بخشی از مقاله
چکیده
سلامت روان معلمان به خصوص خود تنظیمی آنان در زندگی شغلی و حرفه ای یکی از متغیر های مهم مورد توجه محققان حوزه آموزش و پرورش است. پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش مدیریت استرس بر مهارتهای خود تنظیمی معلمان زن دوره ابتدایی شهر ری انجام شد. جامعه تحقیق عبارت بود از کلیه معلمان زن دوره ابتدای شهر ری که از بین آنان30 نفر که تمایل به شرکت در پژوهش داشتند وبا ملاک های ورود به پژوهش و بر اساس نمره خود تنظیمی در سنجش اولیه به روش در دسترس انتخاب و در ادامه به شیوه تصادفی ساده، به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند.
مدیریت استرس طی 8 جلسه 90 دقیقه ای مطابق پکیج آوزشی برای گروه آزمایشی آموزش داده شد و همچنین برای سنجش خود تنظیمی از پرسشنامه خود تنظیمی میلر و براون استفاده شد. به منظور آزمون فرضیههای پژوهش از روشهای آمار توصیفی و تحلیل کوواریانس چند متغیره و تک متغیره با استفاده از نرم افزار Spss20 استفاده شد.
یافتهها نشان داد آ«وزش مدیریت استرس بر خود تنظیمی معلمان مدارس ابتدایی شهر ری و همچنین مولفه های دریافت اطلاعات مناسب، ارزیابی اطلاعات و مقایسه آن با هنجارها، هدایت کردن تغییرات ، جستجوی گزینه ها، طرح ریزی، اجرای برنامه، ارزیابی اثربخشی برنامه موثر بود و آموزش مولفه های خود تنظیمی را افزایش داد. نتایج نشان می دهد به منظور افزایش میزان خود تنظیمی معلمان مدارس ابتدایی می توان از روش مدیریت استرس استفاده نمود که در افزایش میزان خود تنظیمی معلمان ابتدایی موثر بوده و با این روش می توان در حفظ و ارتقای سلامت روان آنان کوشید.
مقدمه
اشتغال برای ادامه زندگی و بقای جامعه ضرورتی اجتناب ناپذیر است و زندگی هر فرد از طریق کارکردن تامین می شود و خودکفایی هر کشور به میزان و نوع عملکرد شاغلین آن بستگی دارد. کار از یک سو می تواند شماری از نیازهای اساسی انسان همچون پرورش روح و جسم، برقراری ارتباط اجتماعی، و شایستگی را ارضا نماید. اما از سویی دیگر ممکن است منبع اصلی بروز استرس نیز باشد.
وقتی که عامل استرس زا، زندگی انسان را تحت تاثیر قرار دهد، حالت هیجانی و تفکر فیزیولوژیکی انسان از سطح بهنجار و متعادل خود خارج شده، فعالیت شناختی، آسیب پذیر می گردد و مشکلات رفتاری به صورت احساس اضطراب و افسردگی فرا خوانده می شود - کیم و کیم1، . - 2013 روان شناسان، استرس را انتظار انطباق، مقابله و سازگاری از سوی ارگانیسم تعریف کرده اند. هارکنیس و لوتر - 2008 - 2، معتقد بودند که استرس شدید و بلند مدت نظیر تغییرات زندگی می تواند توانایی سازگاری فرد را تحت تاثیر قرار دهد، موجب افسردگی شود و ضمن آسیب به بدن، لذت زندگی را از بین ببرد
آن گونه که فونتس و همکاران - 2014 - 2 آورده است، انبوهی از تحقیقات روان شناسی سلامت، درباره ی روشهایی است که در آنها فرایندهای ذهنی و رفتاری می توانند به افراد، برای مقابله با استرس کمک کنند. روش هایی چون کنترل افکار غیرمنطقی، کاهش برانگیختگی و کاهش هشدار درونی در کنار ورزش و روشهای مبتنی بر مهارت حل مساله می توانند بر افزایش عزت نفس و کاهش اضطراب منجر شوند.
استرس در زندگی همه افرادی که در یکی از مشاغل مختلف جامعه کار می کنند، وجود دارد و به گونه های مختلف بر آنها فشار وارد می کند. در واقع، فشار و استرس کاری علاوه بر مشکلاتی که برای فرد ایجاد می کند، پیامدهای نامناسبی نیز برای سازمان ها و ادارات دارد - مسلر و کابویانکو3، . - 2001 استرس واکنش و عکس العمل شخص به محیط پیرامون خود را شامل می شود که می تواند آثار مثبت و منفی را برای او ایجاد کند. آثار مثبت آن می تواند انگیزش، عملکرد و لذت فرد را در محیط کار افزایش دهد و آثار منفی آن می تواند باعث ایجاد فشار در فرد شود و پیامدهای فیزیکی، رفتاری و روانی مانند اضطراب، تشویش، نگرانی، کج خلقی و بیماریهای قلبی داشته باشد.
شناخت استرس های شغلی و عوامل تولیدکننده آن از این رو حائز اهمیت است که می تواند سلامت جسمی و روانی نیروی کار را مورد تهدید قرار دهد - موسوی نسب و همکاران، - 1385 و کارکرد اجتماعی آنها را مختل کند که تهدیدی جدی برای عملکرد و بهره وری سازمانی محسوب می شود
یکی از مهمترین عوامل درونی که مسیر رسیدن به پیشرفت و جلوگیری از استرس را هموار می کند، خودتنظیمی است؛ فراگیران از طریق محرک هایی که خودشان به وجود می آورند، رفتار خود را تنظیم می کنند و یادگیری را تسهیل می نمایند
خودتنظیمی به شاخص کارکرد سازگارانه تعبیر شده است و از این رو می تواند در تعیین روابط بین جنبه های گوناگون پیشرفت و عملکرد تعیین کننده باشد - بندورا5، . - 1997 خودتنظیمی شناخت و رفتار، یک جنبه ی مهم از زندگی کاری افراد در محیط کار است. نظریه های خود تنظیمی به طور کلی تصریح می کنند که چرا و چگونه افراد به یادگیری روی می آورند و برای یادگیری مستقل چه چیزی را می باید در مورد خود و کارهای خود بدانند، به بیان دیگر فراگیران چگونه یادگیری خود را هدایت می کنند و چگونه انتخاب راهبردهای شناختی، فراشناختی و رفتاری موجب افزایش تلاش آنها می گردد
بندورا - به نقل از پاجارس7، - 2002 خودتنظیمی ر ا با سه فرایند مشاهده خود، خود داوری، خود واکنشی توضیح می دهد. یعنی ابتدا فرد رفتار یا عملکرد خود را مورد مشاهده قرار می دهد، بعد به قضاوت درباره ی عملکرد خود می پردازد و سپس بر اساس قضاوت ها، در خود احساس رضایت شخصی، غرور و یا عدم رضایت یا سرزنش شخصی می کند و بدین ترتیب به کنترل رفتار و اعمال خود اقدام می کند.
از آنجایی که استرس در مدیریت سازمانی از جایگاه ویژه ای برخوردار است و از آنجایی که شرایط کاردائماً درحال نوسان است، و در چند دهه اخیر آهنگ حرکت زندگی شتاب بیشتری گرفته و تحولات در دنیای کار به صورت جدی تری خود نمایی نموده است. اگر چه عده ای از صاحب نظران، استرس راالزاماً مخرب نمی دانند، اما اکثر پژوهشگران معتقدند که آن برهم زننده بهداشت روانی است و در شرایط فعلی سازمانها، یکی از مشکلات مدیران می باشد که تا حدود زیادی بازدهی و بهره وری را کاهش داده و سبب مشکلات رفتاری و تعارض شده است. از طرفی، دست اندرکاران سازمانی می توانند با در نظر گرفتن شیوه های کارآمد برای زندگی کاری و راهبردهای آن، هدف هایی قابل دسترس و موفقیت آمیز طراحی کرده و از انحرافات احتمالی در برنامه ریزی های دراز مدت خود بکاهند. عدم آگاهی از راهبردهای خودتنظیمی و راهبردهای رفع استرس کاری در سازمانها بی شک مانعی در جهت آموزش مؤثر است.
لذا ارتباط راهبردهای خودتنظیمی و مدیریت استرس، پژوهشگر را علاقمند نمود تا به بررسی اثر بخشی آموزش راهبردهای مدیریت استرس بر خود تنظیمی در میان معلمان زن دوره ابتدایی شهرری بپردازد. از آنجایی که دوره ابتدایی یکی از موثرترین و کارامدترین دوره های زندگی هر دانش آموزی قلمداد می شود
