بخشی از مقاله
چکیده
آسیب زدایی اززنان زندانی که با مشکل اعتیاد در زندان به سر می برند و اکثرا با مشکلات روانی روبه رو هستند بسیار مهم بوده و برنامه ریزی برای این موضوع دارای اهمیت خاصی می باشد. هدف این پژوهش ،مطالعه اثر برنامه تمرینی ورزشی ایروبیک بر افسردگی و اضطراب زندانیان زن معتاد زندان مرکزی زاهدان بود. بدین منظور 30 نفر از زندانیان معتاد به طور تصادفی انتخاب و به دو گروه 15 نفری تقسیم شدند. برنامه تمرینی ایروبیک به مدت 8 هفته و هفته ای 3جلسه به مدت 45 دقیقه اجرا شد .
برای مطالعه تاثیر برنامه تمرینی ایروبیک قبل از انجام برنامه آزمون سلامت روان گلد برگ و هیلیر بر روی گروه آزمایش و کنترل به عمل آمد و پس از 8 هفته تمرین دوباره این آزمون بر روی دو گروه انجام شد و توسط نرم افزار spss بااستفاده از آمار توصیفی و آزمون تی، نمرات به دست آمده تجزیه و تحلیل شد و نتایج این پژوهش نشان داد که میزان افسردگی - از 11/67±6/78به - 3/6±3/25 و اضطراب - از 14/47±4/50به - 4/33±2/13 در آزمودنی های گروه تجربی به طور معناداری - P 0/05 - بهبود یافته است
نتیجه آماری که به دست آمد دلیلی بر اثبات جامع تر و کامل این موضوع است که تمرینات ورزشی هوازی - ایروبیک - بر بهبود افسردگی و اضطراب افراد زندانی زن معتاد موثر می باشد. بنا بر این پیش بینی، انجام تمرینات ورزشی در زندان ها توصیه می شود.
مقدمه
با نگرش به نتایج تحقیقات گوناگونی که در زمینه تربیت بدنی و علوم ورزشی صورت گرفته ،درمی یابیم که نقش و جایگاه ورزش در بهبود و توسعه ابعاد مختلف انسان ازاهمیت زیادی برخوردار است. ورزش از جمله روش های مهم تکامل جسمانی ، روانی و اجتماعی است و به طور کلی یک جریان آموزشی در ابعاد فرهنگی و اجتماعی برای افراد ایجاد می کند. هر تجربه حرکتی و بدنی علاوه بر تغییر جسمانی یک تغییر یا تجربه روانی را نیز به دنبال دارد،که به سلامت جسمانی و سلامت روانی 1تعبیر می شود، به طوری که شعار بهداشت جهانی سال " 2002 تحرک، رمز سلامتی " عنوان شده است
تمرینات ایروبیک به وضوح در خدمت سلامتی و تندرستی است، زیرا در تاریخ، ورزش را برای بدن و موسیقی را برای روح مناسب دانسته اند و این تعریف در ورزش ایروبیک نمود پیدا می کند. تمرینات ایروبیک یکسری حرکات ریتمیک و متناوب عضلانی هستند که ضربان قلب و تنفس را در مدت زمان خاصی بالا می برند که این حرکات در قالب معینی و در سیستم هوازی انجام می پذیرد و هدف از انجام آن رسیدن به یک تعادل جسمانی ، بالا بردن درصد سلامتی و داشتن روحیه ای خوب می باشد که البته تنها راه تاثیرگذاری آن، تمرینات منظم و مداوم می باشد که باید حداقل دوبار در هفته به مدت 30 دقیقه انجام شود
اعتیاد به مواد مخدر یکی از مسائل بغرنج جوامع بشری امروزی است که در حیات جامعه به شدت رسوخ کرده و به عنوان یک بیماری خطرناک حال و آینده و تهدید کننده است و آسیبی که به قشر زن وارد می سازد خود می تواند عامل اثرات زیانبار بر گروه بزرگی از جامعه باشند و آسیب زدایی اززنان زندانی که با مشکل اعتیاد در زندان به سر می برند بسیار مهم بوده و برنامه ریزی برای این موضوع دارای اهمیت خاصی می باشد واز نظر اقدامات پیشگیرانه و درمانی، زنان به دلیل ویژگی های خاص جنسیتی نیازمند مداخله های اختصاصی می باشند.
عدم تفکیک برنامه های درمانی با توجه به جنسیت و تمرکز درمان بر مردان و فقدان مراکز ویژه ، نیاز زنان به اقدامات اختصاصی درمانی را مسلم می سازد. پزشکان و روانپزشکان درمانهای داروئی و غیر داروئی را برای درمان معتادین اعمال می کنند؛ اما احتمال زیادی است که بیماران پس از سم زدائی و ترخیص مجدداً به ماده اعتیاد آور رجوع کنند و با توجه به نقش حساسی که زنان در جامعه دارتد به نظر می رسد که اصلاح وضعیت کنونی زندانها می تواند به بهبود سلامت روان زندانیان زن کمک قابل توجهی نماید .
در واقع اقداماتی که منجر به پیوستگی زندانیان با خانواده هایشان شود ، رابطه آنان را با جامعه تعمیق نماید و خودپندارنده مثبت را در آنها تقویت کند قطعاً نتایج و دستاوردهای بهتری خواهد داشت . بنابراین درمانگران به درمانهای غیر داروئی با توجه به عوامل روانشناختی و اجتماعی بیشتر توجه کرده اند و در دوران بازپروری کار درمانی را با توجه به توانائیهای فردی و اجتماعی و شغلی و روانی معتادین پیشنهاد کردند.
پژوهش هایی شیوه ورزش درمانی را با توجه به نتایج تحقیقات مختلف که اثر فعالیتهای ورزشی را بر سلامت روان و افسردگی مورد بررسی قرار داده اند وآن را در بهبود وضعیت پیشنهاد می کنند و ضروری می دانند. پرانک 2 و همکارانش - 1997 - در یک پژوهش روانی - جسمانی که بر روی زنان انجام دادند به این نتیجه رسیدند که تمرین بدنی بر رفتار و خلق و خوی زنان تاثیر می گذارد و به کاهش استرس و تنش و افزایش اعتماد به نفس منجر می شود
نتایج تحقیق وانگ و همکارانش - - 2004 نشان داد که فعالیت بدنی از هر شکل می تواند در حفظ و تامین سلامت روانی نقش مثبتی داشته باشد و ورزش و فعالیت بدنی در کاهش اضطراب و افسردگی ، افزایش بهداشت روانی ، ارتقاء کیفیت زندگی ، کاهش ترس از موفقیت و نگرانی از شکست اثر می گذارد
درخشا ن مبارکه - - 1376 و فاضل بخششی - - 1379 در مطالعات خود نشان می دهند که تمرینات منتخب ورزشی در کاهش نشانه های مرضی - جسمانی ، اضطراب ، اختلال در عملکرد اجتماعی و افسردگی معتادان به مواد مخدر اثر معناداری دارد . - 5 - خلجی - 1372 - در تحقیقی به بررسی تاثیر فعالیت های بدنی هوازی و ورزشی بر میزان افسردگی دانشجویان پرداختند وبه این نتیجه رسیدند که فعالیت بدنی هوازی با فشار 60 درصد تا 85 درصد حداکثر ضربان قلب می تواند افسردگی کلی وصفتی را کاهش دهد - 0 - 6 قادری ، آقا علی نژاد و آذربایجانی - - 1385، به بررسی تاثیر موسیقی مهیج و آرام بخش بر اجرای هوازی پرداختند .
نتایج پژوهش نشان داد که شنیدن موسیقی زمان اجرای هوازی را افزایش می دهد که این به دلیل نیرو زائی و روان افزائی موسیقی است - . - 7 ورزش ایروبیک، شاداب کننده ترین نوع ورزش است. این نوع تمرین، دستگاه هایی را فعال می کند که برای سلولهای بدن اکسیژن تهیه می کنند و اکسیژن از طریق خون به عضلات در حال فعالیت می رسد .
برای برقراری این نوع متابولیسم هوازی ، باید شدت ورزش کم و مدت آن طولانی باشد و همچنین ایروبیک بهترین تفریح خانواده ها و یکی از راههای دستیابی به جامعه ایمن است و با افسردگی مبارزه می کند . - 2 - با توجه به موارد مذکور و این مورد که تا کنون تحقیق تجربی- آزمایشی با تعیین گروه های کنترل و تجربی در مورد زندانیان کم صورت گرفته ، اساس پژوهش حاضر این بود که اثر یک برنامه تمرینی ایروبیک را بر افسردگی و اضطراب زندانیان زن زندان مرکزی زاهدان بسنجد.
روش تحقیق
روش این تحقیق نیمه تجربی است که بر دو گروه آزمایش و گروه کنترل انجام می گیرد. در ا ین پژوهش تاثیر هشت هفته تمرین ایروبیک ،3جلسه درهفته، هر جلسه به مدت 45 دقیقه، بر متغیرهای سلامت روان زندانیان زن معتاد زندان مرکزی زاهدان مورد بررسی قرار گرفته است. پس از موافقت واقدامات تامینی و انتخاب تصادفی و تعیین 2 گروه آزمایش و گواه ،آزمون سلامت روان قبل و بعد از اجرای پروتکل تمرینی گرفته شده است .
جامعه آماری این پژوهش شامل حدود 100 نفر زندانی زن معتاد زندان مرکزی زاهدان است. نمونه آماری این پژوهش شامل 30 زندانی زن معتاد زندان مرکزی زاهدان می باشد که این تعداد با توجه به در نظر گرفتن سلامت جسمانی ، نداشتن سابقه بیماری های خاص - قلبی - عروقی ، ریوی و کلیوی - و نداشتن ناهنجاریهای جسمانی - کف پای صاف - به طور تصادفی به دو گروه آزمایش - n=15 - وگواه - - n=15 تقسیم شدند.
دراین پژوهش برای سنجش سلامت روان ازپرسشنامه سلامت عمومی3 ، گلدبرگ وهیلیر - - 1979 که حاوی 28 پرسش وچهار خرده مقیاس یا حیطه است ، استفاده شد ه است، که هر کدام دارای 7 پرسش است. این حیطه ها عبارتند از نشانه های جسمانی - مقیاس A - ، اضطراب - مقیاس - B ،اختلال در کارکرد اجتماعی - مقیاس - C وافسردگی - مقیاس - D به هر یک از حیطه های چهار گانه یک نمره و به کل پرسشنامه یا 28 پرسش نیز یک نمره تعلق می گیرد .
بدین ترتیب ، این مقیاس پنج نمره جداگانه بدست می دهد . از لحاظ پاسخ گویی به پرسش ها ، آزمودنی باید با توجه به وضعیت سلامت خود از یک ماه گذشته تا زمان حال، به تکمیل پرسشنامه بپردازند. نمره کلی هر فرد از حاصل جمع نمرات چهار زیر مقیاس به دست می آید. نحوه نمره گذاری: به هر پاسخ از راست به چپ، صفر، یک یا دو یا سه نمره تعلق می گیرد . نمرات هر آزمودنی در هر یک از زیر مقیاس ها به صورت جداگانه مشخص و در زیر ورقه نوشته می شوند و پس از آن نمرات چهار زیر مقیاس را جمع کرده و نمره کلی را بدست می آوریم . نمرات بین 14 تا 21 در هر زیر - مقیاس وخامت وضع آزمودنی در آن عامل را نشان می دهند
. ضریب پایایی کل پرسشنامه سلامت عمومی 0/96 و خرده مقیاس های اضطراب ، افسردگی ،نشانه های جسمانی و اختلال در کار کرد اجتماعی به ترتیب 0/94 ، 0/90 ، 0/89 و 0/78 و همچنین اعتبار کلی این پرسشنامه %67 الی %76 گزارش شده است
برای تجزیه و تحلیل اماری اطلاعات خام به دست امده از آمار توصیفی و استنباطی و آزمون تی استفاده می شود .از روش t مستقل جهت مقایسه میانگینهای دو گروه آزمایش و کنترل و از t همبسته جهت مقایسه میانگین نمرات پیش آزمون و پس آزمون گروه آزمایش استفاده می شود.
