بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش به منظور ارزیابی تأثیر دفعات بارداری 1 - و 2 بار - بر عملکرد اجتماعی زنان باردار 8 ماهه انجام گرفت. تصویر ذهنی از بدن می تواند پیشبینی کننده بعضی از رفتارهای فرد باشد و بر عملکرد اجتماعی وی تأثیر بگذارد. بنابراین در این پژوهش برای مقایسه تغییر در عملکرد اجتماعی زنان باردار در 8 ماهگی بارداری از مقایسه تصویر ذهنی از بدن زنان بارداری که اولین بار باردار شده بودند با زنانی که دومین بارداریشان بود استفاده شده است.
در این تحقیق، جامعه آماری، 35 خانم باردار 8-7 ماهه مراجعه کننده به یکی از درمانگاههای تامین اجتماعی بوده و حجم نمونه، 30 نفر که به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند بوده است. پرسشنامه نگرانی تصویر بدنی لیتلتون به عنوان ابزار پژوهش و برنامه SPSS نسخه 22 و آزمونهای مقایسه میانگینهای دو جامعه آماری مستقل جهت تحلیل دادهها استفاده شد.
نتایج این تحقیق نشان داد که وضعیت بارداری 8-7 ماهه در اولین بارداری در عملکرد اجتماعی تأثیر بیشتری دارد و آن را کاهش میدهد. از یافتههای این تحقیق میتوان چنین نتیجه گرفت که جهت روبرو شدن با وضعیت بارداری 8-7 ماهه نیاز به دورههای آموزشی میباشد تا خانمهای باردار با وضعیت بدنی خود بهتر کنار آمده و بارداری در عملکرد اجتماعی آنها کمتر تأثیر بگذارد.
مقدمه
در طول بارداری، زنان تغییر قابل توجهی در شکل بدن و وزنشان تجربه میکنند که نتیجه آن دگرگونی عمدهای در تصویرذهنی از بدنشان میباشد.[3,2,1] تحقیقات نشان می دهد که در طول بارداری به این دلیل که تغییراتی در بدن اتفاق میافتد، ارزیابی از بدن خود در زنان فعال میشود.[4] این ارزیابیها سبب به رو آمدن نگرشها و نظرات ایدهآل تصویر ذهنی از بدنی میشود. با به رو آمدن این ایدهآلها، تفاوت بین چگونگی درک زنان از ظاهر خود و ایدهآلهایشان از ظاهر برجسته می شود. به دلیل ایدهآلهای ارائه شده غربی در خصوص شکل بدن، که بیان میدارد زنان لاغر زیبا هستند
در طول بارداری ، زنان، خود را به دور از تعریف فرهنگی از زیبایی مییابند. در واقع، گودوین1 کاهش عمدهای در رضایت از تصویر ذهنی از بدن در بارداری گزارش میکند.
یک تصویر ذهنی از بدن منفی ممکن است به رفتارهایی همچون گرفتن رژیم غذایی، گشنگی کشیدن یا مسهل خوردن برای تخلیه روده منجر شود. بنابراین، تصویر ذهنی از بدن منفی در طول بارداری به دلیل چنین رفتارهایی، نگرانیهایی همچون وزن کم نوزاد در هنگام تولد، زودتر به دنیا آمدن نوزاد، رشد با تاخیر کودک و در برخی موارد مرگ جنین را به دنبال دارد. نگرانی در مورد وزن دریافتی در طول بارداری، احساس هایی همچون افسردگی و شگفتزدگی، کاهش عزت نفس و اختلالات خوردن را در پی می آورد. بنابراین گزارشات، پژوهش در خصوص رفتارهایی که با تصویر ذهنی مثبت از بدن در دوران بارداری پیوند دارند از پژوهشهای مهم برای محققین و پزشکان سلامت میباشد
کاتریر2 بیان میدارد که خودپنداره3، سن، ورزشهای پیشین، ورزشهای کنونی و دفعات بارداری در پیشبینی تمرکز انرژی روانی بر ارزیابی تصویر ذهنی از بدن موثر هستند. آن نشان میدهد که رضایت زنان در مورد بدن خود در دوران بارداری یک پیشبینی کننده مهم خودپنداره او در طول بارداری میباشد.
چارچوب نظری پژوهش
آنچه از پژوهشهای مطرح شده میتوان نتیجه گرفت این است که زنان به بدن خود اهمیت بسیاری میدهند و در جهت حفظ بدن خود به صورت ایدهآلی که جامعه تعریف کرده است یا خود چنین میاندیشند که باید باشند تلاش بسیاری صرف میکنند تا بتوانند همواره تصویر ذهنی مطلوبی از بدن خود داشته باشند تا با عزت نفس بالا در جامعه به فعالیت خود ادامه دهند. به نظر میرسد هر عاملی که بدن تعریف شده ایدهآل را از شکل خود خارج کند تصویر ذهنی نیز در ذهن زنان تغییر میکند و آنها را دچار یاس و تا حدودی افسردگی می- کند و عزت نفس آنها را کاهش میدهد. بارداری یکی از عواملی است که شکل بدن را تغییر میدهد.
یافته های برونر - 1996 - نشان می- دهد که بیماریها باعث کاهش کنترل بر بدن شده، موجب احساس بیکفایتی فرد از بدنش شده و ناامنی و تصویر ذهنی منفی ایجاد می-کند.اگرچه بارداری بیماری نیست اما آن می تواند شبیه بیماری جلوهگر شود. علائمی را بروز میدهد که هم از نظر ظاهری در بدن فرد تغییر ایجاد میکند و هم از نظر فعل و انفعالاتی که در درون بدن رخ میدهند، میتواند شبیه یک بیماری تفسیر گردد. در ضمن اینکه زنان در دستیابی به اندامی باریک در نیمه پایین بدن رضایتمندی دارند بنابراین تغییر نامناسب در این قسمت میتواند در نارضایتی از تصویر بدن موثر واقع شود. سوال پژوهش حاضر این است که آیا بارداری بر تصویر ذهنی از بدن در خانمهای باردار و در نتیجه بر عملکرد اجتماعی آنها تأثیر دارد؟
متغیر تصویر بدنی: پروزینسکی و کش - 1990 - معتقد هستند که تصویر بدن به دریافتها، اندیشهها ، احساسها در مورد بدن و تجربه- های بدنی اطلاق میشود. این متغیر، با استفاده از پرسشنامهی استاندارد نگرانی دربارهی تصویر بدن - 1 - BICI لیتلتون2 و همکاران [10] - 2005 - سنجیده شد که محمدی و سجادینژاد - 1386 - آن را ارزیابی و بومی کردهاند. این پرسشنامه 19 گویه دارد و نارضایتی و نگرانی فرد دربارهی ظاهر خود را بررسی میکند.
هرکدام از گویهها در مقیاسی از 1 تا 5 - مقیاس 5 درجهای لیکرتی - درجهبندی شده است. نمرهگذاری تمامی سوالات به صورت مستقیم است و نمره کل پرسشنامه بین 19تا 95 متغیر بوده که کسب نمرهی بیشتر نشان دهندهی بالا بودن میزان نارضایتی از تصویر بدن یا ظاهر فرد است. اعتبار این پرسشنامه، به روش همسانی درونی بررسی شده و ضریب آلفای کرونباخ 0/93 به دست آمده است.
لیتلتون و همکاران - - 2005 ساختار عاملی پرسشنامه را نیز بررسی کردهاند. نتایج نشاندهندهی دو عامل مهم و معنادار بودکه عامل اول از 12 ماده تشکیل شده و نارضایتی و خجالت فرد از ظاهر خود ، وارسی کردن و مخفی کردن نقایص ادراک شده را در بر میگیرد.
عامل دوم با هفت ماده میزان تداخل نگرانی درباره ظاهر را در عملکرد اجتماعی فرد نشان میدهد. تداخل نگرانی دربارهی ظاهر، در عملکرد اجتماعی فرد زمانی اتفاق میافتد که ظاهر فرد برای او آن قدر اهمیت پیدا میکند که عملکرد و روابط اجتماعی او را تحت تأثیر قرار داده و در این رابطه مشکلاتی را ایجاد میکند. به عنوان مثال خانمی که از ظاهر باردار خود ناراضی است به شرکت در فعالیتهای اجتماعی تمایلی ندارد یا خود را به خاطر ظاهر خود از شرکت در این گونه فعالیتها و مجالس محروم می- کند. ضریب آلفای کرونباخ3 عامل اول و دوم به ترتیب 0/92 و 0/76 و ضریب همبستگی دو عامل 0/69 گزارش شده است
در این پژوهش از سازهای که در پژوهش لیتلتون و همکاران - 2005 - برای متغیر تصویر ذهنی از بدن ارائه شده و به 4 زیر مقیاس توسعه داده شده استفاده شده است. مدل مفهومی ارائه شده به شرح شکل 1 میباشد.
