بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به اینکه شرایط رشد می تواند مقدار و نوع ترکیبات اسانس بسیاری از گیاهان را تحت تاثیر قرار دهد.در مطالعه حاضر ,قسمتهای هوایی گیاه میتای پر کپه ای در مرحله گلدهی از چهار منطقه رویشی در دنا و بویراحمد , از استان کهگیلویه و بویراحمد - عرض 30,67 و طول جغرافیایی - 51,60 جمع آوری گردید وبرای استخراج اسانس از روش تقطیر با بخار آب و برای آنالیز ترکیبات از دستگاه استفاده GC/MS گردید.
نتایج نشان داد که میزان اسانس از 0,5 تا 1,14 میلی لیتر در هر 100 گرم وزن خشک در گونه های گیاهی متفاوت است. تغییراتی نیز در ترکیبات اسانس مشاهده شد. ده ترکیبات اصلی موجود در اسانس نمونه ها ی مختلف ترانس کریسانتینیل استات، ترانس - توجون، 8،-1سینئول، لینالول، ترپینین - چهار- اول، فراگرانول، برونیل استات، کا مفور، لیمونن و آلفا پینین می باشد. . بنابراین ارتفاع، همراه با شرایط مختلف محیطی، می تواند بیوسنتز ,تنوع و میزان اسانس در کیاه مینای پر کپه ای را تحت تاثیر قرار بدهد.
مقدمه
مینای پرکپه ای گیاهی است چند ساله و متعلق به خانواده کمپوزیته - Astraceae - که دارای 160 گونه می باشد - Oberprieleret . et al., 2007 - گیاهان این جنس چند ساله , علفی یا نیمه چوبی و دارای پوششی از کرک هستند - قهرمان - 1373 این جنس در ایران 26 گونه گیاه علفی دائمی و گاهی بوته ای دارد و گونه های دیگر آن علاوه بر ایران ,در عراق و آناتولی , قفقاز ,ارمنستان, ترکمنستان , سیبری , افغانستان , پاکستان ,آسیای میانه ، مغولستان و تبت نیز می رویند
خواص ضد التهابی، ضد قارچی ،ضد میکروبی و حشره کشی اسانس و عصاره گونه های جنس Tanacetum تایید شده است . - Bagci et al., 2008 - همچنین گزارش شده است که گونه های Tanacetum دارای خواص کرم کشی ، ضد نفخ و ضد میگرن هستند
گونه های این جنس در طب سنتی و مدرن ، تولید دارو ، چاشنی و صنعت عطرسازی کاربرد دارند. همچنین فعالیتهای زیستی مثل کشندگی سلول و تنظیم رشد ، اثرات ضد آلرژی و اثرات ضد انعقادی برای گونه های این جنس گزارش شده است . - Teixeira da Silva 2004 - گونه های زیادی از تیره کاسنی و جنس Tanacetum دارای پتانسیل گیاه پالایی - - phytoremediation هستند
براساس نتایج به دست آمده از تجزیه اسانس T.parthenium ، 31 ترکیب از اسانس استخراج شده بوسیله تقطیر با آب جدا شد که 97/77 درصد اسانس را شامل گردید. ترکیبات کامفور - 48/9 ، کریزانتیل استات - 17/5 - و کامفن - - 10/17 سه ترکیب عمده اسانس این گیاه بودند که بخش اعظم اسانس را ترکیب ضد عفونی کننده کامفور تشکیل داد . و میانگین میزان اسانس اندامهای هوایی گیاه در مرحله گلدهی کامل به روش تقطیر با آب برابر /66 درصد بود - سحرخیز و همکاران - 1386 .در قسمتهای هوایی T.polycephalum جمع آوری شده از ایران تجمع مقدار زیادی 6-methoxylated flavonols گزارش شده است .
با بررسی اسانس T.vulgare مقدار زیادی توجن - - thajoneشناسایی شد که غلظتهای بالای آن سمی است ، مقدار توجن ، میرتول و کامفور در گل ها بیشتر از برگ ها است ولی مقدار 1و8 سینئول در برگها بیشتر از گلها است
ترکیبات شیمیایی اسانس مینای پر کپه ای با Gc و Gc /Ms آنالیز شد و 39 ترکیب شناسایی که مهمترین ترکیبات شیمیایی اسانس گل این گیاه به ترتیب کامفور - 59/1 درصد - و کامفن 14/9 درصد و در مورد اسانس برگ این گیاه اصلی ترین ترکیب شیمیایی کامفور - 53/5 درصد و بورنیل استات 6/1 درصد گزارش شدند
با آنالیز Gc و Gc /Ms اسانس اندام های هوایی T. polycephalium جمع آوری شده از استان فارس ترکیبات ترانس کریسانتیل استات 1, - %24/7 - و 8 سینئول , - % 9/2 - ترانس کریسانتیل - , - %8/9 سیس کریسانتیل استات - , - % 7/1 سیس کریسانتیل - %6/7 - گزارش گردید . - Javidnia, K et al., 2008 - در مرحله گلدهی کامل گلهای T. polycephalium دارای % 2/79 اسانس هستند مهمترین ترکیبات این اسانس شامل سیس کریسانتیل استات %27/18 - - ,توجن - -3 ان - - 10 آل , - % 10/7 - لینالول , - % 9/72 - لینالول بوتریت - % 8/8 - ,کارواکرول 5/64 - % - ,ژرانیل استات - , - % 5/44 منتیل ایزو الریت 1, - % 2/94 - و 8 سینئول , - % 1/93 - آلفا پینین - - % 1/61 و ورنیل استات - % 1/27 - می باشد
در اسانس چند گونه Tanacetum بومی ترکیه ,ترکیبات زیر گزارش شده اند ,کامفور,1و8 سینئول ,توجن و بورنئول . - Polatoglu K et al., 2011 - کامفور در گونه های Tanacetum دارای خواص بی حس کنندگی ,ضد جوش, گندزدا , ضد احتقان ,خلط آور , ضد سرطان و ضد سوزش است 1و8 سینئول موجود در آن خواص بیهوش کننده ,ضد آلرژی, باکتری کش, مسکن, پایین آورنده فشارخون , عامل درمان التهاب حنجره , سرفه و برونشیت است این دو ترکیب دارای دارای خواص ضد باکتریایی و کنترل کننده اصلی خواص اسانس گونه های Tanacetum هستند
مواد و روش ها
-تهیه و آماده سازی نمونههای گیاهی
جمعیتهای گیاه مینای پرکپه ای Tanacetum polycephalum Schultz Bip.Subsp.farsicum از شهرستان دنا مناطق پادنا و چشمه میشی و همچنین از شهرستان بویراحمد مناطق تهلیون و کوه میم در استان کهگیلویه و بویراحمد جمع آوری گردیدند. نمونه ها در آزمایشگاه شسته شده و در سایه خشک گردیدند.
- اسانس گیری
جهت استخراج اسانس گیاه مینای پرکپه ای Tanacetum polycephalum از روش تقطیر با آب - Hydrodistilation - و دستگاه اسانس گیری کلونجر - Clevenger apparatus - استفاده گردید. بدین ترتیب که 100 گرم از سر شاخه گل دار گیاه ابتدا خرد گردید و به بالن دو لیتری کلونجر منتقل شد و سپس یک لیتر آب مقطر به بالن اضافه گردید عملیات اسانس گیری به مدت دو ساعت صورت پذیرفت. اسانس گیاه همراه با بخار آب در لوله جمع آوری کننده کلونجر جمع آوری گردید. با توجه به این که چگالی اسانس از چگالی آب کمتر است، اسانس استخراج شده بر روی فاز آبی قرارگرفته و توسط شیر تخلیه جداسازی شد. از آنجایی که اسانسها نسبت به نور، اکسیژن و دما حساس میباشند و در چنین شرایطی ترکیبات آنها دچار تغییر و تحول میگردد، لذا بلافاصله اسانس استخراج شده به یک شیشه تیره منتقل و تا زمان آزمایش، در یخچال نگاهداری گردید.
دستگاه اسانس گیری کلونجر
_مشخصات دستگاه GC-MS مورد استفاده در پژوهش
در پژوهش حاضر از دستگاه کروماتوگراف گازی متصل به طیف سنج جرمی Agilent مدل 7890A مجهز به ستون HP-5MS به طول30 متر و قطر 0/25 میلیمتر استفاده گردید. از گاز هلیوم با درجه خلوص 99/9 به عنوان فاز متحرک استفاده شد. برنامه ریزی دمایی ستون از60 درجه سانتیگراد شروع شده و به تدریج با سرعت سه درجه سانتیگراد در دقیقه افزایش یافته تا به 210 درجه سانتیگراد رسید.
سپس دما سریعا" 20 درجه سانتیگراد افزایش داده شد تا به دمای240 درجه رسید و دمای ستون به مدت هشت و نیم دقیقه در240 درجه سانتیگراد ثابت نگاه داشته شد. دمای محفظه تزریق 280 درجه سانتیگراد و دمای دتکتور نیز برابر 280 درجه سانتیگراد تنظیم گردید. سرعت گاز حامل در ستون یک میلی لیتر بر دقیقه بوده است. انرژی یونیزاسیون 70 الکترون ولت و ناحیه جرمی از 50 تا amu480 و برنامه نرم افزاری مورد استفاده Chemostation بوده است.
