بخشی از مقاله
چکیده:
عوامل تاثیرگذار بر انگیزه تسهیم دانش به عنوان حوزه کلیدی فرآیند مدیریت دانش، کم و بیش در شرایطی متفاوت توسط محققین در سازمان ها و زمان های متفاوت مورد بررسی قرار گرفته است، اما در این مقاله سعی شده است از بین عوامل متعدد فنی و اجتماعی که بر روی انگیزه تسهیم دانش تاثیر دارند یک عامل که همان حمایت مدیران ارشد است انتخاب و تاثیر آن بر افزایش انگیزه در تسهیم دانش بررسی شود. پس از تعیین و تایید شاخص های مرتبط با متغیرهای مستقل و وابسته توسط خبرگان، پرسشنامه تهیه شده در نمونه آماری که با روش نمونه گیری مرحله ای انتخاب شده بودند، توزیع گردید. این جامعه آماری شامل کارکنان سازمان فنی و حرفه ای تهران است که مسئولیت آموزشگاه های فنی و حرفه ای را به عهده دارند. از این جامعه تعداد 100 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. یافته های این مقاله نشان می دهد که حمایت مدیران ارشد تاثیر مثبتی بر تسهیم دانش دارد اما حمایت مدیران ارشد با افزایش انگیزه کارکنان این سازمان ارتباطی ندارد.
واژه های کلیدی: حمایت مدیران ارشد، تسهیم دانش، انگیزش
مقدمه:
دانش سازمانی امروزه به گفته اکثر مدیران موفق از مهمترین سرمایه های سازمانی محسوب می شود که مدیریت بهینه آن موجب ارتقا سطح کیفی سازمان می شود و مطابق با تعریف مدیریت دانش، تسهیم دانش یکی از حوزه های کلیدی در فرآیند مدیریت دانش است. در سالهای اخیر رشد روز افزونی در زمینه توجه به تسهیم دانش توسط محققین و مدیران سازمانها بخصوص در جهت استفاده از بهترین روشهای انجام کار ٌدر جهان و در ایران به چشم می خورد. دلیل این توجه این است که کسب مزیت رقابتی و نیل به بسیاری از موفقیت ها توسط سازمانها ریشه در بکار گیری دانش حاصل از فرایند مدیریت دانش دارد که فعالیتها و ابتکارات تسهیم دانش در زمینه یادگیری سازمانی و فردی عنصر اصلی آن بوده است. - Alavi & - Leidner, 2001
امروزه همانطور که سازمان ها بر به کارگیری سرمایه انسانی در مواجهه با تنگناهای بازار کار تمرکز دارند،کارکنان نیز به دنبال انتشار دانش خود در سراسر سازمان هستند. بنابر این، ابزارهای رقابتی پیشین و سنتی چندان کارساز نیست. در حال حاضر ابزار های سنتی برای ارتقاء در سازمان همچون انحصار اطلاعات و ممانعت از موفقیت همکاران غیر قابل قبول است - . - Connelly,2000 بسیاری از سازمان ها برای به کنترل در آوردن دانش همکاران خود تکنولوژی جدیدی را به کار می گیرند. به کارکنان گفته می شود که از اینترانت، پایگاه داده یا مخزن های دانش، ابزارهای پشتیبان تصمیم و ابزارهای گروهی استفاده کنند - - Ruggles,1998 متاسفانه کارکنان الزاما دستورات مدیریتی این چنینی را رعایت نمی کنند. به زعم مارتینی - martini,1998 - ، در هر سازمان نوعا افرادی هستند که می خواهند دانش را تسهیم و اشاعه دهند و افرادی هم هستند که ترجیح می دهند دانش خود را به عنوان یک دارایی خصوصی نگهداری نمایند.
تسهیم دانش به عنوان یک نیروی مثبت در ایجاد سازمان های نوآور شناخته شده است. اما تسهیم دانش به عنوان یک فعالیت پیچیده ولی ارزش آفرین به بنیاد و پایه بسیاری از استراتژی های مدیریت دانش سازمانها می باشد، - Riege,2005 - لذا لازم است به همان میزان که این موضوع در موفقیت سازمانها برای ایجاد مزیت رقابتیٍ موثر است به شناخت و حذف و محدود کردن موانع آن در جهت ایجاد زمینه مناسب تر برای تسهیم دانش اقدام نمود. این موانع که یکی از آنها عدم وجود بستر ارتباطی مناسب بین صاحب دانش و کسب کننده دانش می باشد و عواملی دیگر از این دست باعث از بین رفتن انگیزه لازم برای انجام فرایند درست و موفق اشتراک دانش در سازمان و افراد می شود.
فرآیندهای مدیریت دانش باعث به وجود آمدن تغییرات زیادی در سازمان ها می شود که ایجاد این تغییرات در سازمان ها نیازمند موافقت، همراهی و حمایت مدیران ارشد سازمان است. همچنین مدیران ارشد به عنوان الگوی رفتاری در تسهیم دانش بین کارکنان، از نقش ویژه ای برخوردار هستند. همانند تمام برنامه های ایجاد تغییردر سازمان ها، حمایت و تعهد مدیریت ارشد در انجام اقدامات مرتبط بامدیریت دانش نقشی حیاتی و تعیین کننده دارند. - Davenport, 1998; Martensson, - 2000; Manasco,1996; Truch,1996; Jarrar,2002; Sharp,2003
مرور ادبیات تحقیق:
انگیزش
در این مقاله انگیزش به عنوان یک متغیر وابسته در نظر گرفته شده است و یکی از وظایف مهم مدیران در سازمانها، شناسایی استعدادهای بالقوه کارکنان و فراهم نمودن زمینههای رشد و شکوفایی آنان است که زمینه ارتقای بهرهوری را فراهم میکند. امروزه نمیتوان بدون توجه به میزان بهرهوری در تولید و بدون آگاهی از عوامل موثر بر افزایش آن، به سوی توسعه پایدار گام برداشت. از آنجا که انسان در توسعه نقش کلیدی دارد و تحقق توسعه به دست انسان صورت میپذیرد، برطرف کردن نیازهای روحی و روانی افراد از اهمیت ویژهای برخوردار است.
بنابراین یکی از وظایف مهم مدیر در تسهیم دانش، انگیزش افراد است. در یک طبقهبندی کلی انگیزهها در سه گروه - فیزیکی، اجتماعی و روانی - قرار میگیرد. به بخشی از نیازهای انسان در محیط کار مانند تسهیلات رفاهی محیط کار - محل مناسب کار، هوا، نور و... - انگیزههای فیزیکی اطلاق میشودکه می تواند در اشتراک دانش نقش مهمی داشته باشد. به دسته ای از نیازهای افراد که به رفتار دیگران به ویژه مدیریت سازمان ارتباط پیدا میکند و بیشتر نیازهای اجتماعی را برطرف می سازد، انگیزه های اجتماعی می گویند و آن گروه از نیازهایی که رضایت روحی افراد را در پی دارد، جزء انگیزههای روانی محسوب میشود.
مفهوم انگیزش
اصطلاح انگیزش نخستین بار از واژه لاتین move که به معنی حرکت است گرفته شد. انگیزه را چرایی رفتار گویند. به عبارت دیگر هیچ رفتاری را فرد انجام نمی دهد که انگیزه ای یا نیازی محرک آن نباشد. انگیزش انسان اعم از خودآگاه یا ناخودآگاه، ناشی از نیازهای اوست. بنابراین در تعریف انگیزه می توان گفت: انگیزه یا نیاز عبارت است از حالتی درونی و کمبود یا محرومیتی که انسان را به انجام یک سری فعالیت وا می دارد - سید جوادین، . - 1386 تعریف دیگر انگیزه به این شکل می باشد که »میل به کوشش فراوان در جهت تامین هدفهای سازمان به گونه ای که این تلاش در جهت ارضای برخی از نیازهای فردی سوق داده شود« - استیفن پی رابینز، . - 1377انگیزش یک فرایند زنجیرهای است که با احساس نیاز یا احساس کمبود و محرومیت شروع می شود، سپس خواست را به دنبال می آورد و موجب تنش و کنش بسوی هدفی می شود که محصول آن، رفتار نیل به هدف است.
توالی این فرایند ممکن است منجر به ارضای نیاز شود. بنابراین انگیزه ها موجب تشویق و تحریک فرد به انجام یک کار یا رفتار می شود در حالی که انگیزش یک خواست کلی را منعکس می نماید. در طی سال ها نظریه های مختلفی در مورد انگیزه مطرح شده است که برخی از آنها عبارتند از: نظریه سلسله مراتب نیازها، تئوری X و Y، نظریه نیازهای اکتسابی، تئوری بهداشت - انگیزش و ...در تمام تحقیقات انگیزش، هنوز جایگاه تنبیه و تشویق به عنوان انگیزه های بسیار قوی مطرح می باشد و در این رابطه پول به عنوان ابزاری برای اعطای پاداش مطرح بوده، اما تنها عامل انگیزشی نیست - سید جوادین، . - 1386یکی از وظایف اولیه مدیر فراهم نمودن موجبات انگیزش کارکنان در سطح بالایی از عملکرد می باشد. یعنی مدیر باید اطمینان پیدا کند که افراد کار می کنند، بطور منظم سرکار حاضر می شوند و سهم مثبتی از رسالت سازمان دارند. عملکرد شغلی به توانایی، محیط و همچنین انگیزش مرتبط است - محمدزاده و مهر وژان، . - 1375
مدیریت دانش
