بخشی از مقاله
چکیده
جنگ نرم، امروزه مؤثرترین، کارآمدترین و کم هزینهترین و درعین حال خطرناک ترین و پیچیدهترین نوع جنگ علیه امنیت ملی یک کشور است، چون میتوان با کمترین هزینه، به حذف مشکل خود اندیشید. جنگ نرم به روحیه، به عنوان یکی از عوامل قدرت ملی خدشه وارد میکند، عزم و اراده ملت را از بین میبرد، مقاومت و دفاع از آرمان و سیاستهای نظام را تضعیف میکند،
فروپاشی روانی یک ملت میتواند مقدمهای برای فروپاشی سیاسی -امنیتی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و ساختارهای آن باشد. قدرت نرم شیوه غیرمستقیم رسیدن به نتایج مطلوب بدون تهدید یا پاداش ملموس میباشد. این شیوه غیرمستقیم رسیدن به نتایج مطلوب قدرت در ابعاد مختلف است. بر این پایه یک کشور میتواند به مقاصد موردنظر خود در سیاست جهانی در موارد فرهنگی، اقتصادی و ... نایل آید، چون کشورهای دیگر، ارزش های آن را می پذیرند، از آن تبعیت میکنند، تحت تأثیر پیشرفت و آزاداندیشی آن قرار میگیرند و در نتیجه خواهان پیروی از آن می شوند.
در این مفهوم آنچه مهم تلقی می شود، تنظیم دستورالعملی است که دیگران را جذب کند. بنابراین جنگ نرم از یکسو توانایی کسب آنچه که می خواهید از طریق جذب کردن نه از طریق اجبار و یا پاداش میباشد و از سوی دیگر نشان دهنده ، تفاوتهای عمده آن با جنگ سخت میباشد. این پژوهش نیز در راستای تاثیر جنگ نرم بر عوامل مختلف - اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی - بر اساس روشی تحلیلی-توصیفی و بهره گیری از منابع موجود در این زمینه در پیشبرد فرهنگ جنبش اخلاقی نرم افزاری تدوین یافته است.
.1مقدمه
امروز جنگ نظامی با ما خیلی محتمل نیست - نمی گوئیم بکلی منتفی است، اما خیلی محتمل نیست - لکن جنگی که وجود دارد، از جنگ نظامی اگر خطرش بیشتر نباشد، کمتر نیست؛ اگر احتیاط بیشتری نخواهد، کمتر نمی خواهد. در جنگ نظامی دشمن به سراغ سنگرهای مرزی ما می آید، مراکز مرزی ما را سعی میکند منهدم بکند تا بتواند در مرز نفوذ کند
امروز دشمن به راحتی در همه خانهها نفوذ کرده و بدون اینکه تلفاتی بدهد براحتی می تواند جوانان ما را به وسیله جنگ نرم و فرهنگی در دام خود گرفتار کند - غفاری، . - 1390 کسانی که در دام فساد و انواع اعتیاد الوده شدند، تحت تاثیر جنگ نرم قرار میگیرند چرا که این افراد آداب و رسوم و تمدن شان را فراموش کردهاند که باید تلاش کرد اینها را از منجلاب نجات بدهیم.
امروز جهان اسلام به طور اعم و انقلاب و ملت ما به طور اخص از جانب سلطه گران جهانی با جنگی تمام عیار به نام جنگ نرم روبروست. جنگ نرم ارزشها و هنجارهای جامعه رامورد هدف قرار میدهد و سرانجام منجر به تغییر در الگوهای رفتاری موجود میشود - تقوی، . - 1389 جنگ نرم با پشتوانه قدرت نرم انجام میگیرد. بنابراین تمامی ابزارهای حامل قدرت نرم را باید به عنوان ابزارهای جنگ نرم مورد توجه و شناسایی قرار داد.
این ابزارها انتقال دهنده پیامها با اهداف خاص هستند. در عصر ارتباطات با تنوع ابزاری برای انتقال پیام از یک نقطه به نقطه دیگر هستیم. رسانهها شامل رادیو، تلویزیون و مطبوعات، عرصههای هنر شامل سینما، تئاتر، نقاشی، گرافیک و موسیقی، انواع سازمانهای مردم نهاد و شبکههای انسانی در زمره ابزار جنگ نرم به شمار میآیند. با توجه به اینکه در جنگ نرم از ابزار مختلفی استفاده میشود میتوان گفت که به همان نسبت نیز گروههای مختلفی را مورد هدف و مبارزه قرار میدهد
جنگ نرم علیه ایران از گستره و عملکرد وسیعی برخوردار میباشد چرا که دشمنان قسم خورده این آب وخاک که دست پلیدشان از منابع این مملکت بریده شده است می خواهند جامعه ما را به بن بست کشیده تا از این رهگذر به اهداف شوم خود دست یابند. از آنجا که ایران امروزه به لحاظ وسعت سرزمینی، کمیت جمعیت، کیفیت نیروی انسانی، امکانات نظامی، منابع طبیعی سرشار و موقعیت جغرافیایی ممتاز در منطقه خاورمیانه و نظام بینالملل به قدرتی کمنظیر تبدیل شده است. لذا از دید کارشناسان سیاسی کشورهای غربی، دیگر نمیتوان با یورش نظامی و جنگ سخت آن را سرنگون کرد بلکه تنها راه سرنگونی نظام جمهوری اسلامی پیگیری مکانیسمهای جنگ نرم و به کارگیری تکنیکهای عملیات روانی با استفاده از سه راهبرد دکترین مهار، نبرد رسانهای و ساماندهی و پشتیبانی از نافرمانی مدنی است.
.2 جنگ نرم و نحوه نفوذ
جنگ نرم1 در مقابل جنگ سخت2 تعریف می شود؛ این جنگ در حقیقت شامل هرگونه اقدام روانی، تبلیغاتی، رسانه ای و فرهنگی است که جامعه یا گروه هدف را نشانه می گیرد و بدون درگیری نظامی و گشوده شدن آتش و اعمال خشونت، رقیب را به انفعال یا شکست می کشاند. جنگ نرم در پی از پای درآوردن اندیشه و تفکر جامعه هدف است تا حلقههای فکری و فرهنگی آن را سست کند و با بمباران خبری و تبلیغاتی در نظام سیاسی- اجتماعی حاکم، تزلزل و بی ثباتی تزریق کند.
با این اوصاف طیف وسیعی از اقدامات از جنگ رایانه ای و فعالیتهای اینترنتی تا راهاندازی شبکههای رادیویی و تلویزیونی و شبکه سازی و موارد دیگر، در عنوان جنگ نرم می گنجد - فرضی، . - 1391 در جنگ روانی و آنچه که امروز به او جنگ نرم گفته میشود در دنیا، دشمن به سراغ سنگرهای معنوی می آید که آنها را منهدم کند؛ به سراغ ایمانها، معرفتها، عزمها، پایهها و ارکان اساسی یک نظام و یک کشور؛ دشمن به سراغ اینها می آید که اینها را منهدم بکند و نقاط قوت را در تبلیغات خود به نقاط ضعف تبدیل کند؛ فرصتهای یک نظام را به تهدید تبدیل کند - رهبر انقلاب، . - 1388 دشمن در جنگ نرم به دنبال تضعیف روحیهها، ایجاد شکاف میان مردم و حاکمیت، مخدوش کردن وحدت ملی، کارشکنی در مسیر مجریان و افزایش ناکارامدی حاکمیت است و در این سالها دشمن خیلی سرمایه گذاری کرده است .
در جنگ نرم دشمن بسیاری از حرف های خود را از زبان خودی ها میگوید و در زمان خود ما، حرفهای امریکا و بی بی سی را برخی خودی ها زدند. مخاطبان جنگ نرم، نخبگان، فرهیختگان و دولتمردان و مردم هستند که باید خیلی مراقب و مواظب باشند - تقوی، . - 1389 قدرت نرم فقط به معنای نفوذ نیست و چیزی بیش از اغوا کردن یا توانایی به حرکت واداشتن افراد به کمک استدلال است. قدرت نرم، توانایی جذب کردن است و جذابیت اغلب منجر به پذیرش همراه با رضایت میشود.
مولفه های قدرت نرم عبارتند از:
1. ارتباط و مفاهمه ازطریق قدرت جذابیت و فریبندگی
2. اقناعسازی که منجر به مقبولیت و مشروعیت میگردد
3. تغییر مطالبات و آرمانها براساس اهداف تعیین شده
4. تحمیل ارادهها و خواستهها.
ویژگیهای قدرت نرم عبارتند از:
1. اثرات قدرت نرم میتواند طولانی مدت باقی بماند و حتی ماندگار باشد.
2. تاثیرگذاری به مراتب عمیقتری به جا میگذارد.
3. به صورت غیرمستقیم بر رفتار دیگران اثر گذاشته میشود.
4. در بسیاری از موارد از قدرت سخت، کارایی بیشتری دارد.
5. عاملین اجرایی قدرت نرم، نخبگان و عناصر فرهنگی و سیاسی هستند که مانند یک جریان بر افکارعمومی یک ملت تاثیر میگذارند - پایگاه اطلاع رسانی استان قم، . - 1391
همه افراد جامعه میتوانند بخش های مشخصی باشند که مورد نظر راهاندازان جنگ نرم قرار گرفتهاند و البته این موضوع وابسته به هدفی است که بانی جنگ نرم آن را دنبال میکند. اقشار مورد نظر بانیان جنگ نرم بستگی به هدف آنها دارد که میان مدت است یا عمومی و با توجه به هدف اقشار را تحت نظر میگیرند اما در حالت کلی میتوان گفت که گروههای هدف در جنگ نرم، رهبران، نخبگان و تودههای مردم هستند. نخبگان نیروهای میانی را تشکیل میدهند و میتوانند به عنوان تصمیم گیران و تصمیم سازان یک حکومت مطرح باشند
. نخبگان جامعه مدنی مانند رهبران احزاب و… هم با آشفتگی ذهنی خود، میتوانند ترس را به ذهن مردم انتقال دهند، وحشت ایجاد کنند و روحیه ملت را درهم بشکنند. در بعضی موارد برای رسیدن به اهداف مورد نظر خود گروهها و اشخاص خاص و تأثیرگذار را مورد هدف قرار میدهند و از آن گروه یا فرد برای رسیدن به اهداف خود استفاده میکنند. مانند استفاده از قومیتهای مختلف یا خواص و نخبگان فرهنگی وعلمی. با توجه به اینکه در جنگ نرم از ابزارهای رسانهای، فرهنگی و علمی استفاده میشود پوشش آن برای طبقات مختلف بیشتر و متفاوتتر است.
جنگ رسانهای میتواند تودههای مردم را تحت تأثیر قرار بدهد و به همین شکل در جنگ علمی نخبگان را مورد هدف قرار دهد. افراد مورد نظر جنگ های نرم وابسته به هدف جنگ های نرم نیستند بلکه به دلیل اینکه در جنگ نرم ابزارهای مختلفی مورد استفاده قرار میگیرد در نتیجه افراد بیشتری درگیر میشوند اما در جنگ سخت که تنها ابزار مورد استفاده ابزار نظامی است تنها گروههای نظامی - و در موارد معدودی غیر نظامیان - در طرف مقابله قرار میگیرند. در جنگ نرم علاوه بر استفاده از ابزارهای رسانههای، فرهنگی و علمی برای نفوذ در طبقات و اقشار مختلف از تاکتیک های متنوعی مختلفی استفاده میشود - جنبش سایبری، . - 1390
.3 شناسایی نفوذ جنگ نرم
نخستین کسی که در این سالها آغاز جنگ نرم را از سوی دشمن هشدار دادند رهبر فرزانه انقلاب اسلامی بودند که بارها به جنگ نرم، با تعبیر تهاجم و شبیخون فرهنگی اشاره کردند - تقوی، . - 1390 باید ابعاد دشمن و ابعاد دشمنی را بدانیم تا بتوانیم بر او فائق بیائیم. البته ما مدد الهی داریم، کمک غیبی داریم بدون شک؛ این را انسان دارد مشاهده میکند؛ لکن ما مادامی که هوشیارانه، آگاهانه در میدان نباشیم، تدبیر لازم را به کار نبریم، کمک الهی به سراغ ما نخواهد آمد.
در تهاجم نظامی شما طرفتان را میشناسید، دشمنتان را می بینید؛ اما در تهاجم معنوی، تهاجم فرهنگی، تهاجم نرم، شما دشمن را در مقابل چشمتان نمی بینید. هوشیاری لازم است. من از همه ی ملت ایران بخصوص از خانوادههای شهیدان و از همه ی شما عزیزان، بخصوص از جوانها خواهش می کنم با هوشیاری کامل مرزهای فکری و روحی را حراست کنید. نگذارید دشمن مثل موریانه ای به جان پایههای فکری و اعتقادی و ایمانی مردم بیفتد و آنها را دچار رخنه کند؛ این مهم است.
همه وظیفه داریم مرزهای ایمانی و مرزهای روحی خودمان را حفظ کنیم - رهبر انقلاب، . - 1388 برای مقابله با جنگ نرم، نخست باید ویژگیهای این نوع جنگ را آنالیز کرده و خوب بشناسیم و بدانیم که جنگ نرم با جنگ سخت، چه تفاوتهایی دارد. آنچه در جنگ سخت مورد هدف قرار میگیرد، جان انسانها، تجهیزات، امکانات و بناهاست که معمولا در این مواقع با استفاده از همین مسائلی که مورد هدف قرار گرفته است، افکار عمومی علیه دشمن فعال میشود، در حالی که در جنگ نرم آن چه هدف قرار میگیرد، افکار عمومی است. برای دستیابی به این هدف، باید بیش از گذشته رسانهها را مورد توجه قرار دهیم و افکار عمومی داخلی و جهانی را نسبت به دروغپردازی رسانههای خارجی، آگاه کنیم.
این دو مهم فقط با تقویت رسانههای خودی و تلاش برای بینالمللی کردن این رسانهها، میسر است. دیپلماسی رسانهای در سیاست خارجی هر کشور به دو صورت تحقق مییابد؛ یکی مدیریت رسانهها توسط سازمانهای دیپلماتیک رسمی کشور و دیگری به صورت خودجوش و در راستای سیاستهای کلان کشورها. هر ملتی و کشوری دارای منابع قدرت نرم است که شناسایی و تقویت و سازماندهی آنها میتواند براساس یک طرح جامع تبدیل به یک فرصت و هجوم به دشمنان طراح جنگ نرم شود. به عنوان مثال، منابع قدرت نرم در ایران را میتوانیم »ایدئولوژی اسلامی«، »قدرت نفوذ رهبری«، »حماسهآفرینیها« و »درجه بالای وفاداری ملت به حکومت« برشمریم. برخی راههای مقابله با جنگ نرم
1 گسترش دامنه و شمول فعالیتهای فرهنگی.
-2 افزایش محصولات فرهنگی تأثیرگذار بر جامعه و جوانان.
-3 ایجاد راههای مشروع برای ارضاء نیازهای مردم.
-4 استفاده از دیپلماسی عمومی.
