بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حارض با مطالعه ی ابعادی از تاریخ زندگی خاندان ایرانی برمک و نوبخت و ارائه ی خدمات آنان، روند تأثریگذاری این دو خاندان ایرانی را در شتاب گرفتن و شکوفایی هنضت ترمجه به زبان عربی در عرر اول عباسی مورد بررسی قرار می دهد.ترمجه از زبان های دیگر به زبان عربی آن چنان مورد محایت این دو خاندان ایرانی بود که دراین عرر ارسطو، افالطون، بقراط و جالینوس نیز به زبان عربی سخن می گفتند. آنان با جذب نخبگان علمی، تأسیس کارگاه های کاغذسازی، برگزاری جلسات مناظره، دعوت از دانشمندان هندی و یونانی، برگزاری جلسات گروهی جهت ترمجه کتاب ها، نظارت بر ترمجه ها و ...خدمات شایانی به رشد و گسررش علوم خمتلف و شکوفایی هنضت ترمجه ارائه کردند. با محایت این دو خاندان از جنبش ترمجه، بر ثروت ادبی عرب افزوده شد. آفاق فکر عربی وسعت گرفت، اندیشه ها بارور گردید و کتابخانه های عمومی و مدارس علمی رونق یافت و حتقیقات علمی نظم پیدا کرد. در هنایت عالقه به فراگرفتن دانش در جامعه رو به فزونی گذاشت..
واژگان کلیدی: ایرانیان، برامکه، آل نوبخت، هنضت ترمجه، زبان عربی.
.1 مقدمه
تثبیت قدرت پس از دگرگونی سیاسی که منجر به انتقال حکومت از امویان به عباسیان گردید، نتیجه هوش، تدبیر و مبارزه خاندان ایرانی برامکه و نوبخت است. آنان که منصب وزارت را بر عهده داشتند بستر مساعدی برای تثبیت قدرت عباسیان فراهم نمودند، و شانه هایشان نردبان صعود عباسیان بر کرسی خالفت شد وکاردانی آنها زمام امورسیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را به دست عباسیان سپرد.
ایجاد زمینه های برقراری روابط انسانی و اجتماعی و ارتباط با همسایگان در سطح گسترده توسط دولت عباسیان که دو خانواده ایرانی طراح آن بودند سبب شد تا دادوستد میان زبان های گوناگون رخ دهد. روشن است که جلوه های داد و ستد میان دو زبان در ترجمه آشکار می شود و پدیده ی ترجمه زائیده ی شرعی پدیده زبان است و همین که گستردگی و چند دستگی زبانی در جامعه ای رخ می دهد نیاز به ترجمه نیز آشکار می شود.گسترش سرزمین های تحت سلطه ی دولت عباسیان به سمت شرق و غرب و ارتباط مستقیم عرب ها با ملت های همسایه به ویژه ایرانیان و یونانیان، نیاز به ترجمه را دوچندان کرد.
از سوی دیگر وزرای ایرانی دولت عباسیان- برمکیان وخاندان نوبخت- عنصر ترجمه را به خدمت گرفتند تا روند ارتباط عرب ها با دیگر همسایگان برقرار گردد. در این رهگذر کوشیدند تا اقداماتی انجام دهند که عنصر ترجمه به زبان عربی تقویت گردد.گوشه هایی از حوزه خدمات ترجمه ای ایرانیان به زبان عربی هنوز ناشناخته مانده است و بی هیچ گزافه گویی می توان گفت که این ناآگاهی به گونه ای یکسان، هر دو قشر روشنفکر ایرانی و عرب را دربرمی گیرد. لذا امید است این مقاله زمینه ای ایجاد نماید تا تاریخ نگاران، زبان شناسان و متخصصان ترجمه با پژوهش بیشتر، خدمات ترجمه ای ایرانیان به زبان عربی را مورد کنکاش و بررسی قرار دهند.
این پژوهش به دنبال آن است تا به پرسش های ذیل پاسخ دهد:
-1 خاندان آل برمک و آل نوبخت برای شکوفایی نهضت ترجمه چه اقدامات اساسی و زیربنایی انجام دادند؟
-2 در سایه حمایت های آنان چه نویسندگان و شاعران برجسته ای ظهور کردند؟
.2 پیشینه پژوهش
از آنجا که متأسفانه غالب نویسندگان عرب در کتاب های تاریخ ادبیات به نحو شایسته و بایسته به نقش و خدمات ارزشمند ایرانیان در رشد و گسترش زبان وادبیات عربی توجه نکرده اند پرداختن ما ایرانیان به این مقوله و آشکار نمودن جوانب پنهان این مسأله، امری بسیار ضروری است. شهید مطهری در کتاب «خدمات متقابل اساام و ایران» به نحو شایسته ای به این موضوع و خدمات ایرانیان به جهان اساام در زمینه های مختلف علمی و غیرعلمی پرداخته است.دکتر محمدعلی آذرشب در کتاب «تاریخ االدب العربی فی العصر العباسی االول» از نقش ایرانیان در زمینه سیاسی و علوم و فنون مختلف و ادبیات به صورت گذرا سخن گفته است و در چند سطر به نام خاندان آل نوبخت و برامکه اشاره کرده است.اما تاکنون هیچ پژوهشی به صورت اختصاصی و مستقل در زمینه نقش و خدمات زیربنایی این دو خاندان در رشد و گسترش نهضت ترجمه صورت نگرفته است.
.3 تاریخچه ی خاندان برمک و نوبخت
.3.1 خاندان برمک
برمکیان از نسل برمکان یعنی رؤسای صومعه بودایی نوبهار در بلخ بودند. درباره نسب آنان آمده است: «برمک بن برمک، و این برمک بزرگ متولی و حاجب خانه حج بودائیان بود، و هر که متولی آن خانه می شد او را برمک می گفتند. زیرا متولی و والی را به لغت عجم «بر» گویند و «مک» نام آن معبد بود. و ملوک فارس و اکاسره کابل و ملوک خراسان هر سال به جهت حج به آن خانه یا معبد می آمدند و به تعظیم آن خانه سجده می کردند، دست و پای برمک را می بوسیدند و باز می گشتند و هرکه را در اوالد برمک بزرگ والی آن خانه
