بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی تاثیر 8 هفته بازی های دبستانی منتخب بر رشد مهارت های حرکتی درشت دانش آموزان دختر کم توان ذهنی آموزش پذیر بود. بدین منظور از میان دانش آموزان دختر کم توان پایه اول تا سوم ابتدایی شهرعلی اباد، تعداد 26 نفر به صورت هدفمند به عنوان نمونه آماری انتخاب و در دو گروه کنترل و تجربی قرار گرفتند.
بعد از گر فتن پیش آزمون، آزمودنی های گروه تجربی به مدت 8 هفته و به صورت سه جلسه در هفته - هر جلسه 47 دقیقه - به انجام بازی های دبستانی منتخب پرداختند. پس از اتمام برنامه تمرینی از هر دو گروه پس آزمون گرفته شد. برای جمع آوری داده ها، از آزمون تبحر حرکتی برونینکس- اوزرتسکی استفاده شد. جهت مقایسه میانگینها از آزمون آماری t همبسته و تحلیل واریانس چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد 24 جلسه تمرین بازی های دبستانی منتخب در همه خرده مقیاس های رشد حرکتی درشت گروه تجربی تاثیر معناداری - 3 0.05 - داشت. بنابراین میتوان از بازی های دبستانی منتخب، جهت رشد مهارت های حرکتی کودکان کم توان ذهنی استفاده کرد.
مقدمه
امروزه توجه به کودکان استثنایی فعالیتی مهم محسوب می شود بطوریکه اکثر کشورهای پیشرفته تلاش خود را جهت تربیت و آموزش این قشر از جامعه بکار می برند. بر اساس تعریف انجمن ناتواناییهای ذهنی و رشدی آمریکا - 2007 - کم توانی ذهنی نوعی ناتوانایی است که با محدودیتهای معناداری در عملکرد ذهنی و رفتار سازشی و همچنین در مهارتهای سازشی اجتماعی، ادراکی و عملی همراه است
علاوه براین ناتوانی ذهنی میتواند در یادگیری و اجرای فعالیت بدنی فرد تأثیر بگذارد؛ به ویژه تأخیرهای شناختی میتواند زمان عکس العمل، الگوهای فراگیری حرکتی پایه، آمادگی جسمانی و رشد مهارتهای حرکتی پیچیده را تحت تأثیر قرار دهد .
اگر چه بیشتر توجه بر عملکرد شناختی کودکان کم توان ذهنی گذاشته شده است، نشان داده شده است که مشکلات حرکتی نیز در بین این کودکان موضوع غیر متداولی نیست . - 11 - درواقع کودکان استثنایی به دلیل رویکرد نادرست، به فقر حرکتی بیشتری دچارند، زیرا این کودکان یا در خانه محدود می شوند و یا به دلیل دلسوزی ناآگاهانه به صورت بیماران ناتوان نگهداری می شوند و این رفتارها مانع شکوفایی استعدادهای حرکتی آنان می شود. مسئله مهم این است که این کودکان ممکن است در انجام مهارت ها ناتوان نباشند و موفق نشدن آنها ناشی از درک نکردن آن مهارت حرکتی به علت نداشتن تجربه انجام آن حرکت باشد .
همچنین کودکان کمتوان ذهنی، مهارتهای حرکتی پای های ضعیف تری نسبت به کودکان سالم دارند. تقریباً تمامی تحقیقات انجام شده در حوزه کودکان کمتوان ذهنی نشان داده اند که این کودکان، در زمینه های تبحر حرکتی و رشدی، از کودکان هم سن و سال خود عقب تر هستند
تحقیقات اخیر ورزش و تربیت بدنی را یکی از ارکان اصلی آموزش و توانبخشی می دانند که مهارتهای پایه ای درشت و ظریف را در بر می گیرد. در همین راستا نتایج پژوهش گودی و برانتا - 2003 - در مورد اثر مداخله مهارت های حرکتی بر رشد مهارت های حرکتی کوکان پیش دبستانی کم توان ذهنی نشان داد، گروهی که در برنامه مداخله ای شرکت داشتند، در نمرات جابجایی و دستکاری در پس آزمون بسیار بهتر عمل کردند .
چیا و همکاران - 2010 - در پژوهشی نشان دادند که نمره آزمونهای انعطاف، دراز نشست 30ثانیهایی و دراز نشست 60 ثانیهایی بعد از 6 ماه مداخله در کودکان کم توان ذهنی افزایش یافت. با این حال آزمون دو رفت و برگشت، در پس آزمون افراد کم توان ذهنی در طی این دوره مداخله بهبود نیافت
همچنین، نتایج پژوهش وستن دورپ و همکاران - - 2011 نشان داد کودکانی که در مهارت کنترل شیء نمرات بالاتری به دست آوردند، مشارکت بیشتری در ورزشهای سازماندهی شده - منظم - داشتند . - 12 - علاوه بر این کوثری - 1389 - در پژوهشی که بر روی پسران کم توان آموزش پذیر انجام داد، گزارش کرد که برنامه تمرینی اعمال شده روی مهارت دستکاری گرفتن، ضربه زدن با پا و پرتاب کردن تأثیر معناداری نداشت . - 10 - نتایج پژوهش رهبانفرد - 1377 - نشان داد که تمرین بر تعادل پویا، قدرت و دقت کودکان عقب مانده ذهنی تاثیر ندارد و در مقابل بر تعادل ایستا، هماهنگی و سرعت تاثیر داشت
توجه به تامین سلامت جسمانی و روانی کودکان دارای نیازهای ویژه ایجاب می کند که در طرح ها و برنامه ها به بهبود درمان و به طور کلی توانبخشی این کودکان توجه کافی شود، زیرا آنها همواره برای خود، والدین و مدرسه مسئله ساز هستند . - 2 - یکی از نیازهای اصلی دانش آموزان استثنایی، نیاز به جنبش، تکاپو، حرکت بدنی و شرکت در فعالیت های ورزشی و تفریحی است.
حرکت و فعالیت بدنی، نه تنها به سالم سازی تن و روان آنها کمک می کند، بلکه از ابتلای آنها به بیماری های ناشی از فقر حرکتی هم جلوگیری می کند - . - 7 در واقع ورزش و تربیت بدنی، یکی از ارکان اصلی آموزش و توانبخشی می باشد که مهارتهای پایه ای درشت و ظریف را در بر می گیرد . - 4 - در همین راستا، تحقیقات نشان داده اند که برنامه های تربیت بدنی، اثر مثبتی بر اجراهای حرکتی از قبیل: قدرت، تعادل و بهبود وضعیت عمومی افراد کم توان ذهنی دارد . - 4 - همچنین تحقیقات مشخص کرده اند که مشارکت بیشتر در ورزشهای سازمان یافته، موجب بهبود بیشتر در مهارتهای کنترل اشیا می شوند
بنابراین با توجه تاخیرات رشد حرکتی در کودکان کم توان ذهنی، غنی کردن برنامه درسی تربیت بدنی مدارس استثنایی در جهت کمک به مرتفع کردن مشکلات حرکتی این کودکان ضروری به نظر می رسد، بنابراین مطالعه حاضر باهدف بررسی تاثیر یک دوره تمرینات دبستانی منتخب بر رشد حرکتی درشت کودکان دختر کم توان ذهنی انجام شد.
روش تحقیق:
جامعه آماری این تحقیق نیمه تجربی، دانش آموزان دختر کم توان ذهنی پایه اول تا سوم ابتدایی شهر علی اباد بودند، که در نهایت تعداد 26 نفر از میان آنها با توجه به اهداف تحقیق - آموزش پذیر بودن با بهره هوشی - 50-70 به عنوان نمونه آماری انتخاب و به دو گروه کنترل و تجربی تقسیم شدند. در ابتدا پیش آزمون مهارت های حرکتی درشت توسط آزمون، آزمون تبحر حرکتی برونینکس- اوزرتسکی از آزمودنی ها به عمل آمد. که ضریب پایایی بازآزمایی این آزمون در فرم طولانی 0/87 و در فرم کوتاه آن 0/86 گزارش شده است
سپس گروه تجربی به مدت 8 هفت وبه صورت 3 جلسه در هر هفت در بازی های منتخب شامل - مسابقه دو، لی لی، وسط بازی، پریدن با یک پا و دوپا، پرتاب توپ مدیسن بال از بالای سر ، پرتاب توپ والیبال به داخل سبدی که روی زمین در فواصل مختلف قرار داشت، پرتاب یک توپ تنیس به طرف هدفی بر روی دیوار، پرتاب کردن و گرفتن توپ بسکتبال و زدن ضربات عمودی به توپ پینگ پنگ با راکت - شرکت کردند.
جلسات مداخله شامل 47 دقیقه 10 - دقیقه دویدن حرکات کششی و گرم کردن، 30 دقیقه اجرای برنامه تمرین و 7 دقیقه حرکات کششی و سرد کردن - بود. لازم به ذکر است که در این مدت گروه کنترل این تمرینات را انجام نداده و تمرین ورزشی منظمی نیز نداشتند. در نهایت از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. علاوه بر این از والدین آزمودنی ها جهت شرکت فرزندشان در پژوهش رضایت نامه کتبی دریافت شد.
از آمار توصیفی به منظور خلاصه کردن و دسته بندی اطلاعات - فراوانیها، میانگینها، انحراف استاندارد - استفاده شد. در بخش آمار استنباطی، جهت بررسی تاثیر فعالیت های منتخب بر رشد مهارت های حرکتی درشت از آزمون t وابسته استفاده شد. در نهایت نتایج پس آزمون دو گروه با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره - - MANOVA مقایسه شد و جهت نشان دادن تفاوت آنها از آزمون پیگردی LSD استفاده گردید. تمامی تجزیه و تحلیلهای آماری با استفاده از برنامه spss نسخه 16 در سطح P 0/ 05 انجام و در نظر گرفته شد.
