بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی اثر تغذیه سطوح متفاوت دانه کتان بر عملکرد تولیدي گاوهاي شیرده هلشتاین بود. این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی بر روي 40 راس گاو شیري نژاد هلشتاین با تولید شیر روزانه 35 ± 5 کیلوگرم و وزن اولیه 680 ± 40 کیلوگرم انجام شد. تیمارهاي آزمایشی به ترتیب شامل: -1 گروه A - جیره پایه - ، -2 گروه - B جیره پایه 5 + درصد دانه کتان - ، -3 گروه - C جیره پایه 10 + درصد دانه کتان - ، -4 گروه D - جیره پایه 15 + درصد دانه کتان - بود.
نتایج این مطالعه نشان داد که دانه کتان بر مصرف خوراك اثر معنیداري نداشت. بیشترین میانگین ماده خشک مصرفی مربوط به تیمار B بود که حاوي 5 درصددانه کتان بود و کمترین میانگین ماده خشک مصرفی مربوط به جیره C بود ;که حاوي 10 درصد دانه کتان بود. نتایج تولید شیر در جیره هاي مکمل شده بادانه کتان بیشتر از جیره A - بدون دانه کتان - بود و از لحاظ آماري با گروه A اختلاف معنیداري داشت . - P<0.05 - براساس نتایج این مطالعه، تغذیه به همراه با نسبتی از کتان می تواند شاخص هاي تولیدي در گاوهاي شیري را بهبود بخشد.
مقدمه
پیشرفت و پویایی در صنعت گاو شیري افزایش بهرهوري است. در سالهاي اخیر سیاست اصلی در پرورش دام استفاده از مکملهاي دامی با بازده تولیدي بالا بوده است. براي دستیابی به این مهم علاوه بر به کارگیري روشهاي نوین و بهینهي تغذیهاي، مدیریتی و... می توان با اجراي روشها و ساز و کارهاي متنوع و مناسب، موجبات بهبود و تسریع برنامههاي افزایش راندمان را در واحدهاي دامپروري فراهم نمود.
دانه کتان یک منبع غنی از چربی بوده - حاوي30 تا 35 درصد چربی - که حدود 50 درصد از پروفایل اسیدهاي چرب آن اسیدهاي چرب امگا-تري - - w -3 - اسیدهاي چرب امگا- تري - سه - - آلفا - لینولنیک اسید، ایکوزاپنتانوئیک اسید و دکوزاهگزانوئیک اسید - می باشد - 3 ،4 و . - 9 نتایج مطالعات مختلف در گاو شیري نیز نشان داده است که یکی از راه هاي بهبود وضعیت انرژي و در نتیجه بهبود عملکرد شیردهی، افزایش انرژي جیره با مکمل سازي چربی است.
نتایج این مطالعات در گاو، گوسفند و موش نشان داد که تغذیه اسیدهاي چرب، به خصوص اسید هاي چرب ضروري به روشهاي مختلف میتواند عملکرد تولیدمثل را بهبود بخشد. مهمترین مسیرهاي اثرگذاري استفاده از این اسیدهاي چرب عبارتند از .1 پروفایل اسیدهاي چرب مایع فولیکولی، غشاي سلولهاي گرانولوزا و اوسیت را تغییر میدهد و میزان تاثیر لیگاند بر گیرندهاي غشایی و بیان بسیاري از ژن ها را افزایش میدهد. .2 فولیکولوژنزیس، بلوغ سیتوپلاسمی اووسیت و استروئیدوژنزیس و نرخ تخمکریزي را بهبود میبخشد.
زندهمانی رویان و حفظ آبستنی را بهبود میدهد 1 - ، 8،2 و . - 9 بهطور عموم، چربی در جیره نشخوار کنندگان بایستی به کمتر از 5 درصد ماده خشک جیره محدود گردد. این محدودیت به خاطر تاثیرات منفی چربی آزاد بر عملکرد شکمبه و کاهش مصرف خوراك و بازده دام نشخوار کننده است. به هر حال در بسیاري از موارديکه جیره بایست از انرژي بالاتري برخوردار باشد، دانه کامل کتان بدون نتایج منفی برعملکرد شکمبه می تواند در افزایش مصرف خوراك نیز موثر باشد.
طی سال هاي اخیر علاقه دامداران به استفاده از دانه کامل کتان در تغذیه دام هاي پرواري و شیري توسط دامداران رشد فزایندهاي پیدا کرده است. هدف اصلی از استفاده از دانه کامل کتان، افزایش میزان اسید هاي چرب امگا 3 و اسید لینولئیک مزدوج - CLA - در محصولات گوشتی و لبنی است. برخی مطالعات حاکی از آن است که استفاده از دانه کامل کتان در جیره دام نشخوار کننده، میزان مقاومت به بیماریها را فزایش میدهد که می تواند ناشی از ALA بر تنظیم ایمنی باشد.. به عبارت بهتر، سطح ایمنی در مقابله با بیماريها در دام زیادتر می شود. هدف انجام این پژوهش بررسی شاخصهاي عملکردي تولیدي گاوهاي شیري هلشتاین با استفاده از جیرههاي مکمل شده با سطوح متفاوت دانه کتان بود.
مواد و روش این آزمایش در قالب طرح کاملاً تصادفی بر روي 40 راس گاو شیري نژاد هلشتاین شیرده با تولید شیر روزانه 35 ± 5 کیلوگرم و وزن اولیه 680 ± 40 کیلوگرم در شرکت سهامی زراعی نیل شهر 170 - کیلومتري شهرستان مشهد - در اردیبهشت ماه 1396 انجام شد. هر 10 راس گاو بطور تصادفی در یک تیمار قرار داده شوند. گاوها به طور تصادفی به 4 جیره آزمایشی اختصاص داده شدند. دامها داخل هر بهاربند طوري قرار داده شدند که از لحاظ میانگین شکم، میانگین روزهاي شیردهی، میانیگن تولید باهم برابر بودند. طول دوره آزمایش 90 روز بود. تیمارهاي آزمایشی به ترتیب شامل: -1 گروه A - جیره پایه - ، -2 گروه - B جیره پایه 5 + درصد دانه کتان - ، -3 گروه - C جیره پایه 10 + درصد دانه کتان - ، -4 گروه D - جیره پایه 15 + درصد دانه کتان - بود.
دانه کتان جایگزین کنجاله سویا به علت چربی بالا در جیره شد. برنامه تغذیه اي با نرم افزار NRC 2001 تنظیم شد و بصورت آزاد و به همراه آب در اختیار گاوها قرار گرفت. با توجه به تغذیه گاوها به صورت انفرادي، مقدار خوراك مصرفی روزانه هر گاو در کل دوره ثبت شد. بدین منظور مقدار خوراك ریخته شده در سطل غذاي هر گاو در طول روز ثبت شد و باقیمانده خوراك هر روز نیز صبح روز بعد جمع آوري و در پایان دوره توزین شد و در نهایت میزان خوراك مصرفی محاسب گردید.
مقدار تولید شیر هرسه وعده در 7 روز آخر هر دوره و میانگین 7 روز به عنوان رکورد تولید شیر روزانه هر گاو در هر جیره منظور شد. در دو روز آخر هر دوره یک نمونه شیر به نسبت مقدار تولید در هر وعده تهیه و پس از مخلوط کردن نمونه نهایی گرفته شد. مدل آماري این آزمایش در قالب طرح کاملا"تصادفی مدل آماري این آزمایش در قالب طرح کاملا"تصادفی اجرا شد و ازمدل آماري ذیل و با استفاده از نرمافزار - 7 - SAS تجزیه شدند و شاخص ها به کمک آزمون توکی مقایسه شدند. Yij=M+Tij+eij
:Y متغیر وابسته، :µ میانگین کل، :Ti اثر تیمار،: :ei خطاي باقی مانده
جدول -1 اجزاءتشکیل دهنده و ترکیب مواد مغذي جیره پایه آزمایشی - براساس ماده خشک -
نتایج و بحث
طبق نتایج جدول 2 تولید شیر خام روزانه، تولید شیر با 3/5 درصد چربی و تولید شیر با 4 درصد چربی تحت تاثیر تیمارهاي آزمایشی قرار گرفت و بالاترین میزان آنها در تیمار C و کمترین در تیمار شاهد - جیره پایه - مشاهده شد . - P<0/05 - پتیت و همکاران - 5 - با تغذیه9/7 درصد دانه کتان به گاوهاي تازه زا نسبت به تیمار شاهد افزایش تولید شیر مشاهد کردند.
نتایج مربوط به ماده خشک مصرفی نشان داد که مصرف دانه کتان تاثیر معنیداري بر گاوهاي مصرف کنند کتان نداشت هر چند افزابش عددي در گروه B مشاهده شد. بیشترین میانگین ماده خشک مصرفی مربوط به گروه B بود که حاوي 5 درصددانه کتان بود و کمترین میانگین ماده خشک مصرفی مربوط به جیره C بود که حاوي 10 درصد دانه کتان بودکه این اختلاف غیرمعنیدار بود. کاهش در میزان مصرف ماده خشک را به اثر منفی چربی ها، بویژه چربی هاي داراي سطوح بالاي اسید هاي چرب غیر اشباع بر میکروارگانیسم هاي شکمبه و فرآیند تخمیر و در نتیجه کاهش تجزیه پذیري و قابلیت هضم الیاف در شکمبه و تغییر نسبت استات به پروپیونات در شکمبه مربوط می دانند.
