بخشی از مقاله
چکیده
با توجه به مصرف بی رویه انرژی های تجدید ناپذیر و آسیب های زیست محیطی،وضعیت انرژی جهان در مرحله بحرانی قرار دارد که چاره اندیشی در این زمینه راهگشایی برای بقا و حفظ محیط زیست برای نسل اینده خواهد بود. نگرش ساختمان سبز که برای بهبود محیط زیست در ساختمان است ،ضمن صنعتی کردن فعالیت های ساختمانی صرفه جویی های مهمی را در بخش های انرژی آب ومصالح موجب می شود که کمک ارزنده ای به اهداف اقتصادی کشورهاست . این نگرش برخواسته از مفاهیم توسعه پایدار می باشد ، در پی سازگاری و هماهنگی با محیط زیست ، یکی از نیازهای اساسی بشر در جهان صنعتی کنونی است. در این راستا یکی از عناصر طراحی پایدار در طراحی اکولوژیکی امروز، بام های سبز می باشند که پایدار و سالم و ایجاد کننده منظر بام هستند و از آن می توان در جهت افزایش سرانه فضای سبز ، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد.بام های سبز با قرار گیری در محیط شهری، فواید زیادی دارند و باعث میشوند شهرها سرزنده تر، زیباتر و آرامش بخش تر شوند و از طرفی با ویژگی های خاص خود سبب کاهش مصرف انرژی می گردند. استفاده کاربردی از بام ها می تواند به عنوان امکان بهره بهرداری بهینه از زمین های شهری قلمداد شود .
کلمات کلیدی: بام سبز -توسعه پایدار-فضای سبز شهری
مقدمه
توسعه ی فضای سبز شهری و توزیع عادلانه ی آن در محله ها به خصوص در مراکز شهرها، به گونه ای که متناسب با ساخت و ساز شهری باشد یکی از چالش های عمده کلان شهر های معاصر تلقی می گردد.از آنجایی که فضاهای باز و سبز شهری، اغلب فاقد ارزش های مستقیم اقتصادی به نظر می رسند، گسترش ساخت وسازهایی که در کوتاه مدت منفعت کلانتری را در سرمایهگذاری حکومت های محلی و بخش دولتی خواهد داشت، باعث بالا رفتن میزان استفاده از زمین در خدمت منافع اقتصادی کوتاه مدت شده است و گسترش فضاهای سبز شهری در مقایسه با سایر سرمایه گذاریها، از حمایت مالی کمتری برخوردار است. این معضل هم در کشورهای توسعه یافته و هم در کشورهای در حال توسعه به خصوص در مراکز شهرها وجود دارد اما در کشور های در حال توسعه، به دلیل توجه ویژهی گردانندگان شهری به منافع اقتصادی در کوتاه مدت، حضور پر رنگ تر و مسئله سازتری دارد.بام سبز یکی از رویکرد های نوین معماری و شهر سازی و برخاسته از مفاهیم توسعه ی پایدار است که از آن می توان در جهت افزایش سرانه فضای سبز، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد. استفاده ی کاربردی از بام ها می تواند به عنوان امکان بهره برداری بهینه از زمین های شهری قلمداد شود.
بام سبز؛ تاریخچه
جنبش زیست محیطی بام سبز با مفهوم جدید و امروزیش در دهه ی شصت میلادی و صرفا به دلیل منافع زیست محیطی سبز کردن بام ها آغاز و مورد توجه علاقمندان محیط زیست قرار گرفت. با این حال رویش گیاهی بر روی بام ها را نمیتوان پدیده ی جدیدی تلقی کرد. در کشور های سرد سیری چون اسکاندیناوی، ایسلند و سوییس از دیرباز رویش گیاهی بر روی بام ها به عنوان روش ساختمان سازی مرسوم بوده و به دلیل قابلیت عایقی لایه های خاک و گیاهان، بام های با رویش گیاهی، در مناطق سرد سیر ساختمان را گرم نگه داشته، به همان ترتیب در مناطق گرمسیر چون تانزانیا از نفوذ گرمای بیرون به درون جلوگیری می کرده است.
از قرن هجدهم به بعد، شاهد نمونه های پراکنده ای از احداث باغ هایی بر روی بام در کشور های مختلف بوده ایم . این نمونه ها غالبا با توسعه رو به رشد شهرها و کمبود فضای باز خصوصا در مراکز شهرها و به دلیل استفاده ی کاربردی از بام ها مد نظر بوده است.اوایل قرن بیستم را می توان آغازگر موج جدید استفاده ی از بام یا بالکن به عنوان فضای کاربردی دانست. لوکوربوزیه و فرانک لوید رایت از اولین مدافعان مدرن استفاده از بام یا بالکن به عنوان فضای سبز و کاربردی بودند. واقعیت این است که هیچ یک از این دو معمار، تصوری ازمزایای بیشمار زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی بام سبز نداشتند. استفاده از فضای بام، صرفا کاربردی و تکنیک آن نیز با فناوری بام سبز با مفهوم جدید آن متفاوت بود.
باغ های بر روی بام و بالکن های این دوران، مثل هر فضای سبز مشابه بر روی زمین، نیاز به عمق مشخصی از خاک داشته و گیاهان در داخل باغچه های پیش ساخته و گلدان ها قرار می گرفتند.از اوایل دهه شصت میلادی و با مورد توجه قرار گرفتن کیفیت محیط زیست در بافت شهری و چالش های زیست محیطی شهرها ی بزرگ از قبیل آلودگی هوا، کمبود فضای سبز شهری به خصوص در مناطق مرکزی شهر، ظهور پدیده ی جزیره ی گرمایی شهری و بحران انرژی، موج جدید رویکرد به بام های سبز، در مفهوم جدید و امروزیشان، به دلیل مزایای زیست محیطی شان و به عنوان راه حل اکولوژیک از اروپای شمالی آغاز شده، خیلی زود جای خود را در اغلب کشور های اروپایی باز کرد.
در این میان کشورهای آلمان،سوییس، فرانسه و اتریش در مقایسه با دیگر کشورهای اروپایی پیشروتر بودند و فعالیت های گسترده تری را در این زمینه آغاز کردند. در آلمان دهه ی هشتاد میلادی، شاهد گسترش کمی بام های سبز در مقیاس شهری هستیم، به نحوی که رشد سالیانه ی آن به 15 الی 20 درصد می رسد. تنها در سال 1996 میلادی ده میلیون متر مربع بام سبز در آلمان احداث شد. سهم زیادی از این رشد رو به افزایش مدیون قوانین تصویب شده توسط دولت و تخصیص یارانه های شهرداری ها برای احداث بام سبز بود.طبق آمار سال 2006 میلادی، بیش از 75 شهرداری اروپایی، برای بام های سبز و گسترش کمی آن در سطح شهری برنامه ریزی مدونی داشته و اجرای بام های سبز در آن شهر ها به صورت دستورالعمل اجرایی درآمده است.
فناوری بام سبز
اصطلاح بام سبز؛""Green Roof، به یک سیستم سبک اطلاق می شود که از لایه های پیش ساخته تشکیل و با بام ساختمان یک سیستم واحد را به وجود آورده و رشد گیاهان را در محیط کشت رویشی خاصی، در تمام یا قسمت هایی از بام میسر می سازد. لایه کشت بام سبز با خاک معمولی متفاوت بوده و برای رویش گیاهان مختلف نیاز به عمق کمتر داشته و بسیار سبک تر است. لایه های تشکیل دهنده ی بام سبز معمولا از بالا به پایین به ترتیب از پوشش گیاهی؛ محیط کشت رویشی یا لایه ی کاشت؛ تثبیت کننده و محافظ ریشه؛ لایه ی زه کشی،هوا دهی و انباره ی آب؛ لایه ی محافظ رطوبتی و عایق بندی برای محافظت از لایه های سازه ی بام تشکیل میشود.بام های سبز، بسته به عمق لایه ی کاشت، نوع گیاهان و میزان تاسیسات مورد نیاز به سه گروه تقسیم می شوند. بام سبز گسترده یا وسیع؛ "Extensif Roof"، نیازمند حد اقل تاسیسات، نگهداری و در نتیجه هزینه ی کمتری است. این نوع بام سبز لایه ی کاشتی بین 5 تا 15 سانتی متر دارد و به همین دلیل سبک بوده و باری محدود به ساختمان وارد می کند. بام سبز گسترده به دلیل
