بخشی از مقاله
چکیده :
خلاقیت در لغت نامه روان شناسی پیرون چنین تعریف شده است، خلاقیت عبارت است از »کنشهای اختراعی تخیل آفریننده که در آثار گتزل و ماکسن چیزی متفاوت از هوش معمولی است .هر چیزی که کودک انجام می دهد و یا می گوید می تواند خلاق باشد . در صورتی که دو مبنا را در معرض چشم داشته باشداول آنکه. باید اساساً با کارهایی که کودک قبلاً انجام داده و تمام چیزهایی که قبلاً دیده یا شنیده است متفاوت باشند. دوم آنکه فقط نباید متفاوت باشد بلکه باید صحیح بوده در جهت رسیدن به یک هدف مفید باشد و به طریقی برای کودک جذاب و معنی دار باشد، اغلب روانشناسان که در زمینه خلاقیت مطالعه می کنند این دو مبنا را حساسیت و تازگی عنوان می کنند.
در تحقیق انجام شده که جامعه آماری - 96نفر - در بین مدارس نواحی 1و 2 ارومیه به طور تصادفی انتخاب شده طی پرسشنامه ای که شامل 30 سوال پنج گزینه ای به صورت کاملا مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقم، کاملا موافقم که سه سبک فرزند پروری - قاطع، استبدادی، سهل گیرانه - است و در بین 48 نفر والدین دانش آموزان پخش گردید تا شیوه فرزند پروری آنان در خانه که با فرزندان خود انجام می دهند چه تاثیری بر روی خلاقیت فرزندان آنها دارد .آیا موجب خلاقیت آنها می شود ویا مانع رشد خلاقیت در بین فرزندان آنها می شود و یا اصلا تاثیری بر خلاقیت و رشد آن ندارد و همچنین پرسشنامه که شامل 8 سوال توصیفی است در بین خود دانش آموزان که جمعیت آنها نیز 48 نفر بود پخش گردید تا با توجه به جوابهایی که خود دانش آموزان در مورد هر سوال می دهند میزان خلاقیت آنها را سنجید.
مقدمه :
با توجه به برخورد جوامع بشری با مسائل ناهمگون بی شمار فزاینده وابستگی متقابل بین کشورها، تحلیل رفتن منابع طبیعی، سرعت فزاینده تغییرات و مسائل عدیدهای از این قبیل نیاز به یافتن تصویری هر چه جامعتر و دقیقتر از آینده برای هر جامعه از ضروریات است. - کفایت، . - 1372 تورنس - 1959 - استدلال میکند که تصاویر آگاه و ناخودآگاه از آینده، نیروی محرک مهمی در پس دستاوردهای آیندهاند. تصاویر مثبت آینده، نیروی پر توان مغناطیسی هستند که ما را به تحرک واداشتهاند و به ما انرژی لازم را برای حرکت به پیش به سوی امکانات، راهحلها و دستاوردهای خلاقی و جدیدی میدهند از طرفی برای آنکه بتوانیم قدرت تصور خود را افزایش دهیم و تصاویر مثبتی از آینده خلق کنیم باید خلاقیت خود را پرورش دهیم.
چه نیاز به به خلاقیت اجتناب ناپذیر است، بنابراین در این دنیای پیچیده کنونی که در هر رقابتهای بسیار فشرده جوامع مبتکر و مختلف برای دستیابی به جدیدترین تکنولوژی و منابع قدرت هستیم. افراد تیز هوش خلاق و صاحبان اندیشه های نو و جدید همانند گرانبهاترین سرمایهها از جایگاه بسیار بالا و ارزشمندی برخوردار هستند. هر چه قدر جهانی که در آن زندگی می کنیم پیچیده تر می شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده محسوس و روشنتر میگردد. در همین رابطه نونیامی معتقد است:
»شانسی برای بدست آوردن خلاقیت بالقوه میتواند موضوع مرگ و زندگی هر جامعهای باشد« - گاستون، . - 1985 به همین دلیل امروزه جامعه، بیش از هر زمان دیگر به افراد خلاق و هوشمند نیاز دارد در شرایط کنونی، مسائل خلاقیت از تمرین مسائل د ر قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است. در مورد خلاقیت و شناخت کودکان خلاق باید خاطر نشان سازیم قبل از اینکه که آتی بتواند خلاق شود باید شرایط یا محیط مناسب فراهم شود. خصوصیات افراد خلاق و غیر خلاق مباحثی چند را در رابطه با محیط خانوادگی با خلاقیت را به بار آورده به طوری که هم اکنون عقیده بر این است که محیط خانوادگی انسان خلاق چیزی سوال محیط خانوادگی آدم غیر خلاق می باشد. این تفاوت مخصوصا در آنچه که مربوط به روابط والدین و فرزندان می باشد جنبه مشخص تری دارد.
برای این مثال نمونه ای را که توسط شینر - 1970 - در این رابطه انجام گرفته است را می آوریم، وی درباره ده دختر تیزهوش و خلاق مطالعه نموده است و به این نتیجه رسیده است که خانواده هایشان در حدود آنها کنند سختگیری می کنند. این دختران خواندن را زود آموخته بودند و سرگرمیهای بسیار خلاقانهای داشتند - شعر و نقاشی - و خود را دارای قدرت تخیل بسیاری میدانستند. بین کشورها و گروههای اجتماعی مختلف، به تفاوتهای چشمگیری در زمینه روابط والدین و فرزندان ی ا به عبارت دیگر شیوه های فرزند پروری برخوردیم که در دهه های نخست میلادی - سه دهه نخست - حاضر، روشهای فرزند پروری تا حدود زیادی زیر نفوذ مکتب رفتارگرایی بود. جای تردید است که پدران و مادران زیادی این شیوه خشک را به کار بسته باشند.
اما به هر حال دیدگاه متخصصان آن زمان چنین وده است. - اتکنیسون، . - 1983 به نظر می رسد در حال حاضر شاهدند در جهت عکس هستیم و چنین می نماید که امروز، والدین احساس می کنند که ساده گیری پاسخگویی مشکل آنها نیست . به هر حال روابط والدین و کودک یکی از بحثهای مهم روانشناسی است . البته باید توجه داشت که رفتار والدین ابعاد مختلف دارد و فقط شامل تغییرات یکنواخت نمیشود. به طوری که ممکن است والدین هم فرزند خودشان را دوست بدارند و هم اینکه آنها را طرد نمایند، یا اینکه در حین درست داشتن آنها در انضباط نیز سخت گیری کنند، پاسخ طفل نیز صرفاً به یک جنبه از رفتار والدین با شخصیت آنها ارتباط پیدا نمی کند. بلکه ما حصل ترکیب عوامل مختلف می باشد.
هر چند پیش بینی ویژگیهای شخصیتی بعدی بر مبنایی روشهای خاص فرزند پروری بسیار دشوار است اما شواهدی در دست است که بر اساس آن می توان گفت بدون شک خانواده مهمترین نقش را د ر کنترل و هدایت تخیل و ظهور خلاقیتها ایفا می کند، با اینکه عوامل ژنی، پیدایش استعداد خلاقیت را هر افراد ممکن می سازد معذلک بروز و رشد این استعدادها تحت تأثیر عوامل محیطی قرار دارد. به طوری که میتوان گفت: خلاقیت به عنوان یک استعداد حاصل تعامل پیچیده وراثت و محیط است. در این پژوهش برآنیم تا مشخص کنیم که آیا شیوه های فرزند پروری با روشهای که والدین در تربیت فرزندانشان به کار می برند چه تأثیری بر خلاقیت آنان دارد؟
جامعه آماری:
جامعه آماری در پژوه ش حاضر دانش آموزان مقطع ابتدایی نواحی آموزش و پرورش شهرستان ارومیه در سال تحصیلی 90-91 مشغول تحصیل می باشند.
مونه آماری:
روش جمع آوری اطلاعات از جامعه آماری فوق دو منطقه آموزش و پرورش به صورت تصادفی انتخاب شدند. از هرناحیه دو مدرسه انتخاب شدند. و به کودکان آزمون خلاقیت و به والدین آنها پرسشنامه کسب نمونه ارائه شد. تعداد 96 نفر آزمودنی که شامل 48 نفر از والدین و 48 نفر فرزندان می باشد و آنها به صورت تصادفی ساده 48 برگه پرسشنامه بین والدین و 48 برگه پرسشنامه بین فرزندان توزیع می گرددا تبرحسب درجه از کاملاً مخالفم، مخالفم، نظری ندارم ، موافقمو کاملاً موافقم به سئوالات پاسخ دهند و پس از تکمیل پرسشنامه آن را تحویل دهند . که این 48 نفر یا به عبارتی 96 نفر نمونه آماری به تناسب تعداد آزمودنی قابل دسترسی انتخاب گردیده اند که سعی شد ه است به متغیرهایی نظیر وضعیت اقتصادی خانواده، وضعیت اجتماعی خانواده، میزان تحصیلات والدین و مؤلفه هایی چون سبک فرزند پروری والدین اعم از سخت گیری، سهل گیری و قاطعیت والدین توجه شود.
