بخشی از مقاله
چکیده
با گرشت زمان هویت و خوانایی در عناصر فضای شهری کم رنگ شده ،که نتیجه آن ناهنجاریهای شهروندان و ازبین رفتن روحیه سرزندگی و در نهایت این عوامل منجبر به کم رنگ شدن ارتباطات اجتماعی در شهرها مشهود می باشد.شاید بتوان گفت که یکی از کلیدی ترین عناصر در این مسئله ،فقر رنگو عدم انتخاب صحیح و مناسب رنگ در طراحی های شهری است .
هدف از این تحقیق پی بردن به معیار و نحوه کاربرد روانشناسی محیطی رنگ در زراحی فضای کالبدی شهر است.
در این پژوهش روش تحقیق،توصیفی-تحلیلی و ابزارگرد آری داده از نوع کتاب خانه است . یافته های تحقیق نشان میدهد رنگها در شهر بر پایه هیچ گونه اصول و ظوابط استاندارد و مدونی انتخاب نشده اند. رویکرد سلیقه ای رنگ در طراحی فضاهای شهری حاکم می باشد. در نیجه میتوان گفت که با نگرش ما بیشتر به سوی استفاده از ترکیب هارمونی گونه ی رنگ ها در طراحی های شهری جهت داشته باشد تا استفاده یکنواخت از یکسری رنگ های مشخص ،تا بتوان با ایجاد نقش اصلی رنگ در طراحی های شهری به تقویت حس تملک افراد به جامعه شهری و متعاقب آن پایداری فضای های شهری و چه بسا به توسعه پایدار شهری رسیذ . این امر بدون ایجاد مدیریت بنیادی در مبحث رنگ و به کار افراد متخصص آشنا با کمپوزیسون رنگ در زمینه طراحی مناسب در شهر میسر نمیگردد.
-1 مقدمه
گذار جوامع سنتی به مدرن، همواره یک پیامد مهم در بر دارد و آن گسترش روزافزون پدیده شهرنشینی است .در عصر حاضرتقریباً نیمی از جمعیت جهان در مناطق شهری سکونت دارند .در این میان، نقش شهر و نواحی شهری به طور مستقیم و شهرسازی و ساخت فیزیکی آن به طور غیر مستقیم و سهم آنان در ناپایداری موجود، توجه جدی محافل علمی و سیاست گذاران را به خود جلب کرده است .
توصیه ها بر این است که شهرها باید به عنوان نقاط و کانونهای اصلی برای حل مشکلات جهانی و دستیابی به توسعه پایدار، مورد نظر و استفاده قرار گیرند .هدف اصلی این پژوهش، سنجش رفتارهای اجتماعی زیست محیطی و شناخت تأثیر سرمایه فرهنگی و ابعاد آن بر رفتارهای اجتماعی زیست محیطی در توسعه پایدار شهری می باشد.
-2 رنگ چیست؟
انسان از روز گاران بسیار دور تاکنون تحت نفوذ و تاثیر رنگ ها ی پیرامون خود بوده است و در صد سال اخیر که صنعت رنگ سازی به اوج تحول خود رسیده است ، تا ثیر مذبور دو چندان شده و در همه ی ارکان زندگی روحی ما رخنه کرده است
نکته عجیب و جالب در مورد رنگ این است که در واقعیت، رنگ وجود ندارد. از نظر علم فیزیک چیزی وجود دارد که درای جسم و یا ماده یاشد و بتوان به آن شکل داد و آن را لمس کرد. شیء رنگی را می توان لمس کرد و یا به آن شک داد، اما این خود آن شیء است که موجودیت خار جی دارد نه رنه آن. رنگ تنها ظاهر دارد، چیزی که به صورت لحظه ای دیده می شود، همین و بس نکته ی اصلی مورد بحث ما ،عوامل تا ثیر گذار بر رنگ است و در واقع می خواهیم بدانیم که با آن تفاسیر در مورد فیزیک نور و به وجود آمدن رنگ ، در نهایت ، چه رنگی به وجود می آید و همچنین چه نامی بر آن بنهم و از آن چگونه در طراحی استفاده کنیم .چرخه ی رنگ متشکل از دوازده رنگ است که سه رنگ قرمز ،زرد و آبی در آن رنگ های اولیه ور نگ های میان آنها به عنوان رنگ های ثانویه شناخته می شوند. استفاده از رنگ های هر خانواده که در چرخه ی رنگ در کنار هر قرار گرفته و به اصطلاح همسایه هستند ترکیبی ملایر و هماهنگ را ایجاد می کند که نگاه بیننده را به راحتی از یکی به د یگر ی رهنمون می شود.
استفاده از ی رنگ با میزان کمی از رنگ مکمل آن چنانچه به درستی و در اندازه همای صحیح صورت رفته باشد نتیجه ای درخشان و چشمگیر می افریند و بر جذابیت مجموعه ی رنگی حاضر می افزاید و مانع قالب شدن کام ی رنه بر فضا می شود
-3 رنگ
اگر نور سفید - نور خورشید - را به وسیله منشور مثلث القاعده تجزیه کنیم، نواری از یک سلسله رنگهای پیوسته از قرمز، نارنجی، زرد، سبز و آبی گرفته تا بنفش به وجود می آید. اگر این اشعه رنگین به وسیله یک عدسی جمع شود، از تجمع آنها مجدداً نور سفید حاصل می گردد . وقتی نور سفید به یک جسم رنگی می تابد، شیء مزبور قسمتی از آن را جذب و نور را منعکس می کند. هر جسمی بر حسب رنگ خود، نور همرنگ خویشرا منعکس می کند. مثلاً یک جسم قرمز، نور قرمز را منعکس می کند و سایر نورها را به خود می گیرد.
-4 تأثیر روانی رنگ ها
روان شناسان مطالعات فراوانی روی تأثیر رنگ و نور بر ادراک ما و فضا و زمان انجام داده اند. همگان از تأثیر رنگ بر حس وزن - سبکی و سنگینی - ، دما - گرمی و سردی - ، فاصله - دوری و نزدیکی - و ابعاد - بزرگی و کوچکی - آگاه اند. حتی مقیاس زمان نیز در فضاهای دارای رنگ های مختلف، متفاوت است. برای مثال، شنوندگان سخنرانی در یک سالن آبی رنگ، آن را طولانی و کسل کننده می یابند؛ در حالی که همان سخنرانی در یک سالن سرخ رنگ، هیجان انگیز و کوتاه تر ارزیابی می گردد
مجموع این عوامل باعث می شود تا صرف نظر از دیگر عوامل محیطی و خصوصیات فضایی، دو فضای یکسان با ترکیبات رنگی رمختلف، تأثیرات کاملاً متفاوتی را بر ادراک انسان بگذارند. رنگ قرمز شدیداً بر دستگاه عصبی تأثیر می گذارد و موجب افزایش فشار خون ضرباهنگ تنفس و ضربان قلب می شود. این در حالی ست که رنگ آبی تأثیر کاملاً برعکس دارد. یکی از بررسی هایی که در نروژ انجام گرفت، مشخص ساخت که مردم در اتاق آبی رنگ درجه ی حرارت ترموستات دستگاه حرارتی خود را چهار برابر بالاتر از اتاقی قرمز با همان درجه ی حرارت تنظیم می کنند
مطالعه ای که در موسسه ی هنرهای معاصر در لندن انجام گرفت، نشان داد که خاصیت محرک بودن رنگ زرد چنان زیاد است که می تواند منجر به ویرانگری - وندالیسم - ، به خصوص در کودکان، شود. در یک نمایشگاه اسباب بازی در اتاق هایی با رنگ های مختلف، وسایل موجود در اتاق زرد همه شکسته و خراب شده بودند.
رنگ ها معانی نمادین دارند و حتی در تصورات ذهنی ما نیز هر بنا با رنگ خاصی تداعی میشود. مثلا رنگ های فیروزه ای و آبی ، یادآور بناهای مذهبی و مساجد و رنگ های تند و شاد یاد آور فضاهای کودکان می باشند. رنگ های مختلف می توانند یادآور زمان ها ، معانی و وقایع خاص باشند. برای مثال : رنگ های سبز تیره و سیاه برای مراسم عاشورا و سرخ و نارنجی یادآور فصل پاییز و آغاز مدارس است که هر یک چهره ی متفاوتی به فضاهای شهری میدهد.
-5 عامل تنوع ، سرزندگی و آرامش:
انسان متمدن امروزی، به علت دغدغه های حاصله در زندگی ، در معرض مشکلات و افسرد ی های روحی و روانی متعدد ی قمرار دارد که یکنواختی و عدم تنوع رنگ آمیزی مناظر شهرها ، این مشکلات روحی را تشدید می کند.چرا که رنگ ها زبان احساسات ما هستند و می توانند زندگی شهری را سرزنده و متنوع سازند .همچنین رنگ به کاهش خستگی و بر انگیختن چشم کمک می کند .
رنگ ها زمینه متنوعی از تضادها - کنتراست ها - را در ساعات مختلف روز پدید آورده و در هر ساعت سایه روشن های جدیدی به وجود می آورند و فضا را متنوع و سرزنده می کنند .فقدان تنوع و سرزندگی ، ناخواسته مانع حضور افراد در فضاها و مشارکت آن ها در زند ی مدنی است.
با توجه به این مطلب ،ایجاد تنوع و خلق شاد ی و نشاط در فضای مناسب صورتی حساب شده و فکر شده به راحتی ممکن است. بارزترین نمونه ی آن خیابان های تجاری و فضاهای بازی کودکان است که تنوع رنگی آن ها به منظور خلق فضاها ی شاد به امر ی بدیهی تبد یل شده است
بر ای نمونه، فضا ی سبز شهر ی مخصوصا پارک ها عنصر تامین کننده تنوع رنگی م می باشند و در شکل دهی سیمای شهر نقش اساسی دارد .این امر مبین آن است که ا گر چه پارک ها تداعی کننده ی رنگ سبز هستند اما الزاما نبا ید سبز باشند و گیاهان رنگی زیادی وجود دارند که بسته به نوع پارک می توان از ترکیب آن ها بهره جست و یا مبلمان پارک را با توجه به استفاده کنند ان آن رنگ نمود تا سبز ی طبیعت پارک به یکنواختی نگراید و دلپذیر تر به نظرآید
-6 عوامل موثر در انتخاب رنگ در فضاهای شهری:
رنگها دارای خصوصیات اثربخشی در فضا میباشند سه عامل مهم در انتخاب رنگ تأثیر رنگها در درک فاصله، کمپوزیسیون رنگها، و وزن ادراکی رنگهاست .رنگهای روشن سبکتر و رنگهای تیره سنگینتر میباشند .رنگهای متفاوت القاء کننده مسافت و فاصله نیز هستند. رنگهای گرم نزدیکتر حس میشوند و فضا را تنگتر میکنند .در حالی که رنگهای سرد دورترند و فضا را وسیعتر نشان میدهند . در ضمن باید توجه داشت که چگونگی قرارگیری رنگها در کنار هم و نقشهای زمینه نیز بر این ابعاد تأثیر میگذارندنهایتاً. اینکه ادراک رنگ در مجموع به سه عامل بستگی دارد:
-شرایط و محیطی که رنگ در آن دیده میشود
-خصوصیات سطح جسم منعکس کننده ، مانند بافت و توانایی آن
-برای جذب یا انعکاس نور -توانایی فرد برای ادراک رنگها
اثر روانشناسی رنگ ها
-7 جایگاه روان شناسی رنگ در فضای شهری:
کنتراست سردی و گرمی در محیط شهری میتواند برای القای دوری و نزدیکی استفاده شود. استفاده از این کنتراست در محیط شهری تابع عوامل زیادی است که از جمله آن میتوان به آب و هوای منطقه اشاره کرد.
