مقاله تاثیر فرهنگ مدولباس درتثبیت هنجارهای جامعها

بخشی از مقاله

چکیده:

با نگاهی به زندگی بشر از ابتدای پیدایش وتحولات آن می توان استنباط کرد که از همان آغاز بدنبال پوششی مناسب برای خود بوده است تا خود رااز گزند موقعییت های مختلف اقلیمی برهاند هر چند در طول تاریخ پر فراز ونشیب راههای زیادی طی کرده است اما گاهی سلیقه حاکمان ومتنفذان مذهبی بر پوشش آنها تاثیر گذار بوده ورنگ وبویی دیگر بر آن بخشیده است.

با توجه به این که مقوله پوشش فقط مختص انسان است ازاین روبه عنوان یک ضرورت جدایی ناپذیر حیات انسان به آن نگریسته میشود لباس در زندگی انسان کارکردهای مختلفی دارد که اولین کارکرد آن را میتوان نیازفطری میل به پوشش یا استتار را برشمرد ، از  سویی دیگر ازکارکرد های اجتماعی لباس نیز نباید غافل بود

امروزه لباس به عنوان یک نماد فرهنگی شناخته میشود وهویت خاصی به افراد وجامعه می بخشد الگوههای مختلف پوشش بیانگر سنتها، ارزشها وحتی فرهنگ حاکم بر هر جامعه است لباس وپوشش با هنجارهاوارزشهای حاکم بر هر جامعه گره خورده است ومیتوان گفت به عنوان یکی از ابزارهای شناخت فرهنگ وهویت ملی وحتی وقوع تحول در ساختار فرهنگی یک جامعه به کار میرود.

امروزه لباس تنها یک پوشش نیست بلکه تجلی باورها، عقاید ،ویژگیهای مذهبی،اجتماعی وحتی هنری اقوام مختلف است. پروسه جهانی شدن سعی بر یکسان سازی فرهنگ های مختلف جهان را دارد واین یکسان سازی به معنی حذف فرهنگهایی است که امکان تجلی وظاهر شدن را ندارند واین یعنی حذف تنوع فرهنگی وبه تبع آن به وجود آمدن خلا فرهنگی وبهران هوییت . با توجه به هنجارهای دنیای غرب در القای فرهنگ بیگانه ، مدگرایی و هنجارهای نا ما نوس سعی بر آن دارد تا افکار انسانها را حتی در نوع پوشش نیز تحت تاثیر قرار دهد لذا پرداختن به مقوله پوشش وسامان دهی مساله پوشش امری اجتناب ناپذیر وضروری است. این مقاله سعی بر این دارد تا با ارایه راهکارهای مناسب با عرف جامعه وبا توجه به تمدن وفرهنگ چند هزار ساله ایرانی اسلامی در ایجاد یک فرهنگ پوشش ایرانی اسلامی موثرواقع شود.

مقدمه:

برخلاف گرایشهای فطری والهی انسان ووجود کتب الهی برای سعادت وهدایت بشر ،بنا بردلایلی در بسیاری از موارد انسان دچار وسوسه های شیطانی شده وبه همین سبب آسیبهای روحی وروانی و اخلاقی می بیند اشاره به انحرافات وآسیبها همواره توجه اندیشمندان ومحققان وپژوهشگران دینی وغیردینی را به خود جلب کرده وکتابهاو مقالات وآثارمتعددی تدوین و تنظیم شده و به مخاطبان ارائه شده که در این مقاله مجال پرداختن به آن نیست ؛بدور از تمام کلی گوییها و تجزیه و تحلیل مقالات وپژوهشهای مفصل سعی بر ااین است تا با ریشه یابی وارائه راه کارهای عملی در جهت تثبیت هنجار های مثبت یعنی ترویج پو شش متناسب با عرف وفرهنگ ایرانی واسلامی صورت گیرد.

این مقاله به این می پر دازد :

.1علل به وجود آمدن نا هنجاریها در زمینه پوشش

.2ارائه راهکار هایی مناسب در جهت بو جود آمدن یک هنجار مثبت با توجه به عرف وفر هنگ وتمدن ایرانی اسلامی

اما بجاست که ابتدا مفاهیم نظری پژوهش راتعریف کنیم

مبانی نظری:

·    ارزش
واژه ارزش مانند بسیاری از واژه های جامعه شناسی معانی زیادی دارد پرداخت ارزشها عبارت است از نتیجه نهایی هدف ومقاصد رفتارهای است ارزشها گو یای احکام اخلاقی است ژان کارنو مردم شناس فرانسوی که می توان به وجه اشتراک تعریف ارزش اجتماعی است که مر بو ط به اصول آرمانی می گوید:

» عقاید هنجارها ، شنا سایی ها فنون واشیای مادی وافکار وگرایشها در پیرامون آن شکل گرفته و به تجربه رسیداند ارزش های اجتماعی یک گروه را تشکیل می د هند »

·    ارزشهای اجتماعی:

در اصطلاح جامعه شناسی ارزشهای  اجتماعی عبارتند از :چیز هایی که موردپذیرش  همگان است ارزشهای اجتماعی
واقعییتها یا اموری را تشکیل می دهند که مطلوبیت دارد  و مورد در خواست وآرزوی اکثریت افراد جامعه است

در همین رابطه اگ برن ونیم کف می نویسد :

»ارزشهای اجتماعی واقعه یا امری است که مورد اعتناً  جامعه قرار دارد «

ارزشهای اجتماعی انگیزه گرایشهای اجتماعی میشود و گرایشهای اجتماعی تمایلات کلی هستند که در فرد به وجود می آیند وادراکات وعواطف وافعال اورادر جهت های معینی به جریان می اندازدبنا براین ارزشهای اجتماعی شامل همه چیزهای مطلوب یا نا مطلوب ،مناسب یا نا مناسب است که مورد علاقه ،توجه و احترام انسانهاست ؛ارزشها زیر بنای هنجارها - نهادها و ساخت اجتماعی را تشکیل میدهد ؛چهار چوبه ای است برای مشروع ساختن رفتارهای انسانی ؛ ارزشها به فرهنگ کلی وجامعه مفهوم می بخشد .

·    هنجار

یک الگوی رفتاری که روابط ورفتارهای اجتماعی را تنظیم می کند واکثریت جامعه به آن پایبندند ودر صورتی که شخصی آن را رعایت نکند جامعه او را مجازات می کند ؛ هنجارها دو دسته اند :

1.    هنجارهای درونی

2.    هنجارهای بیرونی

هنجارهای درونی هنجارهایی است که در صورت عدم رعایت آنها مجازات رسمی ومشخصی وجود ندارد . هنجارهای بیرونی هنجارهایی است که برای اعضای یک جامعه از پیش تعیین شده ؛ ترس از مجازات ویا میل درونی اعضای جامعه رابه پیروی از هنجار ترغیب می کند بی هنجاری باعث از بین رفتن استحکام نظام اجتماعی میشود .

·    بهنجار وهنجارشکن :
 شرط بقای جامعه یگانگی اجتماعی وشرط یگانگی جامعه رعایت هنجار ها از طرف افراد جامعه است از اینرو هر جامعه ای می کوشد افراد جامعه خود را به هنجارهای گروهی سازگار و هم نواکند از این رو افرادی را که با هنجارهای اجتماعی سازگارند بهنجار وافرادی که ناساز گارند هنجار شکن یانا به هنجار می نامند پیروی نکردن از هنجارها کجروی وپیروی کردن از آنهار ا ساز گار ی می نامند .

·    حجاب

حجاب در لغت به معنای مانع وپرده وپوشش آمده است واگر به معنای عام هر نوع پوشش ومانع از وصول به گناه را حجاب بنامیم میتواند اقسام متفاوتی همچون حجاب ذهنی ، فکری و روحی داشته باشد .آثار اجتماعی رعایت حجاب سلامت نسل جدید جامعه ،پیشگیری از فساد اخلاقی ،مبارزه با مظاهر بی دینی وحفظ کیان خانواده ودرنهایت تثبیت هنجارهای مثبت در جامعه را به همراه دار د .

·    مد

واژه مد در لغت به معنی روش، سلیقه و شیوه می باشد و در اصطلاح شیوه ای که فرد در ساخت زندگی خود، مطابق با سلیقه های موجود در یک جامعه مانند : شکل لباس، معاشرت ، تزئینات از آن تبعیت می کند - اسحاقی، علیرضا، جامعه شناس -

روش تحقیق

تحقیق حاضر از ور طه هدف کاربردی می باشد وتحقیقات کاربردی به سمت کاربردهای عملی هدایت می شود همچنین از حیث روش گرد آوری داده ها در زمره تحقیقات توصیفی میباشد چراکه هدف توصیف شرایط موجود وبررسی علل وعوامل وارایه راهکارهای مناسب است و برای تکمیل مبانی تئوریک از روش کتابخانه ای و مطالعه کتب مربوط ومقالات و تحقیقات گوناگون استفاده شده است.

پیشینه مساله

برگزاری نمایشگاههای مد ولباس وجشنوارههای پوشاک درون دانشگاههی در یکی دو سال اخیر وسامان دهی مد ولباس توسط ارگانهای مختلف تا حدودی توجه مسئولین امر را به خود جلب کرده ولی کافی نبو ده وتب آن محدود به هما ن ز مان جشنواره بوده است از این رهگذر ارائه روشهای نوین متناسب با عرف جامعه وفرهنگ و تمدن چند هزار ساله ایرانی اسلامی در القای الگوهای مناسب ایرانی اسلامی امری اجتناب ناپذیر است.دربررسی مقالات مختلف هم به این نتیجه می رسیم که همگی به توصیف موقعیت موجود پرداخته وراهکار عملی ارایه نشده است .

اهمیت وضرورت پژوهش

لباس از سنتهای کهن وآداب ورسوم ونحوه معیشت و فرهنگ محلی و باورهای مذهبی حکایت میکند. از زمانیکه انسان زندگی جمعی را پذیرفته همواره بدنبال راهی برای بهره وری بهتر از محیط پیرامونش و چگونگی به حداقل رساندن نیازها وضعفهایش بوده است. تغییرات جوی انسان را متوجه ساخت لباسهایی کرد که او را در برابر سرما حفظ کند ، به مرور زمان تزیین وزینت کاری بر پوشش انسان اضافه شد تا جاییکه حالت خود نمایی به خودگرفت و دیگر هدف اصلی که همان پوشش بود به ورطه فراموشی سپرده شد،بدین ترتیب نوع پوشش در جوامع مختلف با هم مغایرگردید ،به طوریکه هرکدام متناسب با فرهنگ خویش به لباس وکارکرد آن می نگریستند