بخشی از مقاله
چکیده
کودکان ارزشمندترین سرمایههای انسانی هر کشور به شمار میروند، زیرا در ساختن جامعه ی آینده نقش مؤثری دارند. به همین علت توجه به کودکان و پاسخگویی به حقوق و نیازهای اساسی آنان از جمله ملاک های رشد و پیشرفت هر کشور به شمار میرود. بر اساس معیارهای بینالمللی، جامعه ای توسعه یافته محسوب میشود که در راه تحقق حقوق و نیازهای کودکان تلاش کند، زیرا عاملی که سبب رشد و پیشرفت جامعه میگردد، نه سرمایه های مادی، بلکه سرمایه های انسانی است که میتواند منابع مادی را به نحو مطلوب مورد بهرهوری قرار دهد و کودکان، مؤثرترین سرمایه گزاران آینده اند .
این پژوهش نوعی تحقیق توصیفی- تحلیلی است که با انجام مطالعات کتابخانهای، مشاهده و بررسی مستقیم نمونههای مشابه موجود و سپس با توجه به بحث بر روی موارد مطالعه شده "بودن" در یک مکان را به معنای واقعی به چالش می کشد. چرا که حس مکان ینی پراکنده شدن ماهیت وجودی یک اثر در جای جای وجود افراد . و کودکان همان آنانی هستن که دنیا را آن گونه که حس میکنند میبینند ،نه آنگونه که هست و چه بهتر این خانه را به حس مکان و حس تعلق به مکان برایشان درآمیخته کنیم . در این خانه کودک نه تنها از نام و نمادهای مکان آگاه است، بلکه با مکان احساس بودن و تقدیر مشترک داشتن نیز دارد، در این حالت نمادهای مکان محترم و آن چه برای مکان رخ می دهد، برای کودک هم مهم است.
مقدمه
سرنوشت انسان از دوران کودکی با محیط و فضای اطراف ما عجین گشته است .عقیده بسیاری از متخصصان تعلیم و تربیت بر این است که شخصیت هر انسان در 6 سال اول زندگی او شکل می گیرد بنابراین توجه به نیازهای کودکان در این مقطع سنی و ایجاد زمینه ای برای بروز رشد نیازهای آنها از یک سو و اشتغال مادران و نیاز به فضاهایی جهت مراقبت و نگهداری کودکان از سوی دیگر و ضرورت ایجاد فضاهایی در جهت فراهم آوردن شرایط مطلوب برای رشد جسمی ذهنی و عاطفی و اجتماعی کودکان و شکوفایی استعداد ها و علایق آنها ونیز فضایی برای آماده سازی کودک برای ورود به دبستان را مشخص می نماید.
هر کودکی بر روی کره زمین زمانی آرزوی دنیای پاکتر را در دل پرورانده است دنیایی مبرا از این رازهای زندگی و در عوض داشتن یک باغ جادویی، امن که مکانی برای تفریح و تماشای بی پایان انسانها ومحیط پیرامونشان در تاثیر پذیری متقابلند. کودکان به سبب محدودیت های جسمی و روانی خود در قیاس با بزرگسالان تاثیر پذیری بیشتر و عمیق تری داشته باشد و در عوض تاثیر گذاری کمتری بر محیط دارند و به این ترتیب بیش از بزرگسالاناجباراً تابع شرایط محیطی اند.
کودکان حساس ترین گروه سنی جامعه را تشکیل می دهند و در حساس ترین و مهمترین سالهای زندگی شان که پایه های رشد شخصیتی و ذهنی و اجتماعی و جسمی آنها شکل می گیرد تا زمانیکه وارد شهر می شوند نیازمند این هستند تا زندگی اجتماعی را در مقیاس خود تجربه کنند و این مستلزم فراهم بودن فضایی کودکانه و صمیمانه است. فضایی به دور از هیاهوی بزرگترها. دنیایی پر از شادی با رنگهای زیبا که در آن کودک فرصت بیابد افکار تازه و پرورش و رشد استعدادهایش را داشته باشد فضایی که زمینه مناسب برای خلاقیت کودکان فراهم آورد.
در تحقیق پیش رو سعی شده است با رویکرد حس مکان در معماری و تلفیق آن با دنیای شگرف کودکان خانه کودکی را برای کودکان ایرانی طراحی کنیم که فرزندانمان حس زیبای کودکی خود را از محیطی که در آن قرار میگیرند دریافت کنند به گونه ای زیبا تر میتوان گفت این خانه با رویکرد حس مکان در اصل آیینه ای تمام نما از احساسات ناب کودکانه خواهد بود جایی که کودکان خود را در آن جا در سرزمین رویا هایشان حس خواند کرد و رشد خواهند یافت .
حس مکان
اصطلاح حس مکان از ترکیب دو واژه حس و مکان تشکیل شده است. واژه حس سه معنای اصلی دارد: نخست یکی از حواس پنجگانه، دوم احساس، عاطفه و محبت که در روانشناسی به درک تصویر ذهنی گفته میشود. یعنی قضاوتی که بعد از ادراک معنای شیء نسبت به خود شیء در فرد به وجود میآید که میتواند خوب، جذاب یا بد باشد، سوم توانایی در قضاوت درباره یک چیز انتزاعی، مثل معنای حس در اصطلاح حس جهتیابی که به مفهوم توانایی یک فرد در پیدا کردن مسیر یا توانایی مسیر در نشان دادن خود به انسان است. و در نهایت حس به معنای شناخت تام یا کلی یک شیء توسط انسان است. اما واژه حس در اصطلاح حس مکان بیشتر به مفهوم عاطفه، محبت، قضاوت و تجربه کلی مکان یا توانایی آن در ایجاد حس خاص یا تعلق در افراد است
حس مکان عاملی برای احساس امنیت، لذت و ادراک عاطفی افراد نیز هست و به هویتمندی افراد و احساس تعلق آنها به مکان کمک میکند. از دیدگاه پدیدارشناختی مهمترین مفاهیم مرتبط در بیان حس مکان، واژههای مکاندوستی، تجربه مکان و شخصیت مکان است.
در تفسیرهای امروزی حس مکان چیزی است که افراد در دوره زمانی خاص میآفرینند و نتیجه رسوم واتفاقات تکراری است و حال و هوای محیط را توصیف میکند. بعضی از مکانها آنچنان احساسی از جاذبه دارند که به فرد نوعی احساس وصفنشدنی القا کرده و او را سرزنده، شاداب و علاقهمند به بازگشت به آن مکانها میکنند که حس مکان نامیده میشود. در واقع میتوان گفت که حس مکان انگیزه ماندگاری افراد را در یک محیط خاص تقویت یا افزایش میدهد
- حس مکان از دیدگاه ساحت های علمی
- 1 انسانشناسی: تعلق به مکان ورای تجربیات حسی - 2روانشناسی: شخصیت بخشی به فضاهای شهری - 3 جغرافیای:احترام به مکان و احساس وابسنگی به فضای شهری - 4معماری منظر: حس بازخوانی و شناسایی
رابطه ی درون و برون که وجه نخ ستین ف ضای عینی ا ست، ن شان می دهد که ف ضا دارای درجه های متنوعی از امتداد و محدودیت اند. هر محصوریتی به واسطه ی یک کرانه مشخص می گردد، هایدگر میگوید: "یک کرانه آن نیست که در آن چیزی می ایستد، بلکه همان گونه که یونانیان دریافتند، کرانه آن است که از آن چیزی حضور یافتن خود را آغاز می کند. - شولتز 1392 ، - 24 مکان به سبب فعالیت انسانی که درآن رخ میدهد معنا میشود بر اساس این فعالیتها خاطرههایی در ذهن انسانها نقش می-بندد که ممکن است فردی باشد یا جمعی . با گذشت زمان و رجوع چندباره به مکان و رخ دادن اتفاقات مشترک در زمانی خاص در مکان حافطه و خاطره جمعی شکل میگیرد."
یک مکان دارای ویژگی هایی است که موجب می شوند اثری خاص بر ذهن بگذارد ، تصویری که بعد از آنکه چشم به سوی وضعیت دیگری چرخید ، هنوز در ذهن باقی مانده باشد و بی مکانی وقتی بوجود می آید که موقعیتی نتواند تاثیر با دوامی در ذهن ایجاد کند . مکان ترکیبی از جایگاه ، زمینه ، تجارب پیشین و حالت ذهنی و احساسی است. هر محلی ویژگی های منحصر به فرد خود را دارد و نقش معمار خلاق و مسؤل شناسایی و استفاده از این عناصر در پروسه طراحی است. نوربرگ شولتز عقیده دارد که معماری یعنی تجسم بخشیدن به روح مکان و معمار وظیفه دارد فضاهایی خلق کند که دارای معنی باشند ...
جایی که انسان بتواند در آن موقعیت و جهت خود را مشخص کرده ، با محیط اطرافش ارتباط برقرار کند. مکان با تجربیات گذشته ما بستگی پیدا کرده ، یا به آنها اشاره می کند و یا تلویحا آن را بیان می کند و در واقع ادراک ما از مکان ، واکنش ذهنی نسبت به الگوهایی است که با قرار گرفتن در آن مکان در ذهن ما بیدار می شود.
