بخشی از مقاله
چکیده
در بسیاری از کشورهای جهان سوم به دلیل حضور بی بدیل دولت در عرصه اقتصاد از ابزار سیاست پولی برای دستیابی به رشد اقتصادی بالا و با ثبات بهره میگیرند. دولت ایران برای تحریک رشد بخشهای اقتصادی مورد نظر، ابزارهای دخالت مستقیم و سیاستگذاری متنوعی در اختیار دارد.
ساختار اقتصاد ایران،کاربرد ابزارهای کمی سیاستهای پولی در کشور را بسیار محدود نموده و در چند دهه اخیر، ابزارهای کیفی سیاست پولی، چون اعتبارات بانکی، نقش مهمی را در کنترل بخشهای اقتصادی به عهده گرفته است. در این مطالعه بررسی تاثیر حجم تسهیلات بانکی بر رشد ارزش افزوده کل و بخشهای کشاورزی و صنعت و معدن انجام گرفته است. در واقع با استفاده از دادههای فصلی و طی دوره 1367-1393 و با استفاده از مدل VAR نشان داده شده است که تاثیرگذاری تسهیلات بانکی بر رشد ارزش افزوده کل، بخشهای کشاورزی و صنعت و معدن مثبت و در عین حال متفاوت میباشد.
مقدمه
مهمترین موضوع مورد بحث در اقتصاد طی سالهای بعد از جنگ جهانی دوم، مسئله رشد اقتصادی بوده است. دستیابی به رشد اقتصادی پایدار، به مفهوم افزایش درآمد ملی مبتنی بر اشتغال کامل یا افزایش ظرفیت بالقوه نیروی تولیدی که برای اولین بار در تاریخ بصورت مدلل مطرح شده بود، در اغلب کشورها یکی از اهداف اساسی سیاستهای اقتصادی را تشکیل داده است. به جرات میتوان گفت که در حوزه نظریه اقتصادی، هیچ موضوعی به اندازه رشد اقتصادی بحثانگیز نبوده است و در هر دوره با توجه به خصوصیات ساختار اقتصادی، عوامل مختلفی در این زمینه مورد توجه قرار گرفتهاند. از جمله مهمترین این عوامل، ایجاد سرمایه است که در این راستا موسسات پولی و مالی از طریق اجرای سیاستهای پولی و اعتباری نقش تعیینکننده و موثری را به خود اختصاص دادهاند.
اعطای تسهیلات بخش مهمی از عملیات هر بانک را تشکیل می دهد. بانکها با عملیات اعتباری خود امکان انتقال منابع از اشخاصی که مستقیما مایل و یا قادر به مشارکت در فعالیتهای اقتصادی نیستند به افرادی که جهت انجام امور اقتصادی به منابع مالی نیازمند میباشند را فراهم ساخته و باعث تسهیل فعالیتهای اقتصادی، افزایش سرمایهگذاری و تولید میشوند. بانکها به کمک سیاستهای اعتباری خود قادرند وسایل رشد و توسعه اقتصادی و یا برعکس، توقف و رکود اقتصادی را درکشور فراهم نمایند. اغلب مبانی نظری تاکید دارند که رابطه مثبتی بین توسعه مالی و رشد اقتصادی وجود دارد. همچنین تسهیلات بانکی بر تولید و اشتغال تاثیر مثبتی دارد
با توجه به گسترش سیستم بانکی کشور در سالهای اخیر و همچنین افزایش تسهیلات و خدمات بانکها، بررسی تاثیر عملکرد بانکی بر رشد افزوده بخشهای اقتصادی اهمیت زیادی پیدا کرده است. بدین منظور این پایاننامه به بررسی آثار ناشی از تخصیص تسهیلات بانکی بر روی رشد ارزش افزوده کل، بخشهای کشاورزی و صنعت و معدن میپردازد.
در ادبیات اقتصادی، اقتصاد معمولا از دو جنبه مورد کنکاش قرار میگیرد:
الف- جنبه واقعی
ب- جنبه مالی
در بعد توسعه مالی به نقش واسطههای مالی در جذب پساندازها و هدایت آن به سمت سرمایهگذاری و در نهایت تشکیل سرمایه توجه میشود - صمدی،. - 1379 بخشهای مختلف اقتصادی ایران - کشاورزی، صنعت و معدن - به لحاظ اهمیت خاصی که در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی دارند نیازمند سرمایهگذاری بوده که باید از طریق موسسات مالی و دولت تامین مالی گردند. اتحادیههای اعتباری و بانکهای تجاری که بعد از دهه 1950 به شدت گسترش یافتند و مسئولیت اجرای سیاست پولی و تخصیص اعتبار را با استفاده از ابزارهای کیفی - نظیر محدودیتهای اعتباری و منظور کردن اولویت در تخصیص اعتبارات و یا منع آن، اعتبارات تکلیفی برای بخشی از اقتصاد - و کمی - نظیر سپرده ذخیره قانونی، نرخ تنزیل مجدد، عملیات بازار آزاد - ، به عهده دارند.
بر اساس مکانیزم اعتبارات بانکی که مبتنی بر بازارهای است، انتقال سیاست پولی به سه روش تاثیر بر وضعیت منابع مالی بانک ها - کانال اعتبار یا دیدگاه وام - ، تاثیر بر تامین مالی خارج از بنگاه ها و همچنین در اختیار گرفتن نهاده بیشتر برای تولید محصول انجام میپذیرد.
لذا دانستن این نکته که اعتبارات اعطایی بانکها چه اندازه در ایجاد وتغییر ارزش افزوده بخشهای اقتصادی موثر بوده و نقش بارزی در توسعه هر یک از بخشها داشته و همچنین اثر بخشی سیاستها وابزارهای پولی در بخشهای اقتصادی چگونه بوده است که عنوان تحقیق حاضر را تشکیل میدهد و میتواند در اجرای سیاست های پولی و مالی در زمینه تخصیص اعتبارات بانکی بین بخشهای اقتصادی روشگری نموده و پرده از ابهامات بردارد.
هدف از انجام این تحقیق بررسی میزان و شدت اثر اعتبارات بانکی بر رشد ارزش افزوده کل و بخشهای کشاورزی و صنعت و معدن طی سالهای 1367-1393میباشد. انجام این تحقیق به سیاستگذار پولی کمک میکند تا بتواند تشخیص دهد که اعطای اعتبارات به کدام بخش - های - اقتصادی تاثیر بیشتری بر رشد اقتصاد دارد. در واقع هدف اصلی مقاله، ارزیابی اثر اعتبارات شبکه بانکی بر رشد اقتصادی بخشهای مختلف از جمله بخش کشاورزی و صنعت و معدن میباشد، و هم چنین میزان اثرگذاری تسهیلات در این بخشها مورد توجه بوده تا بدین وسیله در جهت بهبود هر چه بیشتر این بخشها با سرمایهگذاری بیشتر و در اختیار قرار دادن تسهیلات برنامه ریزی شده در هر کدام از این بخشها گام برداشت.
در راستای تحقق اهداف مورد نظر در این پژوهش، فرضیههای تحقیق به صورت زیر مطرح میشوند:
-1رابطه مثبت و معناداری بین اعتبارات بانکی و رشد اقتصادی وجود دارد.
-2رابطه مثبت و معناداری بین اعتبارات بانکی و رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی وجود دارد.
-3 رابطه مثبت و معناداری بین اعتبارات بانکی و رشد ارزش افزوده بخش صنعت و معدن وجود دارد.
مبانی نظری
رشد اقتصادی همواره یکی از اهداف مهم دولتها در کشورهای در حال توسعه بوده است. به موجب آن بانکها با فراهم آوردن منابع مورد نیاز برای سرمایهگذاری واقعی نقش واسطهگری مالی، قادر با تاثیر گذاری بر رشد اقتصادی شده اند
ادبیات مدرن در ارتباط با رشد اقتصادی با کار رابرت سولو در اواسط دهه 1960 شروع شد که در اکثر موارد، نقش بخش مالی در روند رشد نادیده گرفته میشد. در واقع، اغلب اقتصاددانان توسعه تا دهه 1970 حمایت صریح و روشنی از اهمیت بخش مالی به منظور دستیابی به اهداف توسعه اقتصادی نکردهاند و کمکهای مالی اعتبارات صرفا در جهت فعالیتهای مورد علاقه حکومتها بوده است - واچل2003،. - 2 این یک نیاز ضروری برای توسعه اقتصادی در میان عوامل دیگر است. اعتقاد بر این است که نیروی کار، سرمایه و فنآوری خارجی عوامل اصلی موثر بر رشد اقتصادی هستند، پس از آن نظریه های جدید رشد سعی در گنجاندن تکنولوژیهای جدید و سرمایه انسانی به عنوان عوامل درون زا در مدلهای خود کردند
