بخشی از مقاله
بررسی تأثیر یک برنامه طناب زنی بر توانایی های ادراکی حرکتی دانش آموزان دختر پایه ی سوم ابتدایی
چکیده:
هدف از انجام این تحقیق، بررسی تأثیر یک برنانه یاب زنی بر تداعیه های ادراکی - حرکتی دانش آموزان دختر پایه ی سوم می باشد.
روش شناسی تحقیق: تحقیق حاضر از نیمه تجربی می باشد که به صورت میدانی و با استفاده از سه گروه طناب زنی سنتی و کنترل انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ی دانش آموزان دختر پایه سوم مقطع ابتدایی (۵۰۰ نفر) شهر دورود می باشد که از این میان تعداد 60 نفر به صورت تصادفي اخد شهائی مرحله ای) انتخاب و سپس به صورت تصادفی در سه گروه طناب زنی. سنتی و کنترل قرار گرفتند. سپس گروه طناب زنی به مدت 6 هفته و هر هفته ۲ جله و هر جله ۲۰ دقیقه برنامه طناب زنی را انجام دادند و گروه سنتی تمرینات معمول در ساعات ورزش را دنبال کردند و گروه کنترل نیز فاقد هر گونه فعالیت بدنی بودند. در این تحقیق توانایی های ادراکی - حرکتی خرده مقیاس های تعادل و هماهنگی عصب و عضله از آزمون رشد حرکتی لینکلن اسرتسکی و خرده مقیاس چابکی از آزمون برينين اسرتسکی ارزیابی شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها از اوابته و تحلیل واریانس یک راهه در سطح معنی داری p<0.05 استفاده شد
يافته ها:. نتایج به دست آمده از تحقیق نشان داد که برنامه طناب زنی بر توانایی های ادراکی حرکتی خرده مقیاس های تعادل (p=0.001) هماهنگی (p=0.004) و چابکی (p=0.000) دختر پایه سوم تأثیر دارد و گروه طناب زنی نسبت به دو گروه
سنتی و کنترل از توانایی های ادراکی - حرکتی بالاتری برخوردار بودند.
بحث و نتیجه گیری: برنامه طناب زنی به دلیل داشتن تنوع. بر عامل های زیر ساختی ابعاد متفاوت توانایی های ادراکی - حرکتی تاثیر دارد و در صورتی که به شیوه صحیح و به میزان مناسب تمرین داده شوند. می توانند نقش به سزایی در بهبود و توسعه تعادل. هماهنگی و چابکی دانش آموزان داشته باشند.
واژه های کلیدی: برنامه طناب زنی. توانایی های ادراکی - حرکتی، تعادل، هماهنگی. چابکی.
مقدمه
حرکت امری غریزی است و برای رشد کودک نقش محوری دارد. این نقش در زمینه های مختلف رشد همچون رشد شناختی رشد عاطفی و نیز رشد حرکت او حیاتی است. حرکت برای کودکان امکان تعامل با محیط و پاسخ گویی به محرک های اطراف خود را فراهم می آورد. حرکت حکم وسیله ی اولیه ی جمع آوری اطلاعات را برای کودک دارد، وسیله ای که به آن ها کمک می کند تا دائما با اطلاعات پیچیده تری آشنا شوند (سراج و همکاران، ۱۳۸۳). این حقیقت بر همگان روشن است که وقتی جسم انسان سالم باشد. شخصی در اثر سلامت و نشاط از مواهب زندگی بیشتر استفاده کرده، عمر طولانی تر می شود. برای سالم نگه داشتن بدن رعایت بهداشت و انجام فعالیت های ورزشی ضرورت دارد اور تعلیجانیان. ۱۳۸۰). یکی از مهم ترین هدف های مطالعهی رشد کودک. یاری رساندن به پرورش دهندگان است تا بتوانند با کودکان ارتباط مؤثر و سازنده برق از نمایند (پارسا. ۱۳۸۵). به منظور رشد توانایی های اشنائی - د کتی کودکان، تجارب اولیه از اهمیت ویژه ای برخوردار است. گرچه توانایی های ادراکی - حرکتی با نسبت های متفاوتی زائیده ی وراثت و محیط است ولكن یکی از عوامل محیطی بسیار مهم در رشد این توانایی هاء چگونگی طی شدن سال های اولیه و حساس زندگی که دوست می باشد (فلاح، ۱۳۷۹). بازی و فعالیت بدنی در ارتقاء سلح و رشد ادراکی - حرکتی کودکان نقشی بسیار حساس و پالایش دهنده دارد. هنگامی که کودک فعالیت و یا رفتار حرکتی انجام می دهد لذت، تازگی و یا شادی حاصل از فعالیت بدنی و بازی به نوعی سبب تكرار فعالیت و تمرین در اعمال حرکتی و بدنی او می گردد (مفدى. ۱۳۷۹). | تحقيقات مل بای ، پرن تاپ ، هلن ویلر، جيم باهانه مارک روزنه) نشان می دهند که اجرای تمرینات پریدن با طناب یک فعالیت با ارزش است که منجر به پیشرفت قدرت عضلانی، مقاومت بدنی، سلامت قلب و عروق خونی وابسته به آن، توازن و تعادل بدنی. چابکی و هماهنگی میان اعضای بدن می گردد (کمپبل، ۱۹۸۸)
کنترل خوب بدنی، وضعیت. توازن و تعادل بدن اجزاء نهایی و پایانی پرش با طناب هستند و تناسب جسمانی. مهارت و قدرت ابداع و ابتکار در زمره نتایج احتمالی این فعالیت و تحرت هستند (ويبلر. ۱۹۹۹). بنابر این طناب زنی به عنوان فعالیت بدنی و در قالب بازی طبق تحقیقات می تواند در رشد ادراکی - حرکتی کودکان مورد توجه قرار گیرد. بنابراین محقق براین آمد تا تحقیقی با عنوان تاثیر یک برنامه ی طناب زنی بر توانایی های ادراکی - حرکتی دانش آموزان دختر پایه سوم ابتدایی را در این زمینه انجام تهمل. از دیرباز رابطه ی بین ادراک و فعالیت حرکتی، مورد توجه بسیاری از متخصصان رشد قرار گرفته است. آن ها نیز برای بررسی چگونگی این ارتباط. نظریه هایی در زمینه ی ادراکی حرکتی را تبیین کرده اند. کفارت (1971) نظریه ی "ادراکی- حرکتی" آیرس (۱۹۷۲). نظریه ی یکپارچگی حیا کراتی (۱۹۷۹)، نظریه ی فیزیولوژیک بینایی" و داكوتا" (۱۹۹۹)، نظریه ی سازمان تنصبی" را ارائه داده اند. همه ی این نظریه ها مین این واقعیت است که ادراک و شناخت هر دو یک پایگاه مشترک دارند و برای این که کودک بتواند به عملکرد های ذهنی خود سروسامان ببخشد. به تأمین توانایی حرکتی نیاز دارد (هی وود" ۱۹۹۳ )
پین و ایماکس (۲۰۰۲) بیان می کنند هر نوع حرکتی که فرد انجام می دهد، به نوعی خود را درگیر فرایند ادراکی - حرکتی می بیند. فرآیند توانایی های ادراکی - حرکتی، حسی است و بیشتر با همکاری حرکات ارادی رشد و توسعه می یابند. متخصصان تربیت بدنی و علوم ورزشی معتقدند امکان دار شده همه ی فعالیت های حرکتی که به صورت ارادی صورت می پذیرنده در روند یادگیری شناختی حرکات تاثیر نداشته باشند. ولی توانایی های وینه ای چون تعادل. چابکی و هماهنگی وجوه مشترکی دارند که در پیشرفت توانایی های حیطه ی انشراتی اثر می گذارند. گالاهو و اوز مدن (۱۹۹۸) معتقدند که برنامه های ادراکی - حرتنی بیشتر در سنین قبل از دبستان و اوایل دبستان تاثیر دارند. در مراحل مختلف جریان رشد و تکامل کودک، ادراک و کت های حرکتی نقش اساسی را بر عهده دارند. ادراک، عبارت است از شناسایی و توجه محرک هایی که مغز به وسیله ارگان های عی به شکل تحریک های عصبی در یافت می کرده و واکنش های حرکتی ناشی از تجزیه و تحلیل مغز، واکنش ادراکی - حرتنی آن است (مرندی، ۱۳۷۵). حوزه ادراکی - حرکتی دامنه ای از فعالیت های بدنی را در بر می گیرد که شامل فعالیت های ساده همچون راه رفتن تا فعالیت های پیچیده ای مانند اجرای تعادل بر روی چوب موازنه می گردد (فلاح محمدی. ۱۳۷۰)
تعادل با ثبات. به طور سنتی به عنوان حالتی از توازن به دست آمده بین نیروهای مخالف تعریف شده است و چابکی به عنوان توانایی جابجایی توده بدن در کوتاه ترین زمان ممکن مورد نظر است (برتون و دیوی ، ۱۹۹۲).
تعادل بخش جدانشدنی از هر فعالیت حرکتی است و معمولا کنترل ساختار بدن نامیده می شود که عبارت از توانایی برقراری نگهداری توان بدن با نگهداری و برگرداندن مرکز ثقل در ارتباط با جاذبه زمین می باشد (هورا"ک ۱۹۸۷)پ
سروج(2002) معتقد است که بین تعادل و چابکی رابطه مثبت وجود دارد و با پیشرفت در یکی دیگری نیز پیشرفت می کند. تعادل و چابکی همراه با درگیر شدن کودک با محیط و کسب تجربه از آن رشد میابند. تعادل و چابکی در قالب بازی به عنوان یک فعالیت لذت بخش برای کودکان راهی است برای درگیر کردن آنچه که بازی نیست (رضوائی اصل. ۱۳۸4). بازی با عنوان یکی از ابتدایی ترین رفتار های حرکتی کودک مطرح است. کودک از طریق بازی به نتایج مهمی دست می یابد. زیرا انجام بازی های ساده و ابتدایی، جرقه ای برای رسیدن به مهارت ها و اجراهای ورزشی پیچیده هستند و در نتیجه، باعث پیشرفت در رشد حرکتی می شود. سوزان ایساک، مربی معروف انگلیسی. در این باره می گوید: "فعالیت های کودکان که اغلب به شکل بازی در می آیند، کلید حققي رشد و تکامل همه جانبه ی آن ها هستند (آیریا، ۱۳۵۹).
متنی (1999) نشان داده است که کم تحرک بودن دختران نسبت به پسران منجر به بیماری های مزمن مختلف در بزرگسالی و عدم شکل گیری یک ادراک خود مثبت و کارایی ضعیف مهارت های ادراکی - حرکتی در آنان می شود. اصولا دانش آموزان کلاس سوم فعالند. از حرکات موزون لذت می برند و مایلند مهارت ها دائما مشکل تر شوند. آن ها در این سن شروع به اصلاح هماهنگی چشم و دست و هماهنگی رابطه، حرکت و ادراک می کنند. آن ها نیازمند به انجام بازی هایی مثل وسط بازی حرکات تعادلی و فعالیت های تیمی و امدادی هستند رواني اصل (1384)
طناب بازی یک فعالیت بدنی کامل و مناسب است. روی قلب و عروق و دستگاه تنفس اثر مثبت گذاشته. باعث از د یاد هماهنگی بین عصب و عضله، سرعت، استقامت، چابکی و ریتم بدن می شود. طناب بازی ضمن کمک به کنترل وزن بدن به بهبود وضعیت عمومی آن نیز مساعدت می کند. به بدن فرم داده به و به موجب تقویت عضلات پشت ساق پاها می شود. از بروز ضعف های موجود در پاها به خصوص از صاف شدن کف پاها جده کیرت می کند. و از همه مهم تر فشارهای عصبی، دلواپسی و افسردگی را کم کرده و در نتیجه اعتماد به نفس را افزایش می دهد. ضمنا به دانش آموزان امکان می دهد تا حداکثر فعالیت بدنی را در حداقل زمان و مکان و تقریبا بدون داشتن هیچ گونه وسیله گران قیمتی انجام دهند رجبی، ۱۳۹۰). فعالیت طناب زنی یک فعالیت بدنی کامل و مفرح است که به صورت انفرادی دو نفره و گروهی با استفاده از طناب های کوتاه و بلند و به صورت 2.1 و چند طنابی انجام می شود. این ورزش از گذشته های دور به عنوان یک بازی و تفریح بین سنین مختلف رواج داشته و ورزشکاران رشته های دیگر نیز جهت چابکی، استقامت، هماهنگی عصب و عضله و در نهایت آمادگی جهانی از این رشته استفاده می کردند (رجبی، ۱۳۹۰)
تحقیقات نشان می دهند که اجرای تمرینات پریدن با طناب یک فعالیت با ارزش است که منجر به پیشرفت قدرت عضلانی. مقاومت بدنی. سلامت قلب و عروق خونی وابسته به آن. توازن و تعادل بدنی، چابکی و هماهنگی میان اعضای بدن می گردد
کمپل( ۱۹۸۸)
فواید طناب زنی
1- آمادگی قلب و عروق را بهبود می بخشد
2- موجب تعادل وزن بدن می شود
3- موجب هماهنگی تعصب و عضله شده و سرعت عمل و عکس العمل را زیاد می کند.
4-چابکی و توان بدنی را توسعه می بخشد
5-فعالیتی آسمان و کم هزینه بوده و برای اجرا نیاز به فضا و امکانات خاصی ندارد.
6- در تمام فصول سال قابل اجراست
هدف تربیت بدنی در دوره دبستان شرکت فعال همه کودکان در فعالیت ها می باشد. کودکی که مهارت های حرکتی لازم را جهت شرکت موفقیت آمیز در فعالیت هایی که دوستاش را مشغول می کند ندارد. محتاج کمک به منظور بهبود و اصلاح مهارت ها می باشد (رضوانی اصل ۱۳ )
بنابر این تحقیق در زمینه رشد ادراکی - حرکتی و عوامل اثر گذار بران در سنین کودکی ضروری به نظر می رسد و می تواند معلمان را در طرح برنامه های تربیت بدنی مدارس کمک نماید. از آنجایی که فقر حرکت در دوران حساس وشد. آثار جبران ناپذیر می برجای می گذارد. برای همه ی کودکان مهم است که در طول این دوره ها، تجربه های حرکتی مفیدی به خصوص به شکل بازی در محیط خود داشته باشند. این بازی ها به کودکان فرصت می دهد تا توانایی های ادراکی - حرکتی : از مسی و تمرین کنند. در محیط خود حاكم شوند و به توانایی های خود اعتماد کنند انشل۲۰۰۰۰ به نقل از رضوانی اصل، ۱۳۸۵). در کشور ما اغلب به علت عدم اطلاع از فواید طناب بازی به این فعالیت مهم و با ارزش آن طور که باید و شاید توجه نمی کنند. از آن جایی که طناب بازی از یک طرف بر تمام عوامل آمادگی جسمانی و حرکتی انسان اثر مثبت می گذارد و از طرف دیگر قابل دسترسی برای عموم می باشد و ضمنا برای تمرین به محل مشخص و زمان معین نیاز ندارد (رجبی، ۱۳۹۰). بنابر این در نظر است از این فعالیت مؤثر و مفید برای بالا بردن سطح آمادگی جسمانی و حرکتی دانش آموزان، همگانی کردن ورزش در مدارس و پر کردن اوقات فراغت آنان و بالاخره ایجاد فرصت برای شرکت دانش آموزان در مسابقات استفاده کرد
فرضیه های تحقیق
برنامه طناب زنی بر توانایی های ادراکی - حرکتی دانش آموزان تاثیر دارد.
برنامه طناب زنی بر تعادل تاثیر دارد
برنامه طناب زنی بر تعادل ایستا تاثیر دارد
برنامه طناب زنی بر تعادل پویا دانش آموزان تاثیر دارد
برنامه طناب زنی بر هماهنگی تاثیر دارد
برنامه طناب زنی بر چابکی تاثیر دارد
بین گروه طناب زنی با دو گروه سنتی و کنترل در توانایی های ادراکی - حرکتی تفاوت وجود دارد
بین گروه طناب زنی با دو گروه سنتی و کنترل در تعادل تفاوت وجود دارد
بین گروه طناب زنی با دو گروه سنتی و کنترلی در تعادل ایستا تفاوت وجود دارد
بین گروه طناب زنی با دو گروه سنتی و کنترل در تعادل پویا تفاوت وجود دارد
بین گروه طناب زنی با دو گروه سنتی و کنترل در هماهنگی تفاوت وجود دارد
بین گروه طناب زنی با دو گروه سنتی و کنترل در چابکی تفاوت وجود دارد
روش شناسی تحقیق
تحقيق حاضر از نوع نیمه تجربی می باشد که به صورت جدانی و با استفاده از سه گروه طناب زنی، سنتی و کنترل انجام گرفت. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه ی دانش آموزان دختر پایه سوم مقطع ابتدایی(۵۰۰ نفر) شهر دورود می باشد که از این میان تعداد ۹۰ نفر به صورت تصادفی خوشهای مرحله ای) انتخاب و سپس به صورت تصادفی در سه گروه طناب زنی، سنتی و کنترل قرار گرفتند.
ابزارهای اندازه گیری
در این تحقيق توانایی های ادراکی - حرکتی خرده مقیاس های تعادل و هماهنگی عصب و عضله از آزمرن رشد حرکتی لیتلن – امرتعی و خرده مقیاس چابکی از آزمون برینینس - اسرتکی ارزیابی می شود پرفسورلینکلن این آزمون را به شکل اولیه خود، حدود سال ۱۹۲۰ساخت. سپس در طی سالیان متمادی. دچار تغییر و تحولات زیاد شد تا به شکل امروزی درآمد. این آزمون برای سنجش و اندازه گیری توانایی های حرکتی کودکان 4 الى 45 ساله طراحی شده است و در ۳۶ ماده مهارت های مختلف حرکتی را اندازه گیری می کند. برای ارزیابی میزان چایكی از خرده مقیاس یک ماده ای چابکی در آزمون برونیتس - امرتتی استفاده می شود.
آزمون برونینس اسرتکی آزمونی است که در تحقيقات تربیت بدنی عمومیت دارد و برای ارزیابی وضعیت حرکتی پس از تمرین به کار می رود. برتون و همکاران (1988) هوکس و رایلی (۱۹۸۱) ضریب پایایی و روایی این آزمون را در دختران برای چابکی به ترتیب گزارش نموده اند. در آزمون چابکی. آزمودنی مافت بین دو خط به فاصله ۱۳٫۷ متر را به صورت رفت و برگشت اجرا می کند و چوبی را از روی خط برداشته و با خود از خط پایان عبور می دهد و رکوردی را در جدول امتیاز بندی کسب می کند.
شرح روش اجرای تحقیق
در ابتدا، پیش آزمون مقیاس توانایی های ادراکی - حرکتی از هر سه گروه کنترل. سنتی و طناب زنی به عمل آمد. پیش آزمون مقیاس توانایی های ادراکی - حرکتی در سه خرده مقیاس تعادل. هماهنگی و چابکی اجرا شد. سپس گروه طناب زنی به مدت 6 هفته و هر هفته ۲جله. تمرینات طناب را انجام دادند. در هر جله ابتدا به مدت ۱۰ دقیقه حرکات گرم کردن عمومی بدن شامل حرکات کششی، جنبشی و جهشی متناسب با سن دانش آموزان بود. اجرا گردید. و این گروه ۱۰ دقیقه به فعالیت های ستی پرداخته و ۲۰ دقیقه برنامه طناب زنی را به صورت پرش جفت پا از جلو و عقب، پرش یک پا از جلو و پرش ضربدری انجام دادند. در پایان نیز برای جلوگیری از آسیب، حرکات بازگشت به حالت اولیه به مدت ۵ دقیقه اجرا می شد. پس از پایان ۱۲ جله تمرین پس آزمون مقیاس توانایی های ادراکی - دکتر اجرا شد و در این مدت گدره ستی فعالیت های کلاسی و معمولی خود را انجام دادند و گروه کنترل از انجام این تم بنات محروم بوده و به بازی شطرنج پر شناخته و هیچ گونه تماسی نیز با دو گروه دیگر نداشت. قبل از شروع برنامه طناب زنی از دانش آموزان گروه طناب زنی خواسته شد که هر یک چهار مدل انتخابی پرش با طناب (پرش جفت پا از جلو، پرش یک پا از جلو، پرش جفت پا از عفي و پرش متقاطع یا ضربدری را انجام دهند. همه ی دانش آموزان توانستند پرش جفت پا از جلو و عقب و پرش یک پا از جلو را به راحتی انجام دهند. اما در انجام پرش ضربدری با مشکل مواجه شدند. این مدل توسط مربی و چند دانش آموز که در این زمینه مهارت کافی را داشتند آموزش داده شد و پس از یادگیری کامل نمونه ها در چهار مدل پرشی، برنامه طناب زنی به مدت 6 هفته آغاز شد. نمونه ها هریک از چهار مدل را به مدت زمان : دقيقه با یک دقیقه استراحت انجام دادند به طوری که یک دقیقه زمان استراحت بین هر یک دقیقه فعالیت تقسیم شد. در برنامه طناب زنی به دلیل ثابت بودن زمان در هر جله تعداد پرش ها با طناب افزایش یافت و با توجه به میانگین تعداد پرش ها در هر چهار مدل قبل از آغاز برنامه طناب زنی. در جلسه اول دانش آموزان تعداد پرش ها را در مدل پرش جفت پا از جلو با ۲۰. مدل یک پا از جلو با 15. مدل جفت پا از عقب و ضربدری را با ۱۰ تکرار شروع کردند و هر جله تعداد تکرار ها افزایش یافت.
