بخشی از مقاله
-1 مقدمه :
نیاز روز افزون بشر به مواد غذایی بهویژه گندم و سعی در بالابردن تولیدات کشاورزی از طریق آگاهی کشاورزان در به کاربستن روشهای نوین ازجمله کنترل علفهایهرز، از اهمیت خاص برخوردار است. از آنجایی که در گندم عملیات وجین معمول نیست و روشهای مکانیکی کنترل علف هایهرز نیز کارایی ندارد، برای کنترل علفهایهرز از علفکشها استفاده میگردد. خسارت علفهایهرز بر عملکردگندم برحسب نوع مدیریت علف هایهرز که بستگی به گونه علفهرز، شرایط اقلیمی، نوع خاک، کشت های متداول در منطقه، امکانات و شرایط اجتماعی و اقتصادی دارد، متفاوت گزارش شده است. در حال حاضر، در کشورهای پیشرفته خسارت علف های هرز به 5 درصد کاهش یافته و درکشورهای درحال توسعه، این خسارت بیش از 25 درصد برآورد شده است - منتظری و همکاران، . - 1384 سارانی - 1383 -
بیان نمود علفکش متریبوزین باعث80 تا 100 درصد کنترل علف پشمکی میگردد. متریبوزین علاوه بر کنترل علف پشمکی بصورت پس رویشی و قبل از کاشت باعث حدود 90 درصد خسارت به گندم می شود. استیون و همکاران - 2002 - گزارش کرد که علفکش مزوسولفورونمتیل + یدوسولفورونمتیل - شوالیه - با ممانعت از فعالیت آنزیم استولاکتاتسنتاز، باعث کاهش رشد و نابودی علف هرز می شود. این علفکش با و جودی که علف های هرز مزارع گندم را به خوبی کنترل میکند تاثیر نامطلوبی بر گندم ندارد. حسامی و همکاران - 1386 - گزارش کرد که علفکش سولفوسولفورون - آپیروس - به میزان 31 گرم در هکتار باعث بیشترین عملکرد بیولوژیکی گندم نسبت به سایر تیمارها می شود که دلیل آن کنترل علف های هرز و عدم تاثیر سوء این علفکش بر گندم می باشد. درمقابل علفکش ایمازامتابنزمتیل - آسرت - به میزان 2 و3 لیتر و متریبوزین به میزان 200 و 300 گرم در هکتار به دلیل تاثیر نامطلوب بر رشد گندم وآسیب به آن، باعث کمترین عملکرد بیولوژیکی گندم میشود. میلر - 1992 - در بررسی کاربرد علفکش توفوردی و علفکشهای فنوکسی در مراحل رشدی گندم به این نتیجه رسید که این علفکش نباید قبل از پنجه زنی یا آغاز پنجه زنی گندم مصرف گردد. بهترین زمان کاربرد این علف کش در زمان پنجهزنی کامل گندم می باشد.
همچنین توصیه شده بعد از مرحله رویت اولین گره در گندم مورد استفاده قرار نگیرد. کارلس و همکاران - 1995 - در کنترل علفهایهرز گندم بهاره در مرحله 2 تا 3 برگی و پنجه زنی با علفکشهای پیک، ایکس 77 ، بانول ویدار67 ، اکسپس، امسی پیآ استر، لوگراناکسترا، برونات، به این نتیجه رسیدند که تمام این علفکشها به جز پیک حدود 90 درصد روی علفهای هرز موثر بودند. در بررسی دیگری گزارش کردند که اختلاط علفکش توق با علفکش سنکور، سبب زردی برگهای گندم و خسارت 40 تا 50 درصدی به محصول می شود . علفکشهای لوگران اکسترا و امسیپیآ خسارتی بر گندم نداشتند. رستگار - 1375 - بیان داشت که سمپاشی با توفوردی باید بعد از 5 تا 6 برگی و قبل از مرحله سنبله رفتن گندم و جو صورت گیرد. سمپاشی در زمان پنجهزنی، ساقه رفتن یا اوایل سنبله رفتن، موجب بدشکلی سنبلهها و پژمردگی میشود و عملکرد نیز کاهش مییابد.
سمپاشی بعد از سنبلهرفتن خسارتی ایجاد نمیکند، اما برای کنترل علف هرز دیر است. در مزارع سمپاشیشده با توفوردی نباید تا دو هفته پس از سمپاشی چرا شوند. رشد غلا دانهریز به چهار مرحله تقسیم میشود، مرحله صفر تا 4 برگی، مرحله 4 برگی تا سنبلهرفتن، سنبلهرفتن تا گلدهی، مرحله دانه خمیری تا رسیدن، اگر علفکش در صفر تا 4 برگی استفاده شود، باعث ناهنجاری سنبله و برگها، کاهش رشد و عملکرد گیاه میشود. بهترین زمان مصرف مرحله 4 برگی تا سنبلهرفتن است. در صورت مصرف در مرحله سنبلهرفتن تا گلدهی، میانگرهها به سرعت طویل می شود. این مرحله به مرحله گرهبندی معروف است. در مرحله دانه خمیری و امسیپیآ، روی گندم رقم غزنوی- 98 کمترین تراکم علفهرز در
رسیدن، غلات دانهریز نسبت به سم مقاومند - غدیری، . - 1374 خان و تیمار لوگران اکسترا مشاهده شد. بیشترین تعداد علفهرز در متر همکاران - 2002 - در بررسی اثر علفکشهای بوکتریل، لوگراناکسترا، مربع در شاهد بدون کنترل و کمترین آن در تیمارهای آلکاناک،توفوردی استر، استر، استامپ، آلکاناک 75دبلیوپی، سنکور، بوکسر0، اگریتوکس، بوکتریل و لوگراناکسترا مشاهده شد. از این رو هدف از انجام این تحقیق اثر علف کش های مختلف در زمان های مختلف بر کنترل علف هرز یولاف وحشی در مزارع گندم می باشد.
-2 مواد و روش ها :
این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در شهرستان مرودشت انجام شد. عوامل مورد بررسی شامل چهار علف کش - آتلانتیس، توتال، تاپیک و پوما سوپر - و چهار زمان کاربرد علف کش 8-6 - برگی گندم، ابتدای پنجه زنی، اواسط پنجه زنی و مرحله ساقه رفتن - بود. هر بلوک شامل 16 واحد آزمایشی بود و جامعه آماری با 3 تکرار، از 48 واحد آزمایشی تشکیل گردید. بر اساس زمان کاربرد علف کش، در ابتدا علف کش ماتابی با فشار دستی متناوب کالیبره گردید تراکم گندم به صورت 300 بوته در متر مربع و تراکم یولاف وحشی 100 بوته در متر مربع در نظر گرفته شد.تجزیه واریانس داده ها و مقایسات میانگین ها براساس آزمون دانکن در سطح 5 درصد با نرم افزار SAS - نسخه - 9/1 انجام گرفت. برای رسم نمودار از برنامه Excel استفاده گردید.
-3 نتایج و بحث:
مقایسات میانگین مربوط به علف کش های مختلف بر عملکرد دانه گندم نشان داد که بیشترین عملکرد دانه گندم مربوط به علف کش توتال بود که برابر 4475 کیلوگرم در هکتار بود که با تیمار علفکش اتلانتیس در یک گروه آماری قرار گرفتند. عملکرد دانه گندم در تیمار علف کش اتلانتیس برابر 4309 کیلوگرم در هکتار بود. عملکرد دانه گندم در علف کش تاپیک و پوما سوپر به ترتیب برابر 3580 و 3355 کیلوگرم در هکتار بود. بین دو گروه علف کش تاپیک و پوما سوپر از لحاظ آماری اختلاف معنی داری نداشت و در یک گروه قرار گرفتند. میزان کاهش عملکرد دانه در دو علف کش تاپیک و پوما سوپر نسبت به دو علف کش توتال و اتلانتیس تقریبا 1000کیلوگرم در هکتار اختلاف وجود ندشت - نمودار. - 1
مقایسات میانگین مربوط به زمان های مختلف کاربرد علف کش بر عملکرد دانه گندم نشان داد که بیشترین عملکرد دانه گندم مربوط به اواسط پنجه زنی بود که برابرر 4525 کیلوگرم در هکتار بود. بعد از این تیمار بیشترین عملکرد دانه مربوط به تیمار کاربرد علف کش در ابتدای پنجه زنی بود که برابر 4226 کیلوگرم در هکتار بودو کمترین عملکرد دانه گندم مربوط به کاربرد علف کش در مرحله 8-6 برگی بود که با تیمار کاربرد علف کش در مرحله ساقه رفتن در یک گروه آماری قرار گرفتند - نمودار . - 2
زمان کاربرد علف کش می تواند در میزان حساسیت گیاه زراعی به علف کش ها نقش عمده ای داشته باشد. درتحقیق ما نیز در زمان کاربرد 8-6 برگی گندم توسط علف کش آتلانتیس به دلیل شرایط خشک محیطف گیاه سوزی بروی گندم حادث گردید. مقایسات میانگین مربوط به اثر علف کش های مختلف بر وزن خشک علف های هرز نشان داد که بیشترین وزن خشک علف های هرز ربوط به علف کش تاپیک بود و بین سه گونه دیگر علف کش از لحاظ اماری اختلاف معنی داری وجود نداشت - نمودار . - 3
قابل ذکر است که وزن خشک عف هرز یولاف وحشی در 5 روز اول نمونه برداری می باشد و این در حالی بود که در مرحله نمونه برداری سوم - دو هفته قبل از برداشت - وزن خشک علف های رشد یافته در علف کش های تاپیک و پوما سوپر به مراتب از دو علف کش آتلانتیس و توتال بیشتر بود.وزن خشک علف های هرز در زمان های مختلف نشان داد که هر چه زمان سم پاشی به تاخیر افتد و در مرحله ساقه رفتن انجام گیرد کنترل مناسبی از علف های هرز به همراه نخواهد داشت و از این رو وزن خشک علف هرز یولاف نیز بیشتر خواهد بود - نمودار. - 4 در مرحله ساقه رفتن نیز به دلیل بزرگ شدن علف هرز یولاف وحشی کنترل مناسبی از این علف هرز توسط چهار علف کش مشاهده نشد. در واقع علف کش ها در یک مرحله خاصی از علف هرز قادر به کنترل و محدود کردن رشد علف های هرز هستند و از این رو در مرحله ساقه رفتن گندم که برابر رشد زیادتر یولاف وحشی می باشد کنترل علف هرز امکان پذیر نمی باشد.
