389به طور کلی تحقیقات نشان داده است که ابعاد عدالت و اعتماد نقش مهمی رادر سازمان ایفا میکنند.درواقع عدالت موجود درسازمان باعث برقراری عدالت و انصاف در جامعه میشود.
ازآنجایی که رفتارهای عادلانه و برقراری عدالت درسازمان ،منجر به ایجاد اعتماد و عدالت در جامعه میشود و برعکس رفتارهای ناعادلانه مدیران و کارکنان باعث ایجاد بی اعتمادی وبی عدالتی در سازمان میشود و از این طریق هزینه های سنگین و جبران ناپذیری را از سوی افراد بر سازمان وارد میکند، برای رشد ، تقویت و پیشرفت همه جانبه سازمان از طریق برقراری عدالت و اعتماد بکوشند.توجه به اصول اخلاقی کسب و کار و فراگیری آن علاوه بر اینکه کسب سود و منافع سازمان را تضمین میکند منجربه برقراری عدالت و اعتماد در سازمان و جامعه میشود.
درک مفهوم اخلاقیات به طورکلی و در معنای خاص آن در کسب وکار ،زیربنای ایجاد و حفظ یک نظام اخلاقی در جامعه و به تبع آن در سازمانهاست - . - Conaock and Johns,1998بررسی ادبیات پژوهش نشان میدهد که رعایت اخلاق و حفظ ارزشهای اخلاقی به صورت یکی از مهمترین پدیده هایی در آمده است که در بیشتر سازمانها مورد توجه قرار میگیرد - تقی زاده وسلطانی،. - 1389 یکی از رویکردهایی که موفقیت مدیران و سازمان را تضمین می نماید رویکرد اخلاقی در سازمان است
اخلاق در کسب و کار شامل بررسی و مطالعه ی رفتار به لحاظ اخلاقی واثرات اجتماعی سازمانهای انتفاعی میباشد - مقیل و اسماعیلی،. - 1389 اخلاق کسب و کار، شامل کاربرد استانداردهای رفتار اخلاقی در موقعیت های کسب و کار میباشد
باتوجه به مواردگفته شده میتوان اذعان داشت برای اینکه بتوانیم به برقراری عدالت در جامعه کمک کنیم ،برقرای عدالت در سازمانها ضروری است و این مهم جز با رعایت و اجرای اصول اخلاقی کسب و کار تحقق نخواهد یافت.درصورتیکه عدالت سازمانی از طریق رعایت اصول اخلاقی کسب و کار اجرا وعملی نشود،نه تنها سازمان به تعالی و رشد نخواهد رسید بلکه هزینه هایی را در قبال رفتارهایی چون عدم رضایت کارکنان،غیبت وترک شغل و... را متحمل خواهد شدو زمینه ساز وفراهم کننده بستری برای واکنشهای نابهنجار و انتقام گیرنده در سازمان و در جامعه خواهد شد.
پیشینه نظری:
مفهوم اخلاق کسب و کار:
دهه 1990 را دهه نهادینه شدن اخلاق کسب وکار می نامند.دراین دهه سازمانها تشویق میشدند که خود،ملاحظات اخلاقی را مورد توجه قرار دهند و منتظر دستورالعملهای دولتی نباشند.اما دربسیاری از کشورهای پیشرفته علاوه بر توجه به امور اخلاقی در برخی موارد از مقررات دولتی استفاده میشد و در عین حال پاداشها و تشویقهایی نسبت به بنگاههایی که مسایل اخلاقی رارعایت میکردند اعمال میشد
توجه به اصول اخلاقی و تعالیم مذهبی در داد و ستد و انجام برخی از اقدامات یا خودداری از انجام اقدامات دیگر برای پرداختن به فعالیتهای تجاری از گذشته های دور در اجتماعات مطرح بوده است مانند خودداری از دریافت رشوه یا فریبکاری و تقلب در انجام معامله.میتوان گفت مبنای اخلاق کسب و کار استفاده از قواعد اخلاقی درتجارت است.بنابرین اخلاق کسب وکار به رعایت اصول و هنجارهای اخلاقی درفعالیتهای تجاری ارتباط دارد.از گذشته های دور تادوره معاصر عوامل گوناگون در ایجاد اخلاق کسب و کار و تحول آن موثر بوده است.مانند اندیشه های فلاسفه و دانشمندان درموضوعاتی از قبیل عدالت،صداقت،درستکاری،رعایت انصاف وتوجه به موازین اخلاقی در معامله و رفتار با افراد دیگر
اخلاق کسب و کار، نوعی اخلاق کاربردی است،بنابراین، از این نظر ویژگی های مشترکی با دیگر انواع اخلاق های کاربردی مانند اخلاق زیستی،اخلاق پزشکی،اخلاق قضایی،اخلاق مهندسی و اخلاق رسانه ای دارد به همین میزان، مفهوم اخلاق کاربردی براساس معانی اخلاق ها، زمینه های کاربرد، راه های ارتباط بین اخلاق و آن زمینه تغییر می کند . اخلاق کسب و کار نیز مانند همه اخلاق های کاربردی از تنوع گسترده نگرش ها و رویکردها مستثنا نیست - توسلی،. - 1383 اخلاق در کسب و کار شامل بررسی و مطالعه ی رفتار به لحاظ اخلاقی واثرات اجتماعی سازمانهای انتفاعی میباشد
اخلاق کار یک هنجار فرهنگی است که به انجام کار مناسب و خوب در جامعه، ارزش معنوی مثبت میدهد و براین باور است که کار فی نفسه دارای یک ارزش ذاتی است - 1999 and Yankelovisch, 1981،Hill1996؛به نقل از توسلی و نجارنهاوندی،. - 1387 یک جامعه و کسب وکار آرمانی،آثارارتباط متقابل کسب وکار و جامعه است.افرادی که در جوامع زندگی میکنند،هر یک از انان قسمتی از سازمانهای اجتماعی میباشند.کسب وکارها به طور وسیعی به اجتماع وابسته اند و ین امری غیر قابل تکذیب است
اصطلاح اخلاق کسب وکار ترکیبی از دوواژه اخلاق و کسب و کار است.واژه کسب و کار معمولا به سازمانی که هدفش تولید کالا و خدمات جهت تحصیل سود است اطلاق میگردد
