بخشی از مقاله
چکیده
اشتغال زنان می تواند مصلحت های مهمی چون تامین نیازهای ضروری خانواده و اجتماع را در پی داشته باشد چنانکه می تواند مخاطراتی را در پی آورد که نباید به سادگی از کنار آنها گذشت، بدیهی است مواجهه حکیمانه باچنین موضوعی مستلزم نگاهی جامع الاطراف و چند وجهی به آن است. این پژوهش با هدف تحلیل و بررسی علل عدم تمایل زنان کارمند به بارداری در شهرستان بندرعباس پی ریزی گردیده است.
از این رو در ابتدا با استفاده از تحقیقات میدانی و پرسش نامه محقق ساخته مهم ترین علل عدم تمایل زنان کارمند به بارداری شناسایی شدند. سپس با استفاده از تکنیک ویکور داده های جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل و اولویت بندی قرار گرفته که نتایج پژوهش نشان می دهد، که" نبود مادر در کنار فرزندان در لحظات خاص به دلیل اشتغال و درگیری شغلی" و " سخت بودن همزمان شرایط بارداری و اشتغال زنان" به عنوان مهمترین علل می باشند.
.1 مقدمه و بیان مسئله
نگاهی گذرا به جهان معاصر از ورود زنان به حوزه دانش و پژوهش و فناوری، دستیابی به توانایی های بالای علمی و تحصیل هنرها و مهارت های مهم صنعتی و فنی و در مواردی ربودن گوی سبقت از مردان حکایت دارد. از سوی دیگر، سیاست های حمایتی دولت های جدید در زمینه حمایت از مشاغل زنان، به عهده گیری بسیاری از کارکردهای خانواده از جانب دولت و نیز نهاد های مردمی خصوصی چون شیر خوارگاه ها، مهد کودک ها و مدارس، کاهش فعالیت های خانه داری به دلیل وجود وسایل پیشرفته و صنعتی و در نتیجه آزاد شدن وقت زنان در خانه و از سوی دیگر، افزایش هزینه های زندگی در شهرهای صنعتی موجب شده است تا زنان به اشتغال بیرون از خانواده روی آورند و دوشادوش مردان در فعالیت های اجتماعی و اقتصادی شرکت جویند.
باوجود این نباید از پیامد های اشتغال زنان برای خانواده، تاثیر آن بر وضع روحی، روانی واخلاقی آنان و جامعه نیز غافل ماند لوازم و مقارنات اشتغال از قبیل جدایی از خانه، تاثیر منفی بر فرزند خواهی، دوری از فرزند، حضور در محیط های کاری مختلط، انتقال خستگی ناشی از کار به کانون آرام خانواده، پیامدهای روحی و روانی اشتغال بر زنان شاغل می باشد
میان اشتغال زنان و کاهش جمعیت ارتباطی دو سویه برقرار است، تمایل به مشاغل رسمی و پر شدن اوقات فراغت از انگیزه فرزند آوری می کاهد و کاهش فرزندان زمینه لازم را برای اشتغال فراهم می سازد
حال این ما را برآن داشت که در این پژوهش به بررسی و تحلیل مسئله علل عدم تمایل زنان کارمند به بارداری پرداخته، و مهمترین علت هایی که منجر به تغییر الگوی تقسیم نقش ها و تغییر ساختار خانواده شده و خانواده ها را مسئله مهم زیر بنایی ترقی و رشد هر جامعه ای که داشتن فرزندان با کمال است، غافل ساخته، بپردازیم . در ضمن در این راستا از تکنیک تصمیم گیری چند معیاره - تکنیک ویکور - نیز استفاده نموده تا با اولویت بندی مهمترین علل را یافته و گام موثری در راستا برداشته شود.
.2 مبانی نظری و پیشینه پژوهش
از تحقیقاتی که به طور خاص به بارداری و شغل پرداخته اند می توان به موارد ذیل اشاره نمود. در پژوهشی ملک - 1394 - به " بارداری و شغل" پرداختند. نتایج پژوهش نشان می دهد که بارداری در تناسب زن شاغل با کار نیز تغییراتی ایجاد می کند. بعد از زایمان هم توجه به مادر شاغل لازم می باشد.
همچنین خطرات محیط کار برای سلامتی یا ایمنی مادر یا جنین او مضرند. این خطرات، شامل خطرات فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیک، سایکولوژیک و ارگونومیک می باشند و ازگلی و همکاران - 1386 - در پژوهشی دیگر به "خستگی در زنان شاغل باردار" پرداختند و نتایج پژوهش نشان می دهد که از 70 نفر مادران شاغل، 67.6 درصد مادران شاغل خستگی متوسط و شدید داشتند. 12.8 درصد مادران بیش از یک شغل داشتند و از مادران شاغل خارج از خانه 34.8 درصد نوبت کاری داشتند. 90 درصد مادران بیش از 3 ساعت در روز می ایستادند.
58.2 درصد مادران اظهار داشتند با وجود خستگی به کار ادامه می دهند. 93 درصد مادران با منابع خستگی مواجه بودند و 10 درصد آنان زایمان زودرس - سن حاملگی کمتر از 37 هفته - و 18.5 درصد نوزاد کم وزن - وزن کمتر 2500 گرم - داشتند.
هم چنین سالاری و همکاران - 1384 - در پژوهشی به "بررسی عوامل تنش زای دوران بارداری" پرداختند که نتاج نشان می دهد: 51 عامل تنش زای دوران بارداری در شش حوزه شناسایی شدند که به ترتیب عبارت بودند از:
-1 سلامت -2 تصور دیگران نسبت به فرد -3 محیطی -4 شخصی و خانوادگی -5 مذهبی -6 مالی.
شدیدترین عوامل تنش زا عبارت بودند از تنش ناشی از تولد نوزاد بیمار و ناقص الخلقه، درد زایمان لطمه به سلامت مادر در بارداری و زایمان تغییر حرکت جنین، بخیه زایمان و انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری پس از زایمان، به علاوه نتایج در رابطه با شدت تنش مادران باردار نشان داد که 16.7 درصد مادران تنش شدید و 13.6 درصد تنش خفیف را تجربه کرده اند. همچنین بین نمره تنش با سطح تحصیلات مادر، میزان رضایت از ازدواج، رتبه حاملگی، تعداد زایمان، میزان رضایت حاملگی، حمایت اجتماعی و حمایت همسر رابطه معنی دار وجود داشت.
و در پایان نیز می توان به پژوهش سوری و حاتمی - 1382 - با عنوان " بررسی استرس های شغلی در زنان شاغل اهواز" اشاره نمود و نتایج نشان می دهد که بایستی توجه بیشتر به رضایتمندی شغلی زنان و کاهش متوسط زمان کار، بخصوص در میان آنانکه بیش از دیگران در مواجهه با عوامل استرس زا در محیط شغلی شان هستند مورد تاکید قرار گیرد. این نکته علاوه بر افزایش سطح سلامتی زنان جامعه و خانواده های آنان، در افزایش راندمان کار و پیشگیری از حوادث شغلی نیز موثر است . از آنجا که اغلب عوامل استرس زا در محیط های کار زنان به عوامل و برنامه ریزی های مدیریتی مربوط می شود، توجه مدیران به این نکات ضروری می باشد.
.4 روش شناسی
هدف کلی این نوشتار بررسی و شناسایی عدم تمایل زنان کارمند به بارداری می باشد. این نوشتار به لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ گردآوری داده ها، توصیفی- پیمایشی است. برای گرد آوری اطلاعات مربوط به کلیات و پیشینه تحقیق از کتب، پایان نامه ها، مقالات و پایگاه های اطلاعاتی و هم چنین برای تعیین علل عدم تمایل زنان کارمند به بارداری از روش میدانی استفاده گردید. سپس برای بررسی موضوع پرسشنامه محقق ساخته با 23 سوال بسته تهیه گردید.
و پس از جمع آوری داده ها با استفاده از روش ویکور به تجزیه و تحلیل پرداخته شد. جامعه آماری، شامل کارمندان اداره مسکن شهرسازی، صدا و سیما، بانک و کارمندان دانشکده سماء می باشد که 53 نفر از کارمندان این موسسات به روش نمونه گیری در دسترس و خاص برای بررسی موضوع مورد نظر انتخاب شدند. و جهت تعیین روایی پرسشنامه به چند تن از متخصصان و صاحب نظران در این حوزه تحویل داده شده و اشکال جزئی آن بر طرف گردید. و هم چنین برای تعیین پایایی از روش آلفای کرونباخ استفاده گردید که مقدار آلفای کرونباخ0.916 بوده که بیشتر از 0.65 می باشد، لذا پایایی آن در حد مطلوبی می باشد.
تکنیک ویکور
روش هایMCDM برای تصمیم گیری در شرایطی که معیارهای متضاد، انتخاب بین گزینه ها را با مشکل مواجه سازد، مورد استفاده قرار می گیرد و کاربردهای متعددی در علوم مختلف دارد. اخیرا با توجه به ویژگی ها و قابلیت هایی که روش ویکور در تصمیم گیری مسائل ارائه داده مورد توجه قرار گرقته است - شمشادی و همکاران، 2011، - 12161 این روش براساس برنامه ریزی توافقی تعیین کننده راه حل های موجه است که به راه حل ایده آل نزدیک بوده و در قالب توافق از طریق اعتبارات ویژه تصمیم گیرندگان ایجاد شده است - لیو و همکاران، 2011، - 57 مراحل تصمیم گیری به کمک تکنیک ویکور به شرح ذیل می باشند:
مرحله:1 نرمالیزه کردن ماتریس شاخص ها؛
مرحله:2تعیین جواب ایده آل مثبت و منفی؛
مرحله:3 محاسبه معیار مطلوب و عدم مطلوبیت - افسوس و تاسف - ؛
مرحله:4 محاسبه شاخص ویکور؛
مرحله:5 انتخاب بهترین تصمیم.
.5 تحلیل داده ها و یافته ها
برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده و تبدیل آنها به اطلاعاتی که بتوان به سوالات پژوهش پاسخ مناسبی داد، باید مجموعه ای از قواعد را رعایت کرد و تکنیک ها و فنون آماری مناسب با داده ها را برگزید - خاکی، - 1382 در مورد علل عدم تمایل زنان کارمند به بارداری با استفاده از روش ویکور علل را تجزیه و تحلیل و اولویت بندی نموده ایم. این تجزیه و تحلیل در جدول شماره 1 نشان داده شده است
