مقاله تاثیر تکالیف تعاملی بر یادگیری و یاد داری زبان انگلیسی دانش آموزان

بخشی از مقاله

چکیده

تحقیق حاضر با هدف افزایش مهارت یادگیری زبان انگلیسی دانش آموزان دوره راهنمایی صورت گرفت. این تحقیق با استفاده از روش آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و نمونه آماری تحقیق 61 نفر از دانش آموزان پایه دوم راهنمایی پسرانه یکی از مدارس شهرستان کرج می باشد که نمونه آزمایشی به گروه های 5 نفره تقسیم شدند.

گروه آزمایش 6 هفته تحت آموزش به کمک تکالیف تعاملی قرار گرفتند. سوالات پیش آزمون با ضریب دشواری %68,5 و از سطح تشخیص /1,25 و سوالات پس آزمون از ضریب دشواری %69 سطح تشخیص /2,65 برخوردار بود که روایی درونی تحقیق ما را تایید می کند. و همچنین پایایی تحقیق حاضر بر اساس آلفای کرونباخ برابر با %89می باشد. براساس نتایج تحقیق میانگین نمره پس آزمون گروه آزمایش با افزایش نسبت به پیش آزمون از 13/38 به 15/32 رسید و آزمون t نشان داد که تکالیف تعاملی، مهارت یادگیری زبان انگلیسی دانش آموزان دوره راهنمایی را افزایش می دهد.

.1 مقدمه
با ورود به هزاره سوم میلادی دانش تجربی نو و پیشرفتهای فن آوری ، این امکان را فراهم ساخته است که بازنمایی ذهنی انسان از کره زمین به » دهکده جهانی « و بزرگراه های اطلاعاتی بهبود یافته و ضرورت چاره جویی در مسائل حاد اجتماعی - اقتصادی - فرهنگی و در مجموع بهره مندی از کیفیت بهزیستی و با هم زیستی بیش از پیش احساس گردد 

از آنجایی که آموزش و پرورش در شکل دهی سرمایه انسانی و اجتماعی نقش تعیین کننده ای داشته و انتظار می رود نسل امروز را برای زندگی در جامعه فردا آماده سازد و با توجه به اهمیت علوم پایه آگاه بودن از وضعیت و ماهیت دانش علمی ،چگونگی خلق آن و وابستگی به آن نه تنها برای دانشمندان بلکه برای همه مابخش عمده ای ازآموزش راتشکیل میدهد. که توانایی دانش آموزان ایران در سطوح بالای یادگیری، به ویژه مهارت های عملکردی و فرایندی در مقایسه با دانش آموزان کشور های دیگر، بسیار کمتر است. از آنجا که محتوای برنامه های درسی کتاب ها تاحد زیادی با دیگر کشورها یکسان است، این ضعف بیشتر از روش های نامناسب آموزشی و یادگیری ناشی می شود که، دانش آموزان را به سوی یادگیری حافظه ای سوق می دهد.

نتیجه این پژوهش ضرورت بازنگری در روش های آموزش و یادگیری و چرخش به سمت روش های فعال را بیش از هر زمان دیگری یادآور می شود - کیامنش و همکاران به نقل از کیوانفر، - 1380 بنابراین به نظر می رسد که هرگونه سرمایه گذاری در آموزش وپرورش - اعم از تغییر کتب، بهبود وضعیت امکانات آموزشی و کمک آموزشی - بدون تغییر دادن نگرش ها و شیوه های آموزشی معلمان امری بی ثمر است، بنابراین این تحقیق در نظر دارد که بررسی نماید آیا انجام تکالیف تعاملی دانش آموزان تاثیری در مهارت یادگیری زبان انگلیسی دوره راهنمایی دارد یا خیر؟

.2 مروری بر ادبیات موضوع
یادگیری از نظر رفتارگرایانی مانند پاولف ، واتسون ، ثرندایک و اسکینر عبارت است از ایجاد و تقویت رابطه و پیوند بین محرک - S - و پاسخ - R - در سیستم عصبی انسان می دانند - شعبانی، . - 1371 از دیدگاه گشتالتی یادگیری عبارت است از بینش حاصل از درک موقعیت یادگیری به عنوان کل یکپارچه و آن هم از طریق کشف روابط میان اجزای تشکیل دهنده موقعیت یادگیری حاصل می شود 

یادگیری با هر بینشی که تعریف شود ، اساس رفتار افراد را تشکیل می دهد و نخستین صفت مشخص آن ، تغییر است - شعبانی ، . - 1371 از طریق یادگیری فرد با محیط خود آشنا می شود ، در مقابل محیط ایستادگی می کند، از محیط برای تأمین احتیاجات خود استفاده می نماید ، گاهی محیط را تحت تسلط و فرمان خود در می آورد و زمانی خویشتن را با آن سازگار می سازد 

در زمینه یادگیری انسان، مطالعات پژوهش ها و نظریات بسیار مطرح شده است و این به دلیل اهمیت آن در زندگی انسان هاست نوزادی که تازه متولد شده است به جز چند بازتاب ساده ، توانایی دیگری ندارد اما در پرتو یادگیری ، این موجود ناتوان در عرض چند سال به اشرف مخلوقات تبدیل شده و جهان را در سیطره خود می گیرد .

تنها ویژگی موجود انسان که او را از سایر حیوانات متمایز می کند ، توانایی بالقوه او برای انواع یادگیری هاست ؛ در طول رشد ، او یاد می گیرد که چگونه به موقعیت هایی که در برابرش ظاهر می شوند ، با شیوه ای کارآمد پاسخ دهد 

جریان یادگیری امری دائمی است، و در جریان یادگیری کل شخصیت فرد دخالت دارد و چون وضع هر فرد از لحاظ خصوصیات شخصیتی مانند بدنی ، روانی ، تمایلات و هدف ها با دیگران متفاوت است روی این اصل جریان یادگیری نیز در افراد مختلف متفاوت می باشد 

از لحاظ اجتماعی افراد در خانواده و در گروه همسن طرز معاشرت با دیگران را فرا میگیرند.شناخت خود و جهان خارج ,پرورش وجدان اخلاقی ,توسعه میزانهای عقلانی برای تشخیص خوب و بد و کنترل اعمال و رفتار شخصی اموری آموختنی است و فرد در اثر تماس با پدر و مادر ,با همسالان و سایر بزرگسالان اینگونه امور را فرا میگیرد، یادگیری باید هدف باشد نه وسیله ای برای نمره گرفتن ، برتر شدن در کلاس یا ورود به دانشگاه باشد

در روش آموزش سنتی که امروزه از آنها به عنوان روش های غیر فعال یاد می شود. معلم نقش فعالی در جریان تدریس دارد و مطالب را به طور شفاهی در کلاس بیان می کند و دانش آموزان بدون نقشی فعال فقط باید به صحبت های معلم گوش دهند و مطالب مورد نظر را حفظ کنند. در چنین شرایطی زمینه های لازم برای رشد اجتماعی شخصیت فراگیران فراهم نمی شود و حتی پیشرفت تحصیلی و رشد فکری آنها نیز تحت تاثیرات نامطلوب این شرایط قرار می گیرد.

به همین دلیل امروزه روش های آموزشی فعال جایگاه ویژه ای در مباحث تربیتی پیدا کرده است.البته عوامل متعددی مانع رشد اجتماعی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می شود که روش های آموزشی غیر فعال یکی از این عوامل است - کرامتی، - 1381، معلمانی که با روش ایجاد رقابت در کلاس درس و مخصوصا تشویق دانش آموزان موفق در جمع دانش آموزان کلاس تدریس می کنند، با پیامدهای آنرا نیز بپذیرند پیامدهای این روش به شرح زیر است:

:1ایجاد تبعیض در کلاس درس؛
2:    تنبیه اکثریت شاگردان: زیرا تشویق یک فرد در جمع و قرار دادن او به عنوان الگوی جمع تلویحا به معنای تنبیه جمع است؛
3:    ایجاد غرور در فرد تشویق شده و متوقف شدن او در حدی معین و عدم استفاده از تمام استعداد های خود، زیرا احساس می کند نهایت پیشرفت را کرده است و به پیشرفت بیشتر نمی اندیشد

4:    ایجاد اضطراب و تشویش دائمی در فردی که در حضور جمع به خاطر داشتن لیاقتی خاص تحسین شده است: فرد تشویق شده همواره نگران است که مبادا از این موقعیت که در حضور همگان کسب کرده، تنزل پیدا کند. در مواردی مشاهده شده که چنین دانش آموزانی دچار شکست تحصیلی شده اند که دلیل آن ممکن است اضطراب ناشی از این موقعیت یا منزوی شدن به سبب محسود واقع شدن باشد؛

5:   جابجا شدن هدف و وسیله، یادگیری هدف و تشویق وسیله است. زمانی که دانش آموز مورد تشویق کلامی و مادی قرار می گیرد توجهش از هدف به وسیله معطوف می گردد و از این پس برای رسیدن به پاداش - تشویق مادی یا کلامی - تلاش می کند. کوهن می گوید: اگر در قبال یادگیری فراگیران به آنها پاداش دهیم یادگیری ارزش واقعی خود را از دست می دهد و علاقه شاگردان به یادگیری نیز کاهش می یابد - کوهن، - 1991

6:    محسود واقع شدن فرد تشویق شده: دانش آموزی که در حضور جمع تشویق می شوند، قبل از آنکه به عنوان الگو از سوی سایر شاگردان پذیرفته شوند مورد تنفر آنان قرار می گیرند. این تنفر گاهی اوقات آنان را منزوی می کند که این انزوا علاوه بر اثرات روانی نامطلوب در پیشرفت تحصیلی آنان نیز اثر سوء دارد. این موضوع در مقطع ابتدایی - که دانش آموز بیشتر بزرگسالان را به عنوان الگوانتخاب می کنند - درخور توجه فراوان است؛

7:    ایجاد کینه، دشمنی و حسادت در میان شاگردان، مربی باید درصدد تبدیل کردن رقابت به رفاقت باشد اما با استفاده از تشویق فرد در مقابل جمع و مقایسه کردن شاگردان با یکدیگر، رفاقت موجود به رقابت و نهایتا به حسادت تبدیل می گردد؛

8:    عدم تفکر پیرامون مطالب درسی و حفظ طوطی وار آنها، زمانی که جو رقابت و برنده شدن در کلاس حاکم است فرصت های تفکر پیرامون مطالب درسی از دست می رود و از خلاقیت و ابتکار در چنین شرایطی خبری نیست. پاداش ها دشمن اختراع و اکتشاف هستند و زیان های آشکار و پنهان فراوانی دارند 

علیرضا کیا منش به نقل از چیکرینگ و گامسون ، - 1987 - اضهار می دارد که یادگیری زمانی معنا دار و تکمیل می شود که دانش آموز آنچه را در جریان آموزش کسب می کند در فعالیت های روزمره و واقعی خود به کار گیرد. این شیوه یادگیری که به آن "یادگیری فعال" می گویند ، مستلزم آن است که دانش آموز کاری انجام دهد و در مورد کاری که انجام می دهد، به فکر وتعمق بپردازد. به جای نقش یادگیرنده غیر فعال، نقش یادگیرنده فعال را بازی کند و در فرایند آموزش مشارکت کند.

در این شیوه دانش آموز فرصت می یابد تا در باره آنچه فرا می گیرد، صحبت کند، بنویسد و گفته ها و نوشته های خود را با تجارب گذشته خویش ارتباط دهد و دانش نو خلق کند و آن را در زندگی روزمره خود به کار گیرد. برای رسیدن به شرایط یادگیری خلق دانش نو از طریق انتقال تجربه، معلم باید نقش تسهیل کننده و هدایت کننده را به عهده گیرد. فردی که همراه با دانش آموزان فکر میکند، عمل می کند و در نهایت از طریق هم آموزی یاد می گیرد

یکی از روشهای آموزشی فعالی که امروزه مورد توجه صاحب نظران تعلیم و تربیت قرار گرفته، تکالیف تعاملی است. اصطلاح تکالیف تعاملی مربوط به روشی است که طبق آن دانش آموزان در سطوح مختلف عملکرد، در گروه های کوچک برای رسیدن به اهداف مشترک فعالیت می کنند. این دانش آموزان به همان اندازه که در برابر یادگیری خودشان مسئول هستند، نسبت به یادگیری دیگران نیز تعهد دارند

با استفاده از روش تکالیف تعاملی، گروهی ضمن آموختن مهارت ها به افراد گروه می توان آنها را برای ورود به گروه های متفاوت اجتماعی آماده ساخت و در افزایش انگیزه ی دانش آموزان بی علاقه به درس قدم برداشت. دانش آموزان از یکدیگر بهتر می آموزند و آنچه را حل می کنند در گروه گام به گام توضیح می دهند و بدین صورت تفکر را در گروه رشد می دهند.

افزایش قدرت تفکر و بارور کردن تفکر دانش آموزان یکی از اهداف آموزش و پرورش است و ایجاد توانایی یادگیری در یادگیرندگان از روش های بارور کردن تفکر افراد می باشد. یکی از عوامل مهم در یادگیری، باور دانش آموزان است و اینجاست که دستیابی درست وارزیابی باور دانش آموزان در اصطلاح امور آموزشی و یادگیری مهم می نماید. با توجه به اثر ایجاد ت1وانایی یادگیری در بارور کردن تفکر، در دهه های اخیر آموزشگران زبان انگلیسی و نظریه پردازان آموزشی توجه بسیاری به یادگیری داشته اند.

از نظر اسلاوین رویکرد مشارکتی دارای سه مشخصه مهم است: پاداش گروهی، مسئولیت فردی و فرصت های برابر به منظور موفقیت - اسلاوین، - 1991، اما این روش که از آن با عنوان تکالیف تعاملی یاد می شود به صورت های مختلف اجرا می شود .به عقیده اوریچ ساده ترین و معمول ترین روش اجرای تکالیف تعاملی تشکیل گروه هایی با چهار نفر عضو است که متشکل از یک دانش آموز قوی، یکی دانش آموز ضعیف، و دو دانش آموز متوسط، دومین و سومین گروه ومابقی گروه ها نیز به همین صورت تشکیل می شوند، تا اینکه تمامی دانش آموزان کلاس در چندین گروه مشغول فعالیت می شوند، کار معلم در این میان راهنمایی گروه ها و دادن سرنخ به آنهاست، هر یک از اعضای گروه در قبال یادگیری حود ویادگیری سایر اعضای گروه احساس مسئولیت می کند. به نظر او زمانی که ما به شاگردان کمک کنیم که مسئول یادگیری خود باشند بزرگ ترین گام را در آموزش برداشته ایم. - اریچ، - 1994

درباره تکالیف تعاملی تعریف دقیق علمی و اصطلاحی وجود ندارد، می توان آن را معادل تکالیف تعاملی تعریف نمود که یکی از ملزومات تکالیف تعاملی است. اماامروزه ، فعالیت های گروهی در فرآیند یاددهی - یادگیری جایگاه ارزشمندی دارد و با توجه به این اصل ، در کشورهای توسعه یافته ، یکی از راه کارهای پیشرفت آموزشی به حساب می آید . در دهه های اخیر ، تفکر جمعی و مشارکت افراد در ساختار یک گروه کاری ، دست آوردهای مهمی داشته است . بنابراین ، کمتر کلاسی را می توان یافت که برای2 مطالعه ، تحقیق و علم آموزی ، تشکل های جمعی و گروهی نداشته باشد . بدین سبب ، تشکیل گروه کاری برای دانش آموزان ، از ضروریات تدریس در کلاس های پویا و فعال است . اگر این فرض پذیرفته شود ، لزوم توجه به تکالیف گروهی ، که به صورت پروژه های تحقیقی ارائه می شود ، بیش از پیش احساس می گردد .

مرحله اول ابتدا معلم کلاس گروه آزمایش در مورد روش اجرای کار و چگونگی تقسیم گروه ها و طراحی سوالات و فرایند کل روش مورد آزمایش ، آموزش های لازم را دریافت نمود و سوالات مورد نیاز طراحی شد و در اختیار معلم قرار گرفت.

مرحله دوم با انجام یک پیش آزمون با استفاده از 20 سوال که شامل سوالات معلم ساخته بود و محاسبه معدل زمان پاسخگویی دانش آموزان به سوالات، میزان مهارت یادگیری و سرعت پاسخگویی دانش آموزان را مورد آزمایش گذاشتیم.

مرحله سوم با استفاده از نتایج پیش آزمون به صورت تصادفی یکی از کلاسها که به عنوان گروه آزمایش انتخاب شده بود، پس از پیش آزمون و مشورت با معلم در خصوص انتخاب گروه های پنج نفره، کلاس را به شش گروه پنج نفره شامل یک دانش آموز ممتاز با نمره بالای 18، دو دانش آموز با سطح متوسط با نمره بین 13 تا 18، دو دانش آموز باسطح توانایی ضعیف با کمتر از 14 تقسیم نمودیم.

مرحله چهارم دانش آموز ممتاز به عنوان سرگروه در گروه ها وظیفه کمک و راهنمایی را به عهده گرفتند. سپس با مشاورت و توجیه خانواده ها و اولیای دانش آموزان از ایشان خواسته شد که در خصوص در اختیار گذاشتن مکان و امکانات لازم به دانش آموزان و ارائه گزارش هفتگی به معلم با مدرسه همکاری لازم را داشته باشند.