بخشی از مقاله
چکیده
زمان واکنش، مدت زمانی است که فرد صرف می کند تا به طور ارادی در مقابل یک تحریک کم و بیش پیچیده واکنش نشان دهد. مانز واکنش به دو عامل زمان تحریک گیرنده های حسّی و زمان انتقال - به مراکز عصبی و از آنجا به اندام پاسخ - بستگی دارد - البته به طور دقیق و با نگاه ریز، به عوامل بسیار متعددی بستگی دارد و می تواند بر جنبه های رشد کودک تاثیر بگذارد.
هدف تحقیق حاضر بررسی تمرینات حسی-حرکتی بر زمان واکنش انتخابی کودکان مبتلا به اختلالات ذهنی - مرزی - میباشد. به همین منظور تعداد 20 نفر کودک عقب مانده ذهنی با دامنه سنی 9-12 سال، به صورت هدفمند با استفاده از پرسشنامه هوش وکسلرانتخاب، و به صورت تصادفی در دو گروه تمرینات ایروبیک و کنترل جای داده شدند. گروه تمرینات ایروبیک به مدت 8 هفته 2جلسه ای و هرجلسه 45 دقیقه در تمرینات ایروبیک که شامل گرم کردن به مدت 10 دقیقه با گام آسان و حرکات کششی و تمرین به مدت 30 دقیقه با حرکات ساده ایروبیک هماهنگ با موزیک و5 دقیقه بازگشت به حالت اولیه میباشد شرکت کردند.
گروه کنترل در این مدت فعالیت های معمول روزانهی خود را انجام دادند. نتایج حاصل از آزمون t مستقل نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه تمرینات ایروبیک بر اساس مدل رشدی گالاهو با گروه کنترل در زمان واکنش انتخابی کودکان عقب مانده ذهنی - مرزی - وجود دارد.
بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود از فعالیت های ایروبیک به همراه موزیک در جهت ریتمیک بودن و ایجاد نشاط و بهبود عملکرد در برنامه های حرکتی کودکان استثنایی استفاده شود.
-1 مقدمه
توجه کامل به کودکان یک جامعه به خصوص کودکان استثنایی ازمهم ترین مسائل وبهترین سرمایه گذاریها برای آیندهی آن جامعه محسوب میشود. امروزه درتمام جوامع بشری کودکان استثنایی بخصوص کودکان عقب مانده ذهنی مورد توجه خاصی قرار گرفته اند چراکه تعداد بیشتری رابه خود اختصاص داده به گونه ای که شیوع آن درایران یک درهر700 تولد زنده گزارش شده است
.پژوهشگران،کودک عقب مانده ذهنی را کودکی تعریف میکنند که رشد ذهنی او در مرحلهای از فرایند رشد دچار وقفه یا کمبود شده به طوری که قادر به انجام فعالیتها و سازگاریهای متناسب با سن خود نیست . - 2 - عقب ماندگی ذهنی یا به اصطلاح دیگر نارسایی رشد قوای ذهنی موضوع تازه و جدیدی نیست؛ بلکه در هر دوره و زمانی افرادی در اجتماع وجود داشته اند که از نظر فعالیت های ذهنی در حد طبیعی نبوده اند. عقب ماندگان ذهنی افرادی هستندکه به علت وقفه یا کمبود رشد ذهنی در شرایط عادی قادر به استفاده مطلوب از برنامه ها، آموزش و پرورش، سازگاری اجتماعی و تطبیق با محیط نمی باشند و به دلیل عقب ماندگی هوشی از درک معانی و مفاهیم و قدرت استدلال و قضاوت صحیح محرومند. در بسیاری از موارد از رشد ناموزون اعضای بدن و قیافه های ظاهری متفاوت از مردم عادی برخوردارند و در رشد زبانی مشکل دارند.
انواع عقب ماندگی ها زیاد است که هر کدام دارای نشانه های خاص خود می باشد و عوامل زیادی باعث عقب ماندگی می شود، از جمله:
1 عقب ماندگی به علت عوامل ارثی.
2 عقب ماندگی به علت اتفاقات دوران بارداری.
3 عقب ماندگی به علت حوادث زایمان و دوران بعد از زایمان.
4 عقب ماندگی به علت عوامل محیطی، اجتماعی و فرهنگی.
عقب ماندگی ذهنی اختلالی است که با عملکرد هوشی زیر حد طبیعی و اختلال در مهارتهای انطباقی مشخص می گردد. سن شروع عقب ماندگی ذهنی زیر 18 سال است و منظور از مهارتهای انطباقی انجام کارهای است که در هر سن خاص به طور معمول از فرد انتظار می رود .
کودکان مرزی در ایران دارای ضریب هوشی بین 95- 75 میباشند و از نظر رفتار و ظاهر کاملا مانند کودکان عادی هستند فقط در یکی دو زمینه تحصیلی قادر به فراگیری به طور نرمال نمیباشند - . - 2 عواملی که منجر به عقب ماندگی می شوند شامل:
-1 عوامل قبل از تولد :
بیشتر شامل تأثیرات ژنتیک و تغییرات کروموز می شود . ضمن این که عفونت های رحمی و ابتلای به بیماری سرخچه و توکسوپلاسموز - بیماری خطرناکی که از طریق گربه منتقل می شود - نیز در بروز عارضه نقش دارند . آنچه مسلم است بیشترین علل عقب ماندگی ذهنی همین عوامل قبل از تولد است که از نظر پیشگیری نیز اهمیت دارند ، به ویژه عوامل کروموزومی مانند سندرم داون و عوامل عفونی مثل سرخچه و توکسوپلاسموز مادرزادی . در این بین عوامل حین تولد مثل زایمان مشکل و خونریزی جمجمه و اشکالات تنفسی حین زایمان و .... نیز مؤثر می باشند .
-2 عوامل پس از تولد :
شامل ضربات شدید به جمجه کودک - یرقان - سیانوز - سیاه شدن - ، عفونتهای دوران نوزادی به همراه تب و تشنج ، کم کاری تیروئید و .... است که با مواظبت از کودک بخصوص قبل از سن چهارسالگی می توان از بروز عقب ماندگی ذهنی تا حدی جلوگیری نمود.
-3 عوامل محیطی اجتماعی :
تأثیرات محدودتری در بروز عقب ماندگی ذهنی دارند و شامل فقر ، تغذیه ، ناپایداری خانواده ، وضعیت اقتصادی - اجتماعی بد و محرومیت های فرهنگی و استرسهای مکرر و فوق تحمل در محیط زندگی کودک است
.ضعف آمادگی جسمانی و ضعف در زمان واکنش به عنوان یک متغیر پردازش ضمنی در کودکان مرزی باعث وابستگی شدید این گروه از کودکان به والدین خود میشود
زمان واکنش. یکی از عوامل مهم اجرای ماهرانه تصمیم گیری است، تصمیمگیری درباره این که چه کاری انجام دهیم و اینکه چه کارهایی را نباید انجام ندهیم . این تصمیم گیری در شرایط ویژه بایستی با سرعت و ضریب اطمینان بسیار بالایی انجام شود. چندین عامل همچون سن، جنسیت، تعداد محرک پاسخ، سازگاری محرک - پاسخ، تغذیه، فعالیت بدنی، تمرین، آمادگی جسمانی و خستگی بر زمان واکنش تأثیرگذار است.
بنابراین یک فعالیت بدنی و یا ترجیحا ورزشی، میتواند در بهبود این سطح - ضریب هوشی - 70-90 به این افراد کمک کند. یکی از برنامه های حرکتی بر اساس دیدگاه گالاهو حرکات موزون رشدی یا فعالیت های مربوط به ایروبیک میباشد که هدف آنها کمک به کودک برای ارتباط بهتر با محیط میباشد - گالاهو، ازمون، گودوای، . - 2012 تحقیقاتی که زمان واکنش را یک متغیر پردازش ضمنی بداند وتاثیر ورزش را بر آن در کودکان عقب مانده ذهنی مرزی بررسی کند بسیار محدود است امسیموری و همکاران . - 2007 - ایروبیک ورزشی پر تحرک و مهیج میباشد که تلفیقی از حرکات متنوع و موزون همراه با موزیک است
مطابق دیدگاه رشدی گالاهو برنامه های حرکتی موزون یکی از بهترین راه ها جهت بالابردن عملکرد کودکان میباشد - . - 5 با توجه به اینکه مطالعهی در زمینه تاثیر ایروبیک بر بهبود زمان واکنش کودکان عقب مانده دهنی - مرزی - صورت نگرفته است هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر یک دوره تمرینات ایروبیک بر زمان واکنش انتخابی کودکان عقب مانده ذهنی میباشد.
-2 روش تحقیق
به این منظور 20 نفر کودکان عقب مانده ذهنی با دامنه سنی 9-12 سال، به صورت هدفمند با استفاده از پرسشنامه هوش وکسلرانتخاب، و به صورت تصادفی در دو گروه تمرینات ایروبیک و کنترل جای داده شدند.
-2-1 روش اجرا
گروه تمرینات ایروبیک به مدت 8 هفته 2 جلسه ای و هرجلسه 45 دقیقه در تمرینات ایروبیک که شامل گرم کردن به مدت 10 دقیقه با گام آسان و حرکات کششی و تمرین به مدت 30 دقیقه با حرکات ساده ایروبیک هماهنگ با موزیک و5 دقیقه بازگشت به حالت اولیه می باشد شرکت کردند. گروه کنترل در این مدت فعالیت های معمول روزانهی خود را انجام دادند. لازم به ذکر است تست زمان واکنش انتخابی قبل و بعد از تمرینات به این صورت بود که در ابتدا برای هر کودک تست به صورت کامل توضیح داده شد و کودکان به صورت آزمایشی یکبار تست را انجام میداند و پس از یادگیری، تست اصلی از آنها گرفته شد و نتایج با استفاده از دستگاه RT-888 ثبت میگردید.
-2-2 تجزیه و تحلیل آماری
در این تحقیق ابتدا با استفاده از آزمون K_S نرمال بودن توزیع ها بررسی و سپس از آزمون t مستقل برای تعیین تفاوت بین گروه ها استفاده شد
-3 نتایج و یافته ها
نتایج حاصل از آزمون t مستقل نشان داد که تفاوت معناداری بین گروه تمرینات ایروبیک بر اساس مدل رشدی گالاهو با گروه کنترل در زمان واکنش انتخابی کودکان عقب مانده ذهنی - مرزی - وجود دارد.
جدول - - 1-3 نتایج حاصل از آزمون t مستقل برای مقایسه دو گروه در زمان واکنش انتخابی
-4 نتیجه گیری و پیشنهادات
نتایج حاصل از مطالعه حاضر نشان داد که تمرینات ایروبیک منجر به کاهش زمان واکنش انتخابی کودکان عقب مانده ذهنی - مرزی - شده است . - t=5/371 - استفاده از یک فعالیت بدنی و یا ترجیحا ورزشی، میتواند در بهبودمهارتهای حرکتی کودکان عقب مانده ذهنی - ضریب هوشی - 70-90 موثر باشد. از آنجا که کودکان کم توان ذهنی مراحل رشد حرکتی را نامنظم و با تاخیر طی میکنند گنجاندن فعالیتهای حرکتی در برنامه روزانه آنها ضروری به نظر میرسد
کودک برای اجرای یک رفتار هماهنگ نیاز به مجموعه ای از حرکات ویژه با دقت و سرعت مطلوب دارد. برای رشد هماهنگی حرکات، اجرای حرکات همزمان، موزون و با توالی صحیح تعیین کننده است. تمریناتی میتواند منجر به رشد مهارتهای پایه شود که باعث ارتقاء پیوند عصب - عضله، فرمانبری هر چه بیشتر عضله از دستورات مغز، تقویت ارتباطات بین اندامی و ایجاد زنجیره جنبشی حرکات شود
نتایج حاصل از تحقیق حاضر با نتایج مطالعات آدیفرن و همکاران 2008 - - ، دتریچ و اسپارلینگ - 2004 - ، لامبورن و همکاران - 2010 - و ایچ و مت کالف - 2009 - ، که به بررسی نقش فعالیت های بدنی بر پردازش ضمنی و عملکرد کودکان مبتلا به اختلال ذهنی پرداختند و به این نتیجه رسیدند که مشارکت ورزشی منجر به بهبود عملکرد این کودکان می شود همخوان است. مطابق دیدگاه گالاهو برنامه های موزون رشدی می تواند باعث بالا بردن شایستگی حرکتی زیر بنای ورزش های سازمان یافته و رشد مهارتهای بنیادی در کودکان شود.
ایروبیک به دلیل همراهی با موزیک ماهیتی شاد و هیجان انگیز دارد که باعث برآورده شدن هیجانات روحی کودکان و افزایش انگیزهی آنان برای ادامه شرکت در تمرینات می شود. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده پیشنهاد می شود از فعالیت های ایروبیک به همراه موزیک در جهت ریتمیک بودن و ایجاد نشاط و بهبود عملکرد در برنامه های حرکتی کودکان استثنایی استفاده شود
