بخشی از مقاله
چکیده
یکی از روشهای مناسب برای حل مشکلات شهر نشینی ایجاد فضا های مناسب برای انس و الفت مضاعف شهروندان با طبیعت است. این بدان جهت است که توسعه شهرها باعث از بین رفتن محیط های طبیعی و زمین های زراعی شده است. بنابراین ایجاد و توسعه فضای سبز به هر شکل نقش مهمی در ایجاد زندگی راحت و ارامبخش برای شهروندان را فراهم خواهد اورد.
ضرورت استفاده بهینه از فضا های موجود در شهرها ایده بام سبز را پدید اورده است که یک گام ارزشمند و موثر در تغییر شکلی شهرها میباشد و محملی برای تنفس بهتر و زیبایی را فراهم میاورد. لذا بکارگیری و ساخت واحدهای گیاهی از جهات بسیاری مرقون به صرفه بوده و می تواند جایگزین مناسبی حتی برای پارک های شهری باشد. موضوع بام سبز در کشور ما موضوع جدیدی نیست اما نگاه همه جانبه به این موضوع نیازمند زمان و صرف انرژی و سرمایه گذاری است. این موضوع خصوصا در نواحی گرم و خشک کشور همچون شرق کشور و خاصه استان سیتان و بلوچستان از چه سابقه و ویژگی هایی برخوردار است.
در این تحقیق پس از بررسی عمومی موضوع تاثیر گذاری بام سبز و مرور مزایای استفاده از ان در احیای زیست محیطی مناطق گرم و خشک مورد ارزیابی قرار گرفته است . بررسی های میدانی نشان میدهد که با عنایت به اب و هوای گرم و خشک و عدم برخورداری نسبی این مناطق از فضای سبز کافی، انگیزه کافی و زمینه های فرهنگی بالایی جهت اقبال همگانی و همه گیر شدن پیاده سازی بام سبز در شهر های محدوده طرح وجود دارد. از این رو برنامه ریزی مناسب و بستر سازی دستگاههای مسئول میتواند بطور جدی راهگشا باشد و زمینه های تحولی ماندگار را رقم زند. از اینرو تحقق این مهم میتواند ظاهر این شهرها را زیبا تر و زمینه ارتقا سطح سلامت جسمی
و روحی روانی بهتر شهروندان را در پی داشته باشد.
مقدمه
زندگی های شهری امروزه تبدیل به یک قهر و جدایی از طبیعت بکر و دست نخورده برای شهروندان شده است. سرانه فضای سبز برای هر نفر در شهرها بواسطه تراکم سازی فضاهای شهری روز به روز در حال کم شدن است. این در حالی است که بشر نیازمند طبیعت و زندگی با ان است. لذا امروزه متناسب بودن کمیت و کیفیت معماری به نخستین دغدغه های معماران تبدیل شده است و در رویکرد زیست محیطی با عنوان هایی مانند " معماری پایدار " و " معماری سبز " شناخته می شود
بام سبز یکی از رویکردهای نوین معماری و شهرسازی و برخاسته از مفاهیم توسعه پایدار است که از آن می توان در جهت افزایش سرانه فضای سبز، ارتقای کیفیت محیط زیست و توسعه پایدار شهری بهره برد
استفاده کاربردی از بام ها می تواند به عنوان امکان بهره برداری بهینه از زمین های شهری قلمداد شود. ساختن باغچه بر روی پشت بام که دارای سطحی یکدست است فرصتی مناسب جهت کاشت گیاهان دلخواه را به وجود می آورد. مزیت ساختن باغ بر روی بام سطح بزرگتر و نورگیری بیشتر و داشتن چشم انداز وسیعتر ان نیز است
بررسی تاریخچه بام سبز و اجزاء و روشهای متفاوت پیاده سازی بهینه ان در ادامه مورد بحث قرار گرفته است. بطوریکه در بخش دوم تاریحچه بامهای سبز مرور شده است در بخش سوم قسمتهای اصلی تشکیل دهنده بام سبز و مزایای متنوع اقتصادی و زیست محیطی بام سبز تبیین شده است و در بخش چهارم گیاهان مناسب ، خصوصا متناسب با اقلیم های گرم و خشک ارزیابی شده اند و در نهایت در بخش پنجم جمعبندی لازم ارائه شده است.
تاریخچه بام های سبز
ایده باغچه های روی سقف و کشت بر روی آن در زمان های قدیم توسط ایرانی ها در 2500 سال پیش و بر روی بام زیگورات ها به کار گرفته شده است و تا ششصد سال قبل از میلاد مسیح توسط مردم بابل در باغ های معلق بابل ساخته شده بود. پس از آن صدها سال پیش به ویژه در اروپای غربی بکار می رفته، اما هنوز نحوه تشکیل آن در اقلیم های محلی به خوبی شناخته شده نیست. در قرون وسطی و رنسانس نیز در فرانسه و ایتالیا گونه هایی از باغ بام به وجود آمد که اکثرا توسط دولت و در ساختمان های عمومی شکل می گرفت - نهرلی . - et al., 2012 دو نمونه از بام های پیاده سازی شده در عصر جدید و قدیم در شکل 1 ارائه شده است
شکل : 1 ارائه دو نمونه از پیاده سازی بام سبز دراعصار مختلف
لوکوربوزیه و رایت از پیشگامان طبیعت گرا و ایجاد کننده بام های سبز در قرن بیستم بودند و نمونه های موفق بسیاری تا کنون ساخته شده است
در واقع استفاده از پوشش گیاهی روی بام یک اختراع جدید نیست، بام های چمنی یک تکنیک ساختمان سازی متعارف و سنتی در بسیاری از نقاط است.پرداختن به این فنآوری می تواند از بزرگترین تحولات مثبت محیط زیستی و از مهمترین دستاوردهای شهرسازی برای کاهش آلودگی و دمای هوا در شهرهای بزرگ محسوب می شود .
دسته بندی کلی اجزاء باغ بام و مزایای آن
اجزاء باغ بام را به پنج دسته کلی می توان تقسیم بندی کرد - نویسنده, رضویان, غفوری, رضویان, دانشگاه - که عبارت اند از : لایه پوشش گیاهی ، محیط کشت ، لایه زهکش ، لایه محافظت ، ساختار سقف.. شکل 2 لایه های متفاوت در پیاده سازی یک بام سبز را نمایش داده است. همچنین قابل ذکر است که بام های سبز را میتوان بر اساس سیستم اجرایی به سه دسته اصلی تقسیم می کنند
سیستم متمرکز
باغچه های سنتی روی بام که به ضخامت معقول و منطقی - - 150mm - 1500mm از خاک برای رشد گیاهان بزرگ و یا چمن کاری های معمول نیاز دارند. از نوع بام های متمرکز هستند و نیاز به رسیدگی، آبیاری منظم، کود و سایر جنبه های رسیدگی دارند.
سیستم گسترده
کمترین نیاز به نگهداری را دارند. نیاز به آبیاری ندارند. پوشیده از خزه، علف یا گیاهان خزنده هستند.
سیستم مدولار یا جعبه گیاه
استفاده از این سیستم روی بام ساختمان هایی که باغ بام در آن ها قابلیت اجرا ندارد، بسیار مناسب است. ضمن اینکه استفاده از این روش به دلیل صرف هزینه های کمتر، برای واحدهای ساختمانی که یک مالک دارند بسیار مناسب تر هستند. آبیاری در این سیستم نیز به وسیله یک آبیاری قطره ای ساده امکان پذیر است. در سیستم غیر مدولار محیط کاشت یک لایه پیوسته بر روی بام سبز می باشد.
شکل : 2 لایه های مختلف در یک بام سبز
