بخشی از مقاله
خلاصه
هدف از انجام تحقیق بررسی رابطه افسردگی کودکان با رشد مهارت های ادراکی-حرکتی کودکان دبستانی بود. 100نفر دانش آموز مقطع ابتدایی شهرستان خرم آباد به صورت تصادفی در تحقیق شرکت کردند. به منظور سنجش افسردگی کودکان و نوجوانان از پرسشنامه ماریا کواس - CDI - و برای اندازه گیری توانایی های ادراکی - حرکتی از مقیاس لینکن اوزرتسکی استفاده شد. جهت تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان داد بین افسردگی در کودکان با رشد مهارت های ادراکی حرکتی رابطه منفی معنی داری وجود دارد.
کلمات کلیدی: افسردگی، رشد مهارت های ادراکی-حرکتی، کودکان
مقدمه
افسردگی یک بیماری روانی است که گاهی کودکان را تحت تأثیر قرار می دهد و باعث می شود که آن ها برای یک دوره زمانی طولانی احساس غم، عصبانیت و ناکامی کنند. در گذشته، متخصصان اعتقاد نداشتند که کودکان نیز ممکن است دچار افسردگی شوند، اما اکنون دانشمندان معتقدند که افسردگی حاد در بین کودکان بسیار شایع است. طبق آمارهای منتشر شده از سوی اتحادیه ملی بیماریهای روانی در آمریکا، در حدود دو درصد کودکان 6 تا 12 ساله و 4 درصد نوجوانان به افسردگی حاد مبتلا هستند - تامپسون و همکاران، . - 1388 شیوع اختلال افسردگی عمده در دختران نوجوان و زنان بزرگسال دو برابر پسران نوجوان و مردان بزرگسال است. البته پسران و دختران قبل از سن بلوغ به یک نسبت به این اختلال مبتلا می شوند و میزان این اختلال در مردان و زنان بین 25 تا 45 و در بالاترین حد است - گالاهو، . - 1383 کودکان می توانند گزارشگر قابل اعتمادی در مورد رفتار، هیجانات، روابط و مشکلات مربوط به عملکرد روانی - اجتماعی خود باشند. معهذا، ممکن است ملال و دلتنگی خود را با نام های گوناگون معرفی کنند، به همین جهت پرسش در مورد احساس غمگینی، پوچی، ملال و ناشادی، میل به گریه کردن و داشتن احساس نارحتی درونی که همیشه وجود دارد، ضروری است - الی، . - 1997
رشد حرکتی، فرایندی وابسته به سن است که دایمی و دارای توالی است و طی آن انسان از حرکات غیرارادی و بازتابی به حرکات ارادی ابتدایی و در نهایت به حرکات بسیار منظم، مهارت های حرکتی پیچیده و انطباق مهارت ها ‐ که همراه با رسیدن به سن پیری صورت می گیرد - پیشرفت می کند. این فرایند تنها به دوره نمو جسمی محدود نمی شود و در طول عمر انسان تداوم دارد. رشد حرکتی را می توان در چارچوب ظاهر شدن مهارت های جدید، پالایش الگوهای حرکتی مهارت یا تولید حرکت، تبیین کرد. به طور معمول رشد حرکتی اطفال با ظاهر شدن مهارت های حرکتی جدید ارزیابی می شود. در حالی که رشد حرکتی کودکان با پالایشی که در چگونگی اجرا و تولید حرکت صورت می گیرد، اندازه گیری می شود. همه این فرایندها طی دوره های طفولیت و کودکی اتفاق می افتند؛ اگرچه یادگیری مهارت ها و پالایش آنها در افراد مختلف، متفاوت است - مالینا، . - 1381
هنگامی که کودکان به دومین سالگرد تولدشان نزدیک می شوند، تغییرات مشخصی در چگونگی ارتباط آنها با اطرافشان می توان مشاهده کرد. با پایان دومین سال، آنها در توانایی های حرکتی مقدماتی که در دوران طفولیت رشد کرده بودند، ماهر می شوند . این توانایی های حرکتی اساس آنچه کودک در دوره اول کودکی به نام مهارت های حرکتی پایه توسعه داده و پالایش می کند، مهارت های حرکتی ویژه دوران پایانی کودکی و نوجوانی را تشکیل می دهند - پاین و ایساکس، . - 2002 رشد مهارت های حرکتی بنیادی و عوامل اثرگذار بر آن از موضوعات مهم و مورد توجه محققان در سال های اخیر است. مهارت های حرکتی بنیادی پایه و اساس مهارت های پیشرفته ورزشی هستند. علاوه براین، رشد این مهارت ها می تواند موجب کارآمد شدن حرکات افراد در زندگی روزمره شود - زارع زاده، . - 1388
اگرچه بالیدگی و افزایش سن می تواند موجب پیشرفن این مهارت ها شود، اما این عوامل به تنهایی نمیتوانند سبب رشد مهارت های بنیادی شوند. محیط، عامل دیگری است که نقش اساسی در رشد حرکتی کودکان دارد. اگر محیط یادگیری غنی باشد و فرصت هایی برای تجارب حرکتی وجود داشته باشد، مهارت های حرکتی بنیادی بالیده می شود - اصلانخانی، . - 1378 عنصر اصلی رشد حرکتی مهارت های بنیادی هستند این مهارت ها به دو گروه عمده یعنی مهارت های جابجایی و دستکاری تقسیم می شوند و اساس رشد حرکات روزمره زندگی و مهارت های ورزشی محسوب می شوند، به طوری که فقدان رشد الگوهای بالیده در حرکات بنیادی پیامدهای مستقیمی بر توانایی های فرد در انجام مهارت های حرکتی بعدی دارد. کودکی دوره ظهور الگوی حرکات بنیادی است مهارت های حرکتی بنیادی اساس رشد مهارت های ورزشی را تشکیل می دهند این مهارت مانند آجرهای ساختمانی حرکات کارآمد و موثر هستند که برای کودک راهی جهت جستجوی محیط و کسب دانش در دنیای پیرامون است - پیزا و راب، . - 2012
توسعه آنها به کودکان اجازه می دهد تا به طور مستقل با محیط خود در ارتباط باشند. شواهد نشان می دهد رشد مهارت های بنیادی FMS در کودکی می تواند نقش مهمی برای جلوگیری از کم تحرکی در بزرگسالی داشته باشد. از آنجا که دوره حرکات تخصصی، دوره ای جز پالایش مهارت های بنیادی و ترکیب این مهارت ها برای کاربرد در شرایط مختلف زندگی نیست، بیشتر متخصصان اعتقاد دارند که دوره حرکات بنیادی، دوره ای ویژه و مهم، در رشد حرکات کودک است. نقش برجسته مهارت های بنیادی، تنها، به دلیل پایه بودن آنها برای مهارت های حرکتی تخصصی نیست، بلکه، به تأثیر ثانویه ضعف و یا قوت این مهارت ها، بر پیشرفت تحصیلی و مهارت های روانی هم مربوط می شود. بر اساس شواهد، ضعف در مهارت های بنیادی و متعاقب آن مهارت های حرکتی تخصصی، شکست پی در پی کودک در فعالیت های ورزشی را به دنبال خواهد داشت - سیگموندسون و همکاران، . - 2003 این شکست موجب کاهش حس شایستگی در کودک می شود و عدم تمایل او برای شرکت در فعالیت های ورزشی به دنبال خواهد داشت.
کاهش حس شایستگی و طرد شدن کودک از طرف همسالان، به عنوان یک همبازی ناکارامد، به ایجاد افسردگی در کودک منجر می شود - میلر و همکاران، . - 2001 کودک افسرده هم نمی تواند، توجه و دقت کافی داشته باشد و در نتیجه، در تحصیل و همچنین کسب مهارت های حرکتی و پایه، افت می کند. با توجه به این که رشد مهارت های پایه یکی از مراحل مهم در رشد حرکتی دوران کودکی است که می تواند در رشد حرکتی سال های آتی و در اکتساب مهارت های حرکتی پیچیده اعم از ورزشی یا مهارت های حرکتی زندگی روزمره و شغلی آثار واضحی داشته باشد، اما فرسودگی کودکان می تواند آنرا تحت تأثیر قرار دهد. از این رو تحقیق حاضر به دنبال پاسخ گویی به این سوال بود که آیا رابطه ای بین افسردگی در کودکان با رشد مهارت های ادراکی-حرکتی آنان وجود دارد.
روش شناسی
100 نفر دانش آموز مقطع ابتدایی شهرستان خرم آباد به صورت تصادفی در تحقیق شرکت کردند. در این تحقیق متغیر ملاک مهارت های ادراکی- حرکتی و متغیر پیش بین افسردگی بودند. در مرحله اجرای پژوهش پس از اخذ مجوز از آموزش و پرورش استان لرستان، به صورت تصادفی سه مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شدند. پس از ارائه توضیحات مقدماتی درباره ابزار اندازه گیری و هدف از اجرای آزمون، نحوه پاسخ گویی به آزمون ها برای شرکت کنندگان به طور مفصل شرح داده شد. در خصوص ملاحظات اخلاقی از والدین کودکان رضایت نامه مبنی بر شرکت در تحقیق دریافت شد.
ابزار سنجش
مقیاس افسردگی کودکان و نوجوانان: در این تحقیق جهت اندازه گیری میزان افسردگی شرکت کنندگان از پرسشنامه افسردگی کودکان ماریا کواس - CDI - استفاده شد. این پرسش نام حاوی 27 سوال است. آیتم های این پرسشنامه که از پرسشنامه افسردگی بک برگرفته شده است مولفه های: خلق منفی، مشکلات بین فردی، احساس بیهودگی، فقدان احساس لذت و عزت نفس پایین را مورد سنجش قرار می دهد.
مقیاس رشد حرکتی لینکن اوزرتسکی: برای اندازهگیری تواناییهای ادراکی - حرکتی از مقیاس لینکن اوزرتسکی استفاده شد. فرم اصلاح شده این مقیاس شامل شش زیرمقیاس و 36 خرده آزمون است که هر یک جنبههای مختلف تواناییهای ادراکی - حرکتی کودکان 5 تا 14 سال را اندازه گیری می کند. این خرده مقیاس ها شامل: - 1 هماهنگی عمومی ایستا، - 2 هماهنگی عمومی پویا، - 3 هماهنگی دستی پویا - 4 سرعت حرکت - 5 حرکتهای ارادی همزمان - متقارن و - 6 حرکات ادرای ناهمزمان - نامتقارن است. خرده آزمونهای این مقیاس از صفر تا سه، نمره گذاری می شود. ضریب پایایی آزمون برای تمام گستره سنی دختران 0.97 گزارش شده است. جهت تحلیل داده ها از همبستگی پیرسون استفاده گردید. در کلیه تحلیل ها سطح معنی داری p< 0 .05 در نظر گرفته شد.
نتایج
آزمون کلموگروف اسمیرونف حاکی از طبیعی بودن توزیع داده ها بود . - p> 0/05 - جهت بررسی رابطه بین متغیرهای از همبستگی پیرسون استفاده گردید. نتایج در جدول 2 ارائه شده است. مشاهده می شود که بین افسردگی در کودکان با رشد مهارت های ادراکی حرکتی رابطه منفی و معنی داری وجود دارد - جدول 2، P<0/01، . - r=-0/56 در ادامه از رگرسیون خطی برای بررسی پیشبینی استفاده شد. با توجه به معناداری مقدار آزمون p<0/01 - F، - F=45/10 میتوان گفت که مدل معنی دار است - جدول . - 3
