بخشی از مقاله
چکیده:
بام سبز یکی از رویکرد های نوین معماری و شهر سازی و برخاسته از مفاهیم توسعه ی پایدار است که از آن می توان در جهت افزایش سرانه فضای سبز، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد. استفاده کاربردی از بام ها می تواند به عنوان امکان بهره برداری بهینه از زمین های شهری قلمداد شود. بامهای سبز یکی از عناصر مهم در طراحی اکولوژیکی بوده و در جهت افزایش کیفیت ساختمان، صرفه جویی در مصرف انرژی و استفاده از انرژ های نو و هم سو شدن با طبیعت می باشد و میتواند تاثیرات مخرب زیست محیطی را کاهش دهد.
همچنین این رویکرد با توجه به مشکل اساسی اغلب کلانشهرها در رابطه با توسعه فضای سبز شهری، تقسیم و توزیع عادلانه فضای سبز محله ای درتناسب با ساخت و ساز شهری و استفاده کاربردی ازبام ها به عنوان فضای سبز عمومی یا خصوصی، گامی موثر به سوی توسعه و افزایش سرانه فضای سبز درکنار محل کار یا زندگی شهروندان محسوب می شود و برای افراد جامعه به خصوص سالخوردگان و کودکان فضای سبز امنی درکنار محل زندگیشان به وجود می آورد . این فناوری سبز در ایران که سرانه فضای سبز آن از حد متوسط نیز پایین تر است به علت ناآگاهی و عدم شناخت و بی توجهی مردم و مسوولان همچنان ناشناخته و مهجور باقی مانده است. پرداختن به این فناوری می تواند یکی از بزرگترین تحولات مثبت زیست محیطی در شهرها محسوب شود.
در این مقاله به بررسی تاثیر بامهای سبز در توسعه پایدار شهری و نحوه تاثیرگذاری برعوامل و معیارهای موثر بر مولفه زیست محیطی پرداخته شده است. در این راستا ضمن معرفی و بیان تاریخچه مختصری از بامهای سبز به چگونگی ساختار، انواع روشهای ایجاد، مزایای کاربرد، موانع پیشرو در کاربرد و مراحل مختلف اجرای آنها اشاره شده و با توجه به در نظرگرفتن پارامترهای هرم کلان توسعه پایدار، تاثیر ایجاد بامهای سبز بر عوامل موثر بر توسعه پایدار و معیارهای موثر بر مولفه زیست محیطی مورد بررسی قرار گرفته است. در انتها نیز ضمن بیان نمونه هایی از بکارگیری بامهای سبز در برخی کشورها و اهمیت آن بر توسعه پایدار شهری و مولفه زیست محیطی، این فناوری به صورت روشی برای ساخت بام در برخی اقلیمهای ایران پیشنهاد شده است.
مقدمه
در راستای تحقق توسعه پایدار شهری می بایست شرایطی فراهم شود تا امکان بستر سازی توسعه پایدار انسانی و بهبود رفاه اجتماعی شهروندی فراهم گردد. در این بستر می توان به برقراری عدالت اجتماعی، طراحی اقلیمی هماهنگ با محیط زیست انسانی، تقویت ساختارهای همبستگی اجتماعی همچون تعهد و مسئولیت پذیری، تقویت بنیانهای اجتماعی و خانوادگی، احیای محیط زیست همگانی، ایجاد انتظام ساختاری در فضای شهری برای ادراک زیباشناختی، خوانایی شهری و بهبود بهره گیری از فضاهای شهری، افزایش رضایت شهروندی و یکپارچگی بخشی به ساختار بصری محیط و منظر شهری اشاره کرد. با توجه به اینکه پایداری یک شاخص نسبی می باشد لذا نمی توان گفت یک شهر به طورکامل پایدار ویا ناپایدار است ولی می توان این نسبت را با توجه به عوامل موثر در آن بررسی کرد راه کارهایی از قبیل حداقل سازی پیامد های زیست محیطی ،حداقل سازی مصرف منابع تجدید ناپذیروبهره برداری از منابع تجدید پذیر به عنوان راه کارهای توسعه پایدار شهری مطرح است .
با توجه به عوامل ذکرشده می توان به ضرورت و اهمیت مسئله بام های سبز که مورد بررسی این مقاله است و به عنوان عاملی جهت تعریف وارزیابی پایداری شهر می باشدپی برده و از این جهت جنبه های مختلف آن را مورد مطالعه قرارداد. در ادامه ابتدا به معرفی بامهای سبز، تاریخچه، انواع و روشهای ایجاد آن پرداخته شده است. سپس به مزایا و موانع ایجاد و تاثیر آن بر پایداری شهری اشاره شده است. در انتها نیز با ارائه چند نمونه موردی به ارائه پیشنهاد برای بکارگیری آن در اقلیم ایران و سپس جمع بندی پرداخته شده است.
بام های سبز
بام سبز، سقف ساختمانی است که همه یا بخشی از آن با سبزیجات و خاک با رشد متوسطی ک برروی عنصر ضدآبی قراردارند،پوشیده شده باشد . این موضوع شامل سقف هایی که صرفا سبزین رنگ به عنوان منطقه ای سبز باشند ، و نیز شامل باغ هایی که بوسیله گلدان ها برروی سقف قرارمی گیرند، نمی باشد . سقف های سبز می توانند حتی جوابگوی سقف هایی که دارای" اهداف سبز " ازقبیل صفحات خورشیدییا مدولهای قدرت زای نور هستند نیز باشند که برروی مسائل زیست محیطی وانرژی نیزموثراند . لیکن بام های سبز مورد نظر این مقاله، همان سقف های سبز پوشیده از گیاهان وسبزیجات وخاک می با شند که ممکن است شامل لایه های اضافی مانند موانع ریشه ونیز سیستم زهکشی وآبیاری باشند.
مشهورترین بام های سبز در حدود هزار سال پیش در مکا نی بنامHanging garden "بلابیبون" - بابل قدیم - شکل گرفته است . بعداز آن بام های سبز ه مچنین در ساختمانهای سنتی از قبیل سقف های با معماری چمنی در روستاهای اسکاندیناوی دیده شده است.لیکن آزمایش های علمی درنیمه اول قرن بیستم بر روی اصول ساخت این نوع ازبام ها صورت می گیرد و ازآن زمان ،زمینه رشد آن براساس اصول خاص معماری فراهم می گردد که از آن پس شاهد سقفهای قطران می باشیم .حدود 35 سال گذشته ، تحقیق وآزمایش های بسیاری درآلمان، جا ئی که عایق ه ای مصنوعی پا به عرصه صنعت می گذارند ، انجام میگیرد و استانداردهای ساخت وتوسعه این نوع بام وسودهای اجتماعی واقتصادی وزیست محیطی آن مورد بررسی قرار می گیرد.
