بخشی از مقاله
چکیده
انار از میوه های بومی ایران بوده و رقم ملس ساوه یکی از ارقام تجاری ایران است که از بازارپسندی بالایی نیز برخوردار است. به منظور ارزیابی اثر تنک دستی بر میزان عناصر برگ و میوه ، این پژوهش بر روی درختان بالغ 15 ساله انار رقم ملس ترش ساوه در سال های باغی 1390 و 1391 در یک باغ تجاری انار در شهرستان ساوه انجام شد. تیمارهای تنک میوه شامل شاهد - بدون حذف میوه - ، حذف 10 ، 20، 30 و 40 درصد میوه بودند. در زمان برداشت میوه برخی از عناصر معدنی در برگ درخت های آزمایشی اندازه گیری گردید. بالاترین نیتروزن و کلسیم برگ در تیمار تنک %20 مشاهده شد. بیشترین مقدار پتاسیم و روی برگ در تیمار %40 حذف میوه نشان داده شد و بیشترین آهن برگ در تیمار شاهد به دست آمد. عناصر فسفر و منیزیم برگ تحت تاثیر تیمار تنک میوه، اختلاف معنی داری را نشان ندادند بنابراین بر اساس نتایج این پژوهش بار درخت بر توزیع عناصر برگ تاثیر می گذارد.
واژه های کلیدی: انار، تنک میوه، عناصر معدنی برگ.
مقدمه
انار - Punica granatum L. - ، یکی از درختان میوه قدیمی شناخته شده است . از نظر بتانیکی، انار در خانواده Punicaceae، با کروموزوم پایه 8 یا 9 قرار دارد. این گیاه بومی ایران است توجه به سطح زیر کشت بالای انار در کشور و نقش آن در اقتصاد کشور، توجه به مدیریت باغات انار از جمله تنک میوه، امری ضروری تلقی میگردد و اهمیت تنظیم بار درخت تا حدی است که باغدار و مصرف کننده، هر دو ترجیح میدهند که گلهای اولیه انار تبدیل به میوه شوند زیرا بازار مصرف متفاوت و اهمیت خاصی دارند. انار در کشورهای ایران، ارمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه و نواحی مدیترانه ای کشت می شودو ایران بزرگترین تولیدکننده اناردردنیا محسوب میگردد - Melgarejoet al., . - 2009
رقم ملس ترش ساوه،یکی از ارقام معروف تجاری مورد کشت و کار در ساوه میباشد. میوههای این رقم دارای اندازه متوسط تا درشت میباشد. رنگ پوست میوه و آریلهای آن قرمز تیره و دارای آریل های درشت و ضخامت پوست آن نازک تا متوسط بوده همچنین دارای آریلهایی با اندازه متوسط، رنگ قرمز معمولی و طعم ملس خوشمزهای میباشند. اندازه هستهها متوسط متمایل به کوچک و سفتی آن معمولی است. رقمی دیر رس است که از اواخر مهر تا اواخر آبان ماه زمان برداشت آن است.این رقم دارای پوست ضخیم بوده، بنابراین قابلیت انبارداری بسیار خوب دارد که دانهها و پوست آن به مدت زیادی کیفیت خود را در انبار حفظ میکنند، و برای صادرات بسیار مناسب است. علاوه بر کیفیت خوب، به آفت کرم گلوگاه و عارضه ترکیدگی نسبتا مقاوم میباشد - Varasteh et al., 2008; Varasteh et . - al., 2009 یکی دیگر از انارهای تجاری و معروف ایران رقم رباب نیریز است که 6 آنتوسیانین در آب آریل های آن در زمان برداشت میوه گزارش شده است . - Varasteh et al., 2012 -
درخت انار دو تا سه مرحله گلدهی دارد که گاهی اوقات تا زمان رسیدن و برداشت میوه هم، گلهایی روی درخت انار مشاهده می شود. در واقع عادت گلدهی انار وابسته به شرایط آب و هوایی است. در مناطق گرمسیری تقریبا در تمام طول سال گل می دهد . - Stover and Mercure, 2007 - در مناطق نیمه گرمسیری، 3 فصل گلدهی مجزا وجود دارد. گلها 40 تا 60 روز بعد از آغاز فصل رشد، در چند مرتبه 3 - تا 5 مرتبه به فواصل 10 تا 15 روز از همدیگر - ظاهر می شوند و معمولا ترتیب زمانی ظهور گلها، اوایل اردیبهشت، خرداد و تیر ماه میباشد - Behzadi, 2010; Mohseni, . - 2010;Patil and Karale, 1990
توجه به سطح زیر کشت بالای انار در کشور و نقش آن در اقتصاد کشور، توجه به مدیریت باغات انار از جمله تنک میوه، امری ضروری تلقی میگردد و اهمیت تنظیم بار درخت تا حدی است که باغدار و مصرف کننده، هر دو ترجیح می دهند که گلهای اولیه انار تبدیل به میوه شوند زیرا بازار مصرف متفاوت و اهمیت خاصی دارند . میوه های گل های سری اول اندازه بزرگ تری دارند و بعضی از مردم میوه را بر اساس وزن و بسیاری بر اساس اندازه خریداری مینمایند. وزن میوه انار از کمتر از 200 گرم در میوههای حاصل از گل های ظاهر شده از تیر ماه به بعد تا بیش از 1000 گرم در گلهای سری اول و دوم میرسد و بنابراین تنظیم بار درخت و حفظ میوه های حاصل از گل های سری اول که بزرگ
تر هستند، در اولویت است . - Behzadi, 2010; Mohseni, 2010 - به دلیل تشکیل چند تایی - مجتمع - میوه روی اکثر درختان انار، تنک کردن میوه علاوه بر محاسنی که دارد، محل تماس انارها که مکان مناسبی برای تجمع شته سبزانار میباشد را از بین میبرد . - Mohseni, 2010 -
تنک دستی میوه و گل درختان گرمسیری و نیمه گرمسیری انار، گواوا و انبه برای تنظیم بار درخت و افزایش تولید همزمان با افزایش کیفیت میوه توصیه می شود . - Singh, 2001 - در بررسی اثر تنک میوه بر میوه انار رقم Jyoti، میوه ها با وزن بیشتر و اندازه بزرگ تر در بالاترین سطح تنک میوه به دست آمدند و کمترین وزن و قطر میوه در سطح پایین تنک حاصل شد - . - Padmavathamma and Hulamani, 1996 اگرچه مقایسه تنک دستی با تنک شیمیایی نیز در انار گزارش شده است بطوریکه مقایسه تاثیر تنک دستی یا NAA یا سوین - کارباریل - بر روی میوه انار رقم Manfalouty، در 2 فصل رشد متوالی نشان داد که کاربرد سوین 500 - یا 1000 میلی گرم در لیتر - ، موثرترین تیمار تنک بود و بعد از آن کاربرد 10 - NAA یا 20 میلی گرم در لیتر - و تنک دستی کمترین تاثیر را داشتند. مقدار محصول تحت تاثیر تیمارهای تنک تغییر معنی داری را نشان نداد . - Hussein et al., 1994 -
از آنجا که اناریکیازمحصولاتمهمباغبانیبشمارمیرودکهنقشقابلتوجهیدرصادراتغیرنفتیکشورایفامیکند بنابراینباتوجهبهسطحزیرکشتبالایاناردرکشورونقشآندراقتصادکشور، توجهبهمدیریتباغاتانار مانند تنک میوه،امریلازم است و دانستن تاثیر تنک میوه بر عناصر غذایی انار با توجه به نقش عناصر در بهبود ارزش غذایی، حائز اهمیت است. ضرورت انجام این پژوهش با توجه به اینکه در زمینه تنک میوه انار، پژوهش های بسیار اندکی انجام شده است بیشتر مشخص می شود.
مواد و روش ها
بررسی تأثیر تنک میوه بر میزان بار درخت و عناصرمیوه انار، رقم ملس ترش ساوه، در باغ انار 15 ساله واقع در ساوه، استان مرکزی، به مدت 2 فصل رشد متوالی 1390-91 و 1391-92 انجام شد. فاصله کاشت درختان 2×3 متر بود.
در این پژوهش، تعداد 20 درخت 15 ساله انتخاب شدند. تیمارهای تنک مورد استفاده شامل 5 سطح تنک - شاهد، حذف 10 ، 20، 30 و 40 درصد میوه - بود. زمان انجام پژوهش بعد از تبدیل اکثر گل ها به میوه و در مرحله گردویی شدن میوه میباشد، که بسته به آب و هوای منطقه از خرداد تا تیر ماه متغیر است. برای تعیین بار درخت، در زمان برداشت، کل میوه های هر درخت شمارش شد.
به منظور اندازه گیری غلظت عناصر غذایی در برگ ها، 30 تا 50 عدد برگ کاملا توسعه یافته از وسط شاخه های هر درخت در زمان برداشت، انتخاب گردید. نمونه ها ابتدا با آب معمولی و سپس با آب مقطر شستشو داده شدند.
