بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق بررسی ممیزان تاثیر دوره های آموزشی اقدام پژوهی و درس پژوهی بر توسعه حرف ای معلمان دوره ی ابتدایی آموزش و پرورش ناحیه 2 شهرستان ساری بود. روش شناسی پژوهش پیمایشی و جامعه آماری کلیه معلمان ناحیه 2 شهر ساری به تعداد 677 نفربوده اند.حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان انتخاب245 نفر و روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بود.
ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه محقق ساخته بوده است.روایی این پرسشنامه به شیوه ی قضاوت متخصصان و پایایی آن بر اساس روش همبستگی بین مولفه ها آلفای کرونباخ به میزان 0/85 مورد تایید قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شد. یافته های تحقیق حاکی از آن بود که دوره های آموزشی اقدام پژوهی و درس پژوهی بر توسعه حرفه ای معلمان از طریق افزایش دانش،مهارت و بهبود عملکرد موثر است.
مقدمه
مدل درس پژوهی و اقدام پژوهی، در حال حاظر نظر بسیاری از اندیشمندان حوزه آموزش و پرورش را در جهان برای تحول بنیادی بدون صرف هزینه های سنگین به خود جلب کرده است. پیشینه های سرکارآرانی - - 1996، یوشی موتو - - 1986، ایمازو - 1996 - ، فویو و کوررند - 1997 - ، در زمینه آموزش های حین خدمت معلمان نشان می دهد که یکی از موثر ترین عوامل در پرورش حرفه ای ، معلمان پژوهش خود معلمان در کلاس درس و چگونگی ارتباطشان با دانش آموزان است.
این عامل ،زمینه خود سازی و تداوم بهسازی فرایند یاددهی –یادگیری و بهبود کیفیت آموزشی را برای معلمان فراهم می آورد - سلیمان پور،1390، سیف،1389،قورچیان، 1394؛ مردانی،1393، مرسلی،1393؛مقامی،1392؛ میرزا محمدی،. - 1392 از این رو از مدتها پیش کارگاههای مختلفی برای آموزش مراحل اقدام پژوهی و درس پژوهی در تمامی نقاط جهان برای معلمان برگزار شده است - دوی، - 2010، از این گذشته یونسکو و سازمان ملی کار نیز باره در اجلاسیه های مختلف تاکید بر شایستگی های حرفه ای معلمان دارد و توصیه می کند که معلمان باید به معلمان در سازماندهی برنامه های مربوط به پرورش حرفه ای خود انتخاب شیوه هایی که به بهبود توانایی های کاربردی آنها کمک می کند آزادی عمل بیشتری داده شود.
نظریه ی به سازی مدارس، چندین سال است که توسعه یافته است، اما این ایده که مدرسهای بسازیم که بتواند یادبگیرد،" مدارس به مثابه سازمان های یادگیرنده"، پس از ترویج نظریه سازمان یادگیرنده توسط پیتر سنگه مورد توجه قرار گرفته است .او بر این باور است که "مدارس میتوانند از نوبازسازی شوند و در فرایندی مداوم ، منظم و خودپایدار به سازی شوند ."به زعم او این مهم نه با دستوریا پیشنهاد، کنترل منابع یا نظارت و ارزشیابی نیروی انسانی، بلکه با" ترویج یادگیری "به معنی گسترش مهارت های بازبینی عملکردها و واکاوی پیش فرض های ذهنی معلمان و مشارکت آنها در تبیین آرمان، کسب آگاهی و توسعه ی صلاحیت های حرفه ای آنها ممکن است - نعامی؛. - 1392 نظریه سازمان یادگیرنده ارزش های فرهنگی لازم برای فراهم سازی فرصت های یادگیری مشارکتی مانند مشاهده فعال، بازاندیشی، ژورنال نویسی و قوم نگاری را در محیط مدرسه ترویج می کند.
لیبرمن به نقل از سیف - 1389 - ، لازمه پرورش حرفه ای مؤثر معلمان را مشارکت آنها درپژوهش های حین عمل، بازخورد و بازاندیشی های برگرفته از تجربیات همکاران در گفتگوی چند جانبه و حرفه ای می داند .او برای این فرایند عنوان معلم - پژوهشگر را پیشنهاد می دهد .به زعم او معلمان در این فرایند قادر به تفکر عمیق تر درباره ی تجربه های آموزشی فردی و گروهی یکدیگر بوده و آموختن برای بهتر زیستن - با تاکید برزندگی حرفه ای معلمان و مهارت های زندگی دانش آموزان - را از طریق تعامل با یک دیگر ترویج میکنند.
پژوهش های جهانی نیز نشان می دهد که برنامه های آموزشی حین خدمت معلمان در مدرسه از جمله موثر ترین روش های ارتقای شایستگی های حرفه ای معلمان و بهسازی کیفیت فرایند یاد دهی و یادگیری است.از این روست که روشها و دستور عمل های مختلف آموزشی برای ترمیم نقاظ ضعف و افزایش توان آموزشی معلمان ایجاد شده است.اقدام پژوهی به هر فعالیتی گفته می شود که منجر به تبدیل وضع موجود به وضع مطلوب تر شود.
اقدام، محور اصلی در این نوع تحقیق است .به این معنا که شخص یا اشخاص، اقدام خود را در حین کار و فعالیت خود مورد پژوهش قرار می دهند. هدف از این کار بهسازی امور و اثربخش کردن آنها است.درس پژوهی در حقیقت الگوی عملی بازبینی مداوم الگوهای ذهنی و بازاندیشی مشارکتی عمل کارگزاران آموزشی و الگویی موثر برای بهبود مستمر آموزش در مدرسه محسوب می شود درس پژوهی به مثابه روش نوین پژوهش در عمل و هسته های کوچک تحول در آموزش، به گسترش پژوهش و تولید دانش حرفه ای در مدرسه کمک می کند .
به علاوه بر فرایند یادگیری گروهی و بهسازی - تدوین برنامه، اجرا، بازبینی و بازاندیشی، یادگیری و ترویج یافته ها - مبتنی است و فرصتی برای سهیم شدن کارگزاران آموزشی در تجربه های یکدیگر را فراهم می آورد این مدل پژوهش درکلاس درسعملاً بر چرخه یادگیری گروهی، کیفی، مشارکتی و مداوم کارگزاران آموزشی شامل مراحل پنجگانه - تبیین مساله، طراحی، عمل، بازاندیشی، و یادگیری - استوار است
در پژوهشی با عنوان پدیدار شنا سانه تلفیق پژوهش در برنامه درسی تربیت محور به منظور توسعه حرفه ای معلم نشان داد پژوهش در عمل توانسته است دانش و مهارتهای پژوهشی ، دانش و مهارت تدریس،دانش شناسایی مسایل و مهارت حل مساله آنها را افزایش دهد. همچنین نگرش آنها را نسبت به مسایل و نقش پژوهش در حل مسئله آنها را افزایش دهد؛ همچنین نگرش آنها را نسبت به مسایل و نقش در حل مسئله تغییر داده و به آنها کمک کرده که بعد از حل مسئله به رضایت درونی دست یابند. با توجه به این تجارب می توان نتیجه گرفت که با تلفیق پژوهش درسی تربیت معلم می توان به توسعه حرفه ای معلمان کمک کرد.
یافته های تحقیق یحیایی - - 1387 نیز نشان داد میزان توجه به آموزش و آمادگی معلمان جهت شرکت در درس پژوهی بالاست. معلمان توجه و آگاهی کافی از اهداف درس پژوهی در مدارس را دارند. معلمان شناخت و توجه کافی از نحوه ی طراحی برنامه های درس پژوهی و اقدامن پژوهی را در مدارس دارند مرسلی - - 1393 نیر نشان داد رویکرد درس پژوهی عاملی موثر بر ارتقای صلاحیت های حرفه ای معلمان ابتدایی بوده و صلاحیت های معلمانی که در درس پژوهی شرکت کرده اند به طور معنا داری بهتر از معلمانی است که در درس پژوهی شرکت نکرده اند
دوی - - 2010 نیز در پژوهشی نشان دادند که توسعه حرفهای موجب افزایش دانش محتوایی معلمان،استفاده از روش تدریس پژوهشی در کلاس و بهبود نمرات دانش آموزان در آزمونهای استاندارد می گردد.
بنابر یافته های پیکارد - - 2009 عامل اصلی موفقیت ژاپنی ها استفاده از روش های درس پژوهی در توسعه حرفه ای معلمان است.
با توجه به مطالب یاد شده و اهمیتی که می تواند دوره های اقدام پژوهی و درس پژوهی در رشد حرفه ای معلماان داشته باشد این سوال مطرح می شود آیا این دوره ها که سوی اداره کل آموزش و پرورش استان مازندران و به تبع آن زیر مجموعه های مختلف داشته اند می تواند در افزایش رشد حرفه ای معلمان موثر باشد ؟
روش شناسی تحقیق
پژوهش حاضر ار نظر هدف کاربردی و از نظر روش های جمع آوری داده ها در زمره تحقیقات پیمایشی دسته بندی می گردد. جامعه آماری در این تحقیق شامل 677 نفر بوده و حجم نمونه آماری 245 نفر است.برای انتخاب نمونه های تحقیق از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای بر اساس جنسیت استفاده شده است.ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. این پرسشنامه بر اساس مطالعه محقق در ادبیات موجود در زمینه اقدام پژوهی و درس پژوهی و با استفاده از پرسشنامه های سلطانی - 1388 - ، الگوی پویای ارزیابی اثر بخش آموزش های سازمانی،توسلی - 1384 - ؛سنجش و اریابی اثر بخش
