بخشی از مقاله
چکیده
ساختمان در وهله اول نوعی نهاد است و این نهاد برای مقاصد پیچیده ای به وجود امده است. نماهای ساختمانی بعد بصری ونظام دهنده منظر شهری هستند و به عنوان پلی ارتباطی بین محیط درون و بیرون بنا عمل می کنند.هویت و پایداری شهری یکی از مقوله های مهم در زمینه شهرسازی است.از دیدگاه متخصصان،انتخاب هوشمندانه رنگ در شهر می تواند تاثیر مثبتی در جهت افزایش تعادل بصری وپایداری شهری گذارد،در نتیجه افزایش هویت شهری وخوانایی محیط،ایجاد شادابی و سرزندگی در فضای شهری قابل رویت می شود.نمای ساختمان ها یکی از عناصر رنگی سیمای شهری هستند که تاثیر به سزایی بر کیفیت بصری دارند.با توجه به مقوله روانشناسی رنگ،پایداری و ثبات در فضای شهری و نماهای مسکونی را می توان از این طریق افزایش داد.مقاله حاضر به بررسی تاثیر رنگ در فضاهای شهری ونمای ساختمان های مسکونی می پردازد.جامعه آماری ،نماهای مسکونی درحال ساخت و ساخته شده، ازمهرماه سال - 1393تشکیل کمسیون تایید نما در شهرداری منطقه - تاآذرماه،در محدوده منطقه 5شهرداری تهران است.
واژگان کلیدی: رنگ،نماهای مسکونی،پایداری محیط ،فضاهای شهری
مقدمه
آیا تا به حال فکرکرده اید که رنگ ها در فضاهای شهری تا چه حد تاثیر گذارند؟
بشر از دیرباز تا به امروزحضور رنگ را در اطراف خود احساس کرده است،روانشناسان سالهای زیادی را صرف مطالعه رنگ ها وتاثیرات آنها به روی احساسات انسانها نموده اند.در نتیجه با شناخت ویژگی های هر رنگ ،موفق به ارائه راهکارهای مناسب در فضای شهری جهت بهبود زندگی انسان شده اند. از انجا که انسان همواره به صورت اجتماعی زندگی نموده و مناسبات خود رااز طریق حضور در جامعه کسب نموده اند،تاثیر رنگ در فضاهای شهری از طریق متخصصان و مدیران حائز اهمیت است.نماهای شهری به نوعی ابزار نمایش سیمای شهری هستندوهمچنین سیمای شهری به منزله هویت شهری است.با وجود همه این موارد،شهرهای معاصر هویت خود را ازدست داده اند.فضای شهری بجای افزایش سرزندگی وپویایی در محیط ،تبدیل به محیطی بی ثبات وتعادل شده است.
رنگ ها در شهرهای امروزی جایگاه اصلی خود را از دست داده اند.نماهای مسکونی تبدیل به بوم های رنگی که باعث افزایش عصبیت وآلودگی بصری شده اند.هرنما به منظور جذب مشتری ومتمایز شدن از همجواران خود به نوعی ناپایداری در محیط دامن میزند،در نتیجه سرزندگی و هویت شهری روز به روز در شهرهای معاصر ما کم رنگ تر از گذشته می شود.رنگ ها به نوعی می توانند ابزار نمایش احساسات باشندوبا بکارگیری هوشمندانه آنها می تواننم نوعی فضای سرزنده،پایدار و دارای هویت را در شهر خود ایجاد کنیم .مقاله حاضر برآن است تا در جهت افزایش پویایی وپایداری محیط،تاثیر رنگ و به کارگیری رنگ در نماهای ساختمان های مسکونی را بررسی کند،بدین منظور نماهای مسکونی دارای تاییدیه کمسیون نما درحال ساخت وساخته شده منطقه 5شهرداری تهران مورد ارزیابی واقع شده است.
روش پژوهش - روش شناسی پژوهش -
روش پژوهش، پیمایشی - موردی - بوده،تعداد30نمای مسکونی - 20پایانکار-10جواز - از مهرماه تا آذر ماه93 در محدوده منطقه 5شهرداری تهران به صورت نمونه گیری تصادفی ساده،بعد از اخذ تاییدیه نما از کمسیون نما،انتخاب گردیده و ابزار تهیه وگردآوری عکس از هر نما به منظور بررسی و آنالیز بوده است.
اهمیت رنگ در زندگی
»رنگ نوری است که به سطح اشیا تابیده شده و به چشم ما منعکس می شود؛یعنی طول موج های گوناگون باعث می شوند که ما رنگ های مختلفی را ببینیم.از نظر علمی ،رنگ امواجی از نور است که به کمک حس بینایی تشخیص داده می شود.نقاشان، زندگی را در رنگ ها می بینند و دنیا را با رنگ ها احساس می کنند،در حالی که گروهی از فیلسوفان معتقدند رنگ یک تصویر ذهنی است. - «دانایی - 7:1390 بشر از دیرباز حضوررنگ را در زندگی خود احساس کرده است.از ابتدای زندگی بر کره خاکی،نور زرد خورشید،سبزی گیاهان کمک به تمیز نمودن مفاهیم و عناصر متفاوت در دید بشر نموده اند.انسان با زندگی در طبیعت متوجه شد که رنگ یکی از عناصر متمایز نمودن پدیده های اطرافش از یکدیگر است و به کمک آن می تواند با طبیعت ارتباط برقرار کند.
تصور کنید دنیای بدون رنگ چگونه است؟در نگاه اول شاید به نظر سفید مطلق و یا سیاه مطلق متصور شود.در این صورت خیلی از مفاهیم و هیجانات و احساسات معنای خود را از دست خواهند داد.رنگ ها در همه جا و در اطراف ما هستند و در احساسات و هیجانات و برداشت ما از خود،محیط و دیگران تاثیر می گذارند.»سال های سال است که دانشمندان درباره رنگ ها تحقیقات بسیاری انجام داده اندتا از تاثیرات رنگ ها برزندگی و شخصیت افراد آگاه شوند.پس از بررسی های بسیار زیاددر زمینه رنگ ها متوجه شدند که رنگ ها دارای انرژی مثبت و منفی هستندواین تاثیرات به خود رنگ برمی گردد،نه افرادی که آن رنگ را دوست دارند.
به طور مثال رنگ قرمز شور و هیجان زیادی را به وجود می اوردوحتی اگر فرد این رنگ را دوست نداشته باشد،باز هم در محیطی به رنگ قرمز،هیجان بیشتری را نسبت به زمانی که در محیطی که به رنگ آبی قرار می گیرد ،تجربه می کندو احتمال اینکه صفات موجود در رنگ قرمز را در رفتارشان نشان دهد،بیشتر است - «همان ، - 17از دیدگاه روانشناسان ،رنگ ها می توانند بر ادراک فرد از محیط اطراف و احساسات از جمله غم،ترس؛شادی،امید و ....تاثیر بگذارند.به طور مثال استفاده از رنگ نارنجی باعث افزایش اشتها می شود،رنگ بنفش را اگر در سطوح وسیع به کار گیریم حالت ترس را نشان می دهد،فضای زرد باعث افزایش کنجکاوی فرد می شود.پژوهش ها نشان داده اند که در بسیاری از موارد،تاثیرات رنگ ها در تغییر حالت افراد،تاثیراتی زودگذر و موقتی بوده است.
برای مثال قراردادن افراد در اتاق آبی ممکن است در ابتدا احساس آرامش در آنها به وجود آورد اما این اثر پس از آنکه آنها آرامش خود را بازیافتند،به تدریج کاهش خواهد یافت.حال که دریافتیم رنگ ها در تمام لحظات زندگی بشر همراه او هستند و بر احساسات ،ادراک و عملکردی وی در زندگی تاثیر گذارند،لازم است تاثیر رنگ در فضای شهری و اثرات آن برجوامع انسانی را مورد بررسی قراردهیم.با توجه به اینکه زندگی بشر همواره دارای دو جنبه فردی و اجتماعی است و رفتار هر فرد در جامعه می تواند بر اوضاع و سرنوشت دیگر افراد تاثیر بگذارد و رنگ یکی از عوامل بروز هیجانات و رفتارهای متفاوت در شرایط متفاوت است.می توان نتیجه گرفت که با استفاده هوشمندانه رنگ ها در زندگی افراد و جوامع شهری می توان برخی از ناهنجاری و اختلالات جلوگیری نمود.در ادامه به بررسی بیشتر بر تاثیر رنگ ها در فضای شهری می پردازیم.
تاثیر رنگ بر فضای شهری
امروزه با مهاجرت روستاییان به شهرها،ساختمان های بلندمرتبه ،افرایش تراکم،کاهش فضای سبز در شهرهاو ... به نوعی باعث کاهش خوانایی و هویت در شهرهای امروزی شده و به نوعی عدم سازگاری فضاهای شهری و کاربری های همجوار و مطلوبیت را نشان می دهد.حال با توجه به این شرایط لزوم بر چاره اندیشی و رفع معضل بی هویتی شهرهای معاصر امری ضروری است.رنگ یکی از عناصری است که می توان به سادگی و با کمترین هزینه برای تعریف فضاها در ایجاد خوانایی،هویت،وحس مکان موثر باشد.هر رنگ دارای مفاهیم و بار معنایی مخصوص به خود است.با به کارگیری هوشمندانه رنگ ها در فضاهای شهری می توان قدری از هویت و سرزندگی فراموش شده در شهرهای معاصر را بازیافت.
می توان منظر شهری را از دو جهت بررسی نمود:
-1 دیدگاه فیزیکی:این بعد را معماران و شهرسازان بررسی می کنندشامل:رابطه بین پر و خالی بودن فضاها،سطح اشغال و ارتفاع،شکل گیری شهر و توسعه آن در گذر زمان است.
-2دیدگاه اجتماعی:این بعد روح اعتقادی حاکم بر محیط را مورد بررسی قرار می دهد.در واقع چهارچوبی برای نمایش هویت شهری و عادات اجتماعی در آینه هویت بصری است.این بعد نوع و کیفیت مناسبات رفتاری مردم شهر را نسبت به یکدیگر را مطالعه می کند.
از این رو رنگ می تواند نقش یک عامل هویت شهری را برای شهرهای امروزی ما ایفا کند.به منظور استفاده رنگ در منظر شهری نیازمند بررسی کامل اعتقادات و باورها و ارزش های آن جامعه هستیم،زیرا مفاهیم رنگ ها و برداشت از رنگ ها در جوامع مختلف متفاوت و بسته به روحیات وسلیقه افراد آن جامعه است.رنگ ،عامل بروز دهنده و آشکار کننده تمام نیروهای اعتقادی و فکری یک فرد یا قوم،ارتباط دهنده کدهای اجتماعی نسل گذشته به نسل حال و آینده،حامل پیام و کلیه ارزش های یک قوم برای انتقال از نسلی به نسل دیگر وعامل تخلیه کننده و پرکننده روح و روان است.در تبانی رنگ ها،اجازه تخلیه روحی وجود دارد،زمانی که این پویایی به انسان اجازه تخلیه روحی دهد،فضای روحی-روانی متعادلی به وجود خواهد امدکه انسان در ان به آرامش دست خواهد یافت. - نوایی، - 1389:11
رنگ در تقویت هویت شهری و خوانایی محیط و در ایجاد فضاهای شهری سرزنده و شاداب و القای حس مکان و فضا و حس وحدت در کنار مبلمان شهری در شهر حایز اهمیت است.ماکس لوچر،بعد از آزمونی که درمورد رنگ ها انجام داده به این نتیجه رسیده که:»تنش ها و نابسامانی های محیطی غیرقابل تحمل ،موجب رفتاری نامناسب می شود و می تواند بر شخصیت فرد تاثیر بگذارد.با این همه،این تاثیرات لزوماّ دایمی نیستندواگر به موقع تشخیص داده شود،می توان با تغییر رنگ محیط ،وضعیت مناسبی را به وجود آورد و شخصیت نامتعادل راتحت درمان قرار دارد و از این طریق ناهنجاری های شخصیتی را برطرف کرد. - «لوچر، - 1369:126 در محیط شهری رنگ را در همه جا می توان دید؛در بدنه و نمای ساختمان ها،پوشش بام ،کف سازی ها،مبلمان شهری،فضای سبز،خودروها و حتی آسمان شهر و رنگ آمیزی لباس افراد که همگی نقش مهمی در تعیین چهره رنگی شهر دارند.برای مثال در
