بخشی از مقاله
چکیده :
یکی از مسایلی که از دیرباز توجه اندیشمندان حوزه های گوناگون علوم انسانی را به خود جلب کرده و موجب قلم فرسایی این اندیشمندان شده ، مسئله رابطه رسانه های جمعی و کودکان است . مقاله حاضر ابتدا به قابلیت های تلویزیون و سپس برخی از تاثیرات مثبت و منفی تلویزیون بر کودکان و نوجوانان اشاره نموده است . سپس برخی از تاثیرات مثبت و منفی تلویزیون به کودکان و نوجوانان از جمله پرکردن اوقات فراغت ، جامعه پذیری ، یادگیری، اختلال در فعالیت کودکان را بررسی می کند و در پایان راهکارهایی برای به حداقل رساندن کارکردهای منفی آن ارائه می نماید . این تحقیق با عنوان بررسی نقش رسانه های جمعی در الگوپذیری و رفتار کودکان سعی دارد تاثیرات مثبت و پیامدهای منفی وابستگی کودکان به رسانه های جمعی به ویژه تلویزیون را مورد بررسی قرار دهد ؛ با توجه به گستره بودن اطلاعات و تحقیقات انجام شده در جنبه های مختلف رسانه های جمعی می توان از مقالات علمی متعدد بهره برد .
کلید واژه ها : رسانه جمعی ، تلویزیون ، کودکان
مقدمه :
از بین رسانه های جمعی و رفتارهای جدید ، تلویزیون و رایانه بیشترین نفوذ را بر ذهن تاثیر پذیر کودکان و نوجوانان در مدرسه دارد . تلویزیون به عنوان یکی از قوی ترین و تاثیرگذارترین عناصر زمان در شکل گیری رفتاری - عقاید - عواطف در روابط فردی و اجتماعی ما نقش عمده ای بازی می کند . کودکان ما امروز در خانه ای پا به دنیا می گذارند که تلویزیون در آن به طور میانگین هفت تا هشت ساعت در روز روشن است . تلویزیون امروزه به عنوان عمومی ترین و پرمخاطب ترین رسانه های جمعی سهم عمده ای در آموزش و تاثیرگذاری مستقیم و غیر مستقیم بر فرهنگ و روح و روان جمعی دارد .
تلویزیون هرروز بر ما تسلط بیشتری می یابد و ما بایستی نگران آثار مخرب برنامه های تلویزیونی برای کودکان و خانواده های خود باشیم . نمی توان کودکان را برای زمانی در مقابل تلویزیون صرف می کنند سرزنش کرد و اینکه آن ها تقصیری ندارند که از طریق تلویزیون اطلاعات را دریافت می دارند .جان کندری می گوید : قرار نیست که تلویزیون از بین برود از سویی خیلی کم احتمال دارد که تلویزیون فضای مناسبی را برای اجتماعی کردن کودکان ایجاد کند . - کندری - 1990
مسئله پژوهش :
- 1 پیامدهای منفی تلویزیون در زندگی کودکان چیست؟
- 2 رابطه رسانه ها با الگوپذیری کودکان به چه نحوی است ؟
-3 چه راهکارهای برای کاهش وابستگی کودکان به تلویزیون وجود دارد ؟
پیشینه پژوهش :
امروزه بحث تاثیر رسانه ها و به ویژه تلویزیون برکودکان و نوجوانان در علوم متفاوتی مانند علوم اجتماعی ، روان شناسی ، زبان شناسی و جز این ها مورد بررسی قرار می گیرد و هریک از دیدگاه های مورد نظر خود بحث درباره این موضوع مهم می پردازند . مباحثی مانند : کودک ، تلویزیون و خشونت ، اثرات رفتاری تلویزیون برکودکان و نوجوانان و نقش تلویزیون در شکل گیری مفاهیم مذهبی و اخلاقی کودکان موضوعات متفاوتی هستند که در حیطه علوم جامعه شناسی و روان شناسی مورد بررسی قرار گرفته و نتایج متفاوتی نیز به دست داده اند.
ضرورت پژوهش :
درجه نفوذ رسانه در جوامع و تاثیرات آن به حدی است که آموزش رسانه به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل شده است . همچنین به دلیل نقش پررنگ رسانه ها به ویژه تلویزیون در بین کودکان مقطع دبستان و تاثیر کودکان در الگوپذیری از این رسانه ها ، پژوهش در این رابطه ضرورت پیدا می کند .
روش پژوهش :
در این پژوهش ، از روش کتابخوانه ای استفاده شده است ،که مطالب با استفاده از کتاب ها ، مقالات و مصاحبه های علمی استخراج گردیده است .
تبیین هدف :
اهدف اصلی این مقاله :
-1 بررسی نقش رسانه های گروهی بر رفتار فردی و اجتماعی کودکان مقطع ابتدایی
-2 شناخت پیامدهای منفی تلویزیون در زندگی کودکان
3 ارائه راهکارهای مطلوب جهت کاهش اثرات وابستگی کودکان به تلویزیون
اهمیت آموزش رسانه ای به کودکان دبستانی :
درجه نفوذ رسانه در جوامع و تاثیرات آن به حدی است که آموزش رسانه به ضرورتی اجتناب ناپذیر تبدیل شده است . باید تاکید کرد که کودکان و نوجوانان که رسانه و تاثیرپذیری از آن با والدین خود تفاوت کامل دارند ، آن ها بین جهان و جهان رسانه ای فرق نمی گذارند و در به کارگیری رسانه بسیار راحت تر از والدین خود عمل می کنند. آموزش رسانه به گفته کومار »تحلیل اجتماعی - انتقادی رسانه است.« بنابراین هدف اصلی آموزش رسانه، هوشیار کردن اختیار بخشی در مواجهه با رسانه و برنامه ها و محتوای آن است. آموزش رسانه به افراد می آموزد ، پیام را تفسیر و تولید کنند ، مناسب ترین رسانه را انتخاب کنند و نقش بیشتری از آن ها به عهده گیرند.
در یک تقسیم بندی بسیار عمومی می توان از سه کارکرد رسانه ها ، کارکرد اطلاعاتی ، کارکرد آموزشی و کارکرد تفریحی نام برد. هر چند که در برخی تقسیم بندی ها از کارکردهای فرهنگی و تفسیری نیز نام می برند ، حد و مرز ثابتی برای تعیین کارکرد رسانه هایی وجود ندارد . در عین حال ، باید توجه کرد که حتی تقسیم بندی سه گانه تفریحی ، آموزشی و اطلاعاتی نیز مغشوش است . زیرا یک ییام اطلاعاتی به خوبی می تواند جنبه آموزشی داشته باشد ، همچنین یک پیام آموزشی می تواند دارای جنبه های تفریحی و سرگرم کننده باشد . - شارون: - 54:1389
آموزش مهارت های مطالعه یا تماشای اقتصادی :
مطابق این دیدگاه آموزش سوادرسانه ای به کودکان ، اهداف متعددی را دنیال می کند که مهم ترین آن ها عبارت انداز:ایجاد تفکر خلاقانه ، انتقادی و موشکافانه در دانش آموزان نسبت به محتوا و عملکرد رسانه ها و شناخت اشکال بصری ارتباط با استفاده از آن در کنار سایر مهارت های خواندن ، نوشتن ، صحبت کردن و گوش دادن
ابتدا این نکته را باید مدنظر داشت که وقتی کودک با خانواده یا همسالان خود روابط رضایت بخشی ندارد ، تمایل پیدا می کند که به تلویزیون رو کند و آنجا می تواند برای مدتی تنش خود را کاهش دهد ، کیفیت روابط کودک با خانواده و گروه همسالان خود تعیین کننده ی میزان استفاده کودک از تلویزیون می باشد .امروزه بسیاری از دارندگان دستگاه گیرنده تحت تاثیر برنامه ای تلویزیونی قرار گرفته اند که البته با توجه به علاقه شدید خردسالان و نوجوانان به برنامه های تلویزیونی به زحمت می توان آن ها را قانع کرد که به موقع پیش از پایان برنامه ای تلویزیونی به خواب روند یا به موقع تکالیف مدرسه خود را آماده کنند .این نکته را نیز نباید از یاد برد که قرار نیست تلویزیون از بین برود و از سویی خیلی کم احتمال دارد که تلویزیون فضای مناسبی را برای اجتماعی کردن کودکان ایجاد کند .
