مقاله رفع اختلال املا نویسی با استفاده از روش چند حسی

بخشی از مقاله

چکیده

دانش آموز موضوع این مقاله پایه دوم ابتدایی بوده که دچار - - ناتوانی ویژه ی یادگیری - - از نوع - - اختلال املانویسی - - می باشد در تشخیص اولیه نارسایی در به یادسپاری و به خاطر آوردن کلمات آموخته شده مشاهده شد که برای رفع آن روش های مختلف تقویت حافظه به کار برده شد , اما تأثیرات پایداری نداشت . در مرحله ی بعد احتمال داده شد این اختلال ناشی از مشکلات نقص توجه و بی دقتی دیداری باشد که برای حل آن برنامه های آموزشی عملی تدوین گردید , نتایج نشان می داد تأثیرات آن در رفع اختلال به شکل صد در صد نبوده است . در تشخیص نهایی مشکلات رمز گردانی حروف الفبا نیز مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت استفاده از - - روش چند حسی - - برای رفع نقایص رمز گردانی مبنای کار نهایی قرار گرفت.

واژههای کلیدی:ناتوانی ویژه ی یادگیری - اختلال املا نویسی - حافظه - دقت - رمز گردانی - روش چند حسی.

مقدمه

مشاهدات الف - عملکردی:

دانش آموز مورد مطالعه در یکی از دبستان های مشهد که از نظر اقتصادی و اجتماعی می توان در طبقه پایین در نظر گرفت قراردارد .این دانش آموز در وضعیت نرمال تحصیلی قرار نداشت و در نگارش املا نمی توانست حد متوسط نرمال کلاس را رعایت کرده و انتظارات معلم را برآورد .بررسی کیفی املا نیز نشان دهنده ی این است که نقایص حافظه ی دیداری مشکلاتی چون - 1 جدا نویسی حروف و کلمات - 2 غلط نوشتن حروف و - 3 بی نظمی در ترتیب حروف در کلمه را به وجود آورده است.

ب - بالینی :

هنگام نگارش املا علائمی مثل سردرد , سرگیجه , حالت تهوع و اضطراب به او دست می داد و از نوشتن امتناع می کرد.

طرح سوال:

کدام برنامه یا فرآیند آموزشی را می توان طراحی نمود که دانش آموز و ضعیت نرمال دیکته نویسی داشته باشد در واقع این پژوهش در پی باسخ به این سوال است که توانمندی هایی را که باید در دانش آموز برای رسیدن به وضعیت نرمال یا حداقلی از توانمندی به وجود آورد کدامند؟

پیشینه ی تحقیق :

به منظور پاسخ گویی به سوال تحقیق و پدید آوری رفتاری در کودک که قادر باشد سطح نرمال انتظارات معلم رادرکلاس بر آورده کند از مبانی علمی زیر استفاده شد.

1. تقویت حافظه : دو محقق ایرانی در مطالعه ی خود روی دانش آموز ی که در کلاس پنجم درس می خوانده و در نگارش املا با مشکلاتی مواجه بوده و هم چنین در به خاطر سپاری شکل ظاهری اشیاء و اشکال گوناگون , کلمات و اعداد و نوشتن آنها با استفاده از حافظه ی دیداری دچار آسیب بوده نشان دادند که پس ازطی مراحل مختلف آموزشی و توان بخشی در راستای تقویت حافظه مشکل وی حل شده است  - مریمسیف نراقی و عزت ا... نادری -     

2.تقویت دقت و توجه : جرالد والاس و جیمز لافلین - - 1990 در مطالعه ریچارد که پسری 5 ساله بوده و دوره ی آمادگی را می گذراند و دچار نقص توجه و پر تحرک است عنوان می کنند می توان با استفاده از برنامه ی آموزش انفرادی و توان بخشی در زمینه ی افزایش دقت و توجه و زبان آموزی مشکلات و ی را رفع نمود.

3. آموزش رمز گردانی : ژانت لرنر - - 1997 اشاره می کند Stanovich بر تدریس مهارت های رمز گردانی حرو ف الفبا در دانش آموزان دچارمشکلات املا نویسی تأکید دارد . فرنالد - - 1988 نیز معتقد است علایم حروف الفبا باید به صورت نظام مند از طریق روش آموزش انفرادی , به کارگیری و فعال نمودن حواس مختلف - بینایی , شنوایی , لامسه , بینایی , بویایی و حرکتی - آموزش داده شود .شیوه ی عملی اجرای تغییر رفتار دانش آموز مورد مطالعه برمبنای نظریات فوق , ابتدا دانش آموز در موقعیت آموزش - - تقویت حافظه دیداری - - قرار گرفت . بدین منظور تمرینات به سه مرحله از ساده به مشکل طراحی شد:

.1مرحله مجسم - استفاده از اشیا : در این مرحله از کلیه ی اشیای پیرامون کلاس و منزل استفاده شد .تمرینات از به خاطرسپاری 2 شی شروع و تا 5 شی ادامه یافت .

.2 مرحله نیم مجسم - استفاده از تصاویر : تصاویر در 2 مرحله ساده و مشکل و از 2 تا 5 تصویر ارائه گردید.

.3 مرحله مجرد - استفاده از کلمات درس : در مرحله ی اول از کارت کلمات ساده مثل کلمات هم خانواده و هممعنی و در مرحله ی دوم از کارت کلمات متفاوت استفاده شد .

مشاهدات : گنجایش محدود در حافظه دانش آموز از 2 واحد به 5 واحد یعنی سطح نرمال ارتقا پیدا کرد و در نهایت مقدار صحت نگارش املا به 90 درصد رسید . اما نتایج موفق فاقد تدوام زمانی بود.با توجه به بررسی محتوای دیکته و بررسی تفسیر کافمن و ستلر از آزمون وکسلر ضرورت استفاده از روش     - - تقویت دقت وتوجه - - مشخص شد . ارائه تمرینات برای افزایش دقت و توجه دیداری شامل مراحل زیر بود:

1. روش شناختی : شامل پارامترهای مجسم , نیمه مجسم و مجرد الف - مجسم : توجه به محیط پیرامون و اشیا : کاپشنت چند تا دگمه دارد ؟ب - نیمه مجسم : شامل مراحل
توجیهی - آسان - کمی مشکل - پیچیده : مثال : به 2 تصویر نگاه کن و تفاوت آنها را بگو.ج - مجرد : استفاده از حروف و کلمات : مثال کدام کلمه با بقیه فرق دارد - دوش -روش -دوش -دوش -

2. روش فرا شناختی - روش خود آموزی هریس - 1986 شامل مراحل -1 مدل سازی یا تفکر با صدای بلند -2 راهنمایی بیرونی آشکار -3 خود راهنمایی آشکار -4 خود راهنمایی کاهنده -5 خود آموزی نهفته مشاهدات : بررسی کیفی املا نشان می داد مشکلات مربوط به تعداد نقطه ها مثل ب به جای پ تعداد دندانه هاو جابه جا نوشتن حروف مشابه مثل غ به جایکاملاًًق رفع شده است.

مشاهدات بعدی : در نگارش املا به صورت انفرادیمشکل کاملاً رفع شده اما در موقعیت گروهی که نیاز به سرعت بیشتر و هماهنگی با سطح دیگر دانش آموزان بود مشکل وجود داشت .در آزمون شناخت حروف الفبا تک تک حروف الفبا ارائه شد و مشخص شد که 25 درصد از حروف را به طور کامل رمز گردانی می کند - یعنی بدون مشکل و سریع می خواند و می نویسد - در 75 درصد باقی مانده مشکلاتی نظیر اشتباه گرفتن حرف با حروف دیگر , نشناختن کامل حروف - گاهی اشتباه خواندن و نوشتن آن - مشاهده شد . برای رفع این مشکلات از روش - - چند حسی - - شامل آموزشحروف الفبا با استفاده از کلیه ی حواس - نه فقط روش مداد - کاغذی - استفاده شد.در مرحله بعد به ترتیب حروف الفبا با مصوتها و سپس ساخت کلمه پرداخته شد . آموزش رمز گردانیتقریباً چهار و نیم ماه طول کشید ..

نتیجهگیری و جمعبندی

نتایج مشاهدات ناشی از اجرای آزمون وکسلر نشان دهنده ی طبیعی بودن هوش و ارزیابی کیفی املا نشان دهنده ی ضعف در -1 حافظه ی دیداری -2 دقت و توجه دیداری -3 رمزگردانی حروف الفبا بود . استفاده از روشهای تقویت حافظه , پرورش دقت و آموزش رمزگردانی حروف الفبا با استفاده از روش چند حسی نشان دهنده ی این بود که رفتار به سمت بهبود کیفی املا در حد رفع مشکلات زیر بوده است:

1- جدا نویسی - بابا ب ا ب ا -

-2 اشتباه نوشتن حروف

-3 کم و زیاد گذاشتن نقطه و سر کش مثل - ک - گ -

-4 جابه جا نوشتن حروفی که یک صدا و چند شکل دارند - حم به جای هم -

-5 اضافه و کم نوشتن حرف در کلمه

-6 اشتباه نوشتن کلمات بی قاعده و استثنا

- 7 عوض کردن جای حروف د رکلمه.

با قوت می توان به این نتیجه رسیدند مشکل املا نویسی رفع شده اما تداوم و ماندگاری این رفتار و این که آیا شرایط بعدی می تواند شرایط را تغییر دهد جای سوال است .

پیشنهادات :

با توجه به محاسن و اثر بخشی روش چند حسی به معلمان گرامی که به امر خطیر تدریس در سال های اولیه ی دبستان مشغولند پیشنهاد می گردد.

1. از این روش برای آموزش مفاهیم مختلف و درک مطلب دروس مختلف مثل علوم و ریاضی در محیطی کاملاً شاد و علمی همراه با تأثیرات عمیق یادگیری می توان استفاده شود.

.2 در صورت بروز هرگونه مشکل و افت آموزشی و تحصیلی به جای استفاده از روشهای تنبیهی و جبرانی کم اثر سعی شود ابتدا علت اصلی مشکل شناسایی شده سپس با کمک گرفتن از اصول علمی و پشتوانه ی تحقیقی به رفع آن پرداخت .