بخشی از مقاله
بیان مساله
اختلال یادگیری، از جمله اختلال های دارای شیوع و از وسیع ترین و شاید چالش برانگیزترین حیطه های آموزش ویژه می باشد . اختلال یادگیری یکی از بزرگترین و شاید جنجال برانگیزترین مقوله های آموزش و پرورش ویژه است. یکی از مواردی که روی فرایند یادگیری اثر می گذارد و به پیرو آن استعدادها، علایق، نگرش ها، آموزش، کارایی و به طورکلی شخصیت فرد تحت تاثیر آن قرار می گیرد، اختلال های یادگیری است. پژوهش ها نشان می دهد که 8 تا 10 درصد از کودکان امریکایی زیر 18 سال شکلی از اختلال های ، یادگیری را دارند.
یکی از انواع اختلالات ،اختلال در نوشتن است.
ناتوانی در املا شایع ترین ناتوانی بیان نوشتاری است . شکست های مکرر در املا، عزت نفس دانش آموز را تضعیف می کند و اگر برای آن چاره ای اندیشیده نشود، در درازمدت، موجب افت تحصیلی و یا حتی ترک تحصیل خواهد شد، که عواقب نا مطلوب اجتماعی و فردی آن، گریبانگیر فرد،خانواده و جامعه می شود. چنانچه برای رفع این اختلال، تدابیر درمانی در نظر گرفته نشود، در بسیاری از این موارد این دانش آموزان مشکل خود را به بزرگسالی خواهند برد
هم چنین این دسته از دانش آموزان به طور معمول با کمبود انگیزه شناخته شده اند. چنین به نظر می رسد که آنها تمایل یا توانایی انجام تکالیف و مسئولیت ها را ندارند .این دانش آموزان ممکن است تاریخچه ای از شکست به ویژه در مدرسه داشته باشند .به طور معمول پیامد شکست، درماندگی آموخته شده است .از طرف دیگر دانش آموزانی که در سطوح پایین هستند، به دلیل برخورداری از تفکر عینی، نیازمند روش هایی هستند که از عینیت بیشتری برخوردار باشند .
بازی بنا بر ماهیت خود، دو حس دیداری و شنیداری دانش آموز را به کار می گیرد و درس را برای دانش آموز به صورت متنوع در می آورد .همچنین یکی از راه های تنوع بخشی به مطلب درسی و آموزشی، ارایه محتوای آموزشی در قالب بازی است .آنچه بازی ها را به چنین ابزار قدرتمندی برای ارائه آموزش های کلاسی تبدیل کرده، این است که بازی ها با جدیدترین اصول اثبات شده در حوزه اثربخشی یادگیری تطابق دارند.
پژوهش های اخیر، یافته های مثبتی برای استفاده از بازی ها در کلاس به دست داده است.
در طی چند سال اخیر، گرایش به بازی ها در حال ظهور است .یادگیری از طریق بازی، رضایت دانش آموزان را نسبت به سایر روش ها در امر یادگیری به همراه می آورد .یادگیری مبتنی بر بازی می تواند در کنار معلم در کلاس درس به کار گرفته شود .از طریق استفاده از بازی های آموزشی، دانش آموزان می توانند دانش خود را در بازی ها به کار گیرند و از تجارب یادگیری کسب شده در دنیای واقعی در جهت شکل دهی به رفتار خویش در آینده بهره گیری کنند.اهمیت به کارگیری این روش آموزشی در فرایند آموزش و یادگیری تا اندازه ای است که در برخی ازکشورهای جهان همچون مالزی،عنوان یک رشته دانشگاهی را به خود اختصاص داده است.
ضرورت به کارگیری این روش آموزشی نوپا، با توجه به فرایند طرح و اثرات آموزشی که به همراه خواهد داشت و استفاده از آن در فرایند آموزش و یادگیری جهت نیل به یادگیری آسان، جذاب و برانگیزاننده بیش از پیش ضروری به نظر می رسد.
بازی افکار درونی کودک را با دنیای خارجی او ارتباط می دهد و باعث می شود که کودک بتواند اشیای خارجی را تحت کنترل خود در آورد.
بازی مجموعه حرکت ها و فعالیت های جسمی و ذهنی است که موجب شادی، لذت و ارتباط با دیگران شده و در عین این که وسیله سرگرمی است، جنبه آموزندگی وسازندگی نیز دارد.
بازی برایکودکان همانند کلام برای بزرگسالان می باشد و وسیلهای برای بیان احساسات، برقراری روابط، توصیف تجربیات، آشکارکردن آرزوها و خودشکوفایی است.
منظور از بازی های آموزشی فعالیت هایی هستند که برای کسب مهارت های ادراکی حرکتی طرح ریزی می شوند و جنبه تفریحی وسرگرمی نیز دارند
مونته سوری - - 1952 به نقل از برونر، - - 1972 از جمله افرادی بودکه یادگیری مهارت های آموزشی و تحصیلی را با بازی های آموزشی همراه ساخته بود. وی عقیده داشت هنگامی که کودک تجارب اولیه مناسبی را با استفاده از وسایل حسی کسب کند، به نحو بهتری آماده گذر ازمرحله حسی به مرحله درونی کردن اندیشه هاست.
ولایتی، زارعی زوارکی و امیر تیموری - - 1392پژوهشی تحت عنوان تاثیر بازی های آموزشی بر یادگیری، یادداری و انگیزه ی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر انجام دادند.در این پژوهش جامعه ی آماری همه ی دانش آموزان دختر کم توان ذهنی در پایه ی دوم ابتدایی بودند که در سال تحصیلی90-91 در مدارس آموزش و پرورش ویژه شهر تهران تحصیل می کردند .
در گروه آزمایش، نخست معلم درس خود را در مفهوم مورد نظر به طور کامل به دانش آموزان ارایه داد و از بازی به عنوان تمرینی برای مفهوم آموزش داده شده استفاده کرد .اما معلم در گروه کنترل برای آموزش مفهوم جمع، به روش مرسوم خود ادامه داد .نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بازی آموزشی ریاضی در مفهوم جمع، باعث افزایش یادگیری و انگیزه ی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کم توان ذهنی در درس ریاضی می شود، اما باعث افزایش یادداری در آنها نمی شود.
در بازی درمانی،اسباب بازی ها مثل کلمات کودک وبازی،زبان کودک است.
بازی درمانی رویکردی باساختار و مبتنی بر نظریهی درمان است که فرایندهای یادگیری و ارتباط طبیعی و بهنجارکودکان را پایه ریزی می کند. قدرت درمانی که در بازی درمانی نهفته است، به طرق گوناگون مورد استفاده قرار میگیرد
لاندرس و همکاران بیان می کنند که بازیدرمانیِ کودک محور، تاثیر مثبتی روی رفتار او دارد .گذشتن از سطوح مختلف بازی میل به ادامه بازی و پیشرفت یادگیری را برای دانش آموز فراهم می کند و فعال کردن دانش قبلی برای پاسخگویی به معماهای بازی، او را به یادگیرنده ای فعال تبدیل می کند.
باغبانی پرشکوهی - - 1387 از بازی رایانه ای یادیار برای بهبود فراشناخت در اشخاص دارای ناتوانی هوشی شدید استفاده کرده است .او در آموزش به کمک رایانه، موفقیت در آموزش توانایی های ویژه در فرآیند شناختی کلی را بررسی کرده و به نتایج مثبت و معناداری رسیده است .
پژوهشی با عنوان تأثیر اسباب بازی های آموزشی بر میزان یادگیری مفاهیم، پیش نیاز عدد در کودکان پیش از دبستان توسط تیموری در سال1386 انجام گرفته است .نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت معنی داری بین یادگیری مفاهیم پیش از عدد در دو گروه از دانش آموزان وجود دارد و در حقیقت یادگیری دانش آموزانی که با اسباب بازی های آموزشی، آموزش دیده بودند بهتر شده بود.
پژوهشی با عنوان بررسی تأثیر بازی های آموزشی بر مهارت های حرکتی ظریف درکودکان 4 تا 6 ساله مرکز حمایتی شیرخوارگاه آمنه توسط فرهبد در سال 1377 انجام گرفت .نتایج نشان داد بین دو گروه تفاوت معنی داری در هماهنگی چشم و دست،هماهنگی دو دست و سرعت عمل مهارت های دستی سمت چپ و راست در دو گروه ازکودکان وجود دارد و این معنی داری به نفع گروه آزمایش بود .
پژوهشی توسط کلین و فری تج در سال 1991 با عنوان تأثیر استفاده از بازی های آموزشی بر انگیزش دانش آموزان9تا11ساله انجام گرفت . نتایج نشان داد که بازی های آموزشی به طور معنی داری بر چهار مؤلفه ی انگیزشی - توجه، ارتباط، اعتماد و رضایت - تأثیر داشت.
واک و گیبسون در سال 1961 و الیور در سال 1985 ضمن انجام پژوهش هایی روی کودکان کم توان ذهنی در انگلستان آنها را به دو دسته تقسیم کردند .گروه آزمایشی به آموزش مفاهیمی از طریق بازی که روزانه چند ساعت انجام می گرفت، مشغول شدند و گروه کنترل فقط به آموزش سنتی یعنی مطالعه در طول روز پرداختند .نتایج به دست آمده نشان داد که کودکان گروه آزمایشی - آموزش از طریق بازی - در انجام تکالیف خود موفق تر از گروه کنترل - آموزش از طریق سنتی - بودند و در آزمون های گوناگون هوشی نمرات بهتری به دست آوردند.
در بازی درمانی،درمانگر رفتار کودکان را بدون قید وشرطمی پذیرد، بدون این که آن ها را غافلگیر کند، با آنها بحث کند و یا نادرستی کار آن ها را به آنها گوشزد کند . تحقیقات انجام شده در سال های اخیر تاکید پژوهشگران را بر بازی درمانی نشان میدهد و آن را به عنوان تکنیکی که اضطراب و مشکلات اجتماعی و سازگاری را کاهش می دهد، مطرح میکنند.
روش؛جامعه،نمونه وطرح پژوهش
روش پژوهش از نوع شبه آزمایشی است.
نمونه مورد پژوهش دانش آموزان دختری هستند که در کلاس ششم ابتدایی تحصیل می کنند. بررسی شرایط خانوادگی آن ها نشان می دهد که کیفیت زندگی مطلوبی دارند .با توجه به پرونده ، دانش آموزان ازضریب هوشی متوسط برخوردارند. به گزارش والدین و اولیا مدرسه و نیز معلمین سال های قبل، عملکرد تحصیلی تعداد10 نفر از دانش آموزان این کلاس در درس املا در سطح ضعیف گزارش شده است ، با توجه به عملکرد بالای تحصیلی و نداشتن مشکلات جسمانی ومحیطی معلمین آن ها چند دلیل را برای پایین بودن نمرات املای آن ها گمانه می زنند:
-1نداشتن علاقه به درس املا و بی اهمیت دانستن آن
-2عدم توجه ودقت به آنچه که می نویسند.
-3آرمانگرایی و تمایل به بهترین بودن آنها را به هنگام نوشتن املا به استرس می اندازد.
-4اختلال در نوشتن
-5مفهوم کلمه را نمی فهند یاقبلاً نفهمیده اند .
-6کلمات از جانب معلم درست تلفظ نمی شود - آموزشی - .
-7دانش آموزان هنگام نوشتن دیکته کلمات را تکرار و هجی میکنند - دقت - .
-8به علت کمبود فضای آموزشی و کمبود میز و نیمکت دانش آموزان در اثر خستگی و درست نشیدن، کلمات را غلط می نویسید. - آموزشی -
-9متناسب نبودن متن دیکته از نظر - کمیت و مقدار - با سن پا یه تحصیلی آنان باعث می شود دانش آموزان بعد از نوشتن مقداری از آن خسته شوند و غلط نویسی آغاز می گردد. - آموزشی -
-10 بعضی اوقات دانش آموزان به علت مشکلات روانی هنگام نوشتن دیکته در افکار خود غوطه ور می شوند و از نوشتن باز می مانند.
-11ضعف درمهارت های حرکتی - نارسا نویسی - - بیقراری و تند خویی - خطا در ادراک بصری حروف - حافظه دیداری - - فقر آموزش و عدم تسلط معلم به شیوه های آموزشی مطلوب در هنگام تعلیم نوشتن نشناختن حروف و قواعد نوشتن توسط دانش آموزان. و نداشتن تمرین لازم و کافی برای نوشتن املا، خود می تواند موجب ضعف و نارسایی فراگیر در کسب مهارت نوشتن می شود.
