بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق سنجش تاثیر سبک زندگی بر مصرف گرایی جوانان از دیدگاه فرهگیان آموزش و پرورش شهرستان اردستان و نطنز می باشد. روش انجام تحقیق به صورت پیمایشی می باشد. متغیر های تحقیق، سبک زندگی به عنوان متغیر مستقل و مصرف گرایی جوانان به عنوان متغیرهای وابسته در نظر گرفته شدهاند. جامعه آماری در این تحقیق شامل کلیه فرهنگیان شهر اردستان و نطنز میباشد. و نمونه گیری به روش تصادفی طبقهای صورت گرفتهاست. حجم نمونه آماری بر اساس جدول مورگان حدود 265 نفر برآورد شده است. با توجه به تجزیه و تحلیل آماری در جدول زیر به بررسی چگونگی توزیع نمونهآماری از حیث متغیرهای جنسیت، میزان تحصیلات و میزان سن پرداخته میشود.
ابزار اصلی گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته بوده است. نرم افزار SPSS نسخه 16برای آزمون فرضیات استفاده شده است.جهت آزمون روایی سؤالات از اعتبار محتوا از نوع اعتبار صوری و نیز جهت سنجش پایایی از آلفای کرونباخ استفاده شد. به منظور آزمون فرضیات، از آزمون رگرسیون جهت سنجش تاثیر متغیرهای مستقل روی متغیر وابسته با فاصله اطمینان %99 استفاده شد. در پایان نتایج آزمون فرضیات نشان داد که، از دیدگاه فرهنگیان شهرستان نطنز و ادرستان سبک زندگی و ابعاد آن بر مصرف گرایی جوانان تاثیر مثبت و معنی داری دارد. و این که بعد نگرش از دیگر ابعاد سبک زندگی میانگین بالاتری دارد. تحلیل واریانس فریدمن نشان داد که بعد نگرش از دیگر ابعاد سبک زندگی میانگین بالاتری دارد و میانگین بعد نوع تعامل پایینتر است.
واژگان کلیدی: سبک زندگی، مصرف گرایی، جوانان
مقدمه
در هر حوزه ای از علم، تجزیه و تحلیل واقعیت ها و شرایط حاکم، با بهره گیری از واژگان و اصطلاحات تخصصی آن حوزه میسر است، اما در هر شاخه تخصصی ای از علم برخی مفاهیم و اصطلاحات وجود دارد که در دوره ای کاربرد داشته اما با تغییرات اجتماعی ارزش و جایگاه خود را از دست می دهند. طبقه و قشربندی اجتماعی از جمله مفاهیمی است که جایگاه گذشته خویش را از دست داده و مفاهیم سبک زندگی و مصرف جایکزین آنها شده اند." سبک زندگی، مجموعه ای نسبتا هماهنگ از همه رفتارها و فعالیت های یک فرد معین در جریان زندگی روزمره است که مستلزم مجموعه ای از عادتها و جهت گیری های و بنابراین، برخوردار از نوعی وحدت است" - گیدنز، . - 121:1388 امروزه این اصطلاح کاربرد عامیانه فراوان و گسترده ای یافته است و اغلب برای توصیف نوع خانه و اسباب و اثاثیه به کار می رود.
اما مفهوم سبک زندگی کلیت بیشتری دارد و دامنه وسیعی از امور عینی و ذهنی را شامل می شود. به طور کلی ، این مفهوم الگوهای روابط اجتماعی، سرگرمی ، مصرف ، مد و پوشش را در برمی گیرد و حتی نگرشها، ارزش ها و جهان بینی فرد و گروهی که عضو آن است را نیز باز می نماید. - اوانس و جکسون،2007؛ بوکوک،. - 1992 در مقاله حاضر به دنبال آن هستیم که به ارائه تعاریفی از سبک زندگی، نظریه ها و مفاهیمی راجع به آن پرداخته سپس به ارائه تعاریفی از مفاهیم مصرف و مصرف گرایی پرداخته و سپس با اتکا به ادبیات تحقیق بررسی کنیم که از دیدگاه فرهگیان شهرستان اردستان و نطنز، آیا سبک زندگی بر مصرف گرایی جوانان تاثیر معناداری دارد؟
مبانی نظری تحقیق
در بررسی سبک زندگی باید به عوامل مختلفی توجه کرد، اما آنچه با سبک زندگی پیوند عمیق و ناگسستنی یافته، مصرف - در تمام ابعاد و جنبه هایش - است. در واقع، بحث از سبک های زندگی در جامعه ای موضوعیت دارد که مصرف انبوه و فرهنگ مصرف گرایی در آن وجود دارد. این مصرف گرایی در جامعه ای رخ می دهد که در آن فزونی کالاهای مادی وجود دارد؛ پدیده ای که در عصر کنونی شاهد آن هستیم، همان طور که بودریار نیز معتقد است: " در زمانه کنونی شواها بسیاری از مصرف فراوانی در اطراف ما به چشم می آید؛ انواع و اقسام اشیاء و خدمات و کالاهای مادی که حکایت از جهشی اساسی در اکولوژی بشر دارند. به عبارتی دیگر، افراد در زندگی خویش بیش از آنکه با دیگر انسانها سروکار داسته باشند، با اشیاء در ارتباط اند و شاهد محاصره انسان به وسیله اشیاء هستیم - « بودریار، . - 13:1389
علاوه بر این افراا بایستی دارای قدرت کنشگری و انتخاب نیز باشند و این امر تا اندازه زیادی مستلزم داشتن توان مادی برای خرید کالاهای مختلف و انجام فعالیت های فراغتی و تفریحی گوناگون است؛ یعنی سبک زندگی را باید بر اساس رفتارهایی سنجید که داشتن توان مادی در اراده کنشگر برای انجام دادن یا ندادن آن بی تاثیرر باشد یا میزان تاثیر آنها به حدی باشد که بیشتر افراد جامعه قادر به انجام آن باشند - فاضلی، . - 1382 به عبارت دیگر، دامنه انتخابها وسیع و قدرت کنشگری زیاد باشد. در همین زمینه است که گیدنز معتقد است " سبک زندگی در فرهنگ های سنتی رواج چندانی ندارد؛ زیرا مستلزم گزینش از میان تعداد زیادی انتخاب های پیش روست و این امکان در جوامع پیشامدرن وجود نداشت" - گیدنز، . - 121:1388
امروزه نیازها و تمایلات مردم، بیشتر از طریق خرید کالاهای مختلف برآورده می شود و آن گونه که به نظر می آید، افراد با رفتارهای مصرفی خاص، از سبک زندگی خاصی پیروی می کنند. همچنین " در دنیای کنونی، افراد خود را در برابر آنچه می خواهند با زندگی شان بکنند، مسئول و پاسخگو می دانند. بر همین مبنا، با کنار گذاشتن قید و بندها و محدودیت های سنتی، برای شیوه های زندگی قدیمی جایگزین هایی را انتخاب و از سبک های زندگی والدین تبعیت نمی کنند. آنها سبک های زندگی شان را تغییر می دهند، این تغییر سبک زندگی بر تمام جوانب زندگی شخص تاثیر خواهد گذاشت و گرچه لذتبخش است و افراد آن را برمی گزنیند تا احساس آرامش و راحتی کنند، اما ممکن است تجربه ای تلخ باشد، زیرا احساس امنیتی که نسل گذشته داشتند، در آن وجود ندارد و احتمال دارد فرد درگیر چالشها و مسائل مختلف شود". - گیبیز و بوریمر، . - 101- 102 :1384
سبک زندگی به هستی و وجود فرد وحدت می بخشد واین وحدت بخشی، اصلی ترین ویژگی سبک زندگی است - انسباچر، . - 2001 این وحدت به فرد اجازه می دهد تا برای دست و پنجه نرم کردن با معماهای حاصل در تغییر اجتماعی، آمادگی بیشتری داشته باشد. بسیاری از گروه های اجتماعی سبک زندگی هایی را که ضد ساختاری و استقلال طلبانه اند بروز می دهند - فاضلی، . - 1382 :112 آنها با استفاده از عوامل متعددی نظیر" مصرف فراوان فرهنگ، تولید فراوان فرهنگ و باز تولید فعالیت های فرهنگی، هویت اجتماعی خویش را تعیین می کنند". - وین و وایت، . - 1997 پس، ساخت هویت اجتماعی فرایندی یک سویه و در انحصار ساختارها و نهادهای اجتماعی نیست، بلکه امروزه در رویکردهای متاخر در جامعه شناسی، سبک زندگی - رفتارها و انتخاب های مصرفی و ... - از اهمیت بسیار بالایی در زندگی برخوردار بوده، مبنا و شالوده شکل گیری هویت اجتماعی افراد تلقی می شود - بوردیو، 1984؛ لش و یوری،1987؛ فیتر استون،1991 و گیدنز،. - 1388
به عبارت دیگر، "صور نوین هویت هایِ اجتماعیِ مبتنی بر مصرف، با توجه به خصوصیاتی فرمول بندی می شوند که اینک جزء عناصر بنیادی پدیده های مرتبط به سبک زندگی شده اند". - چاوشیان، . - 1381 :10
علاوه بر مسائل مطرح شده، باید این نکته را نیز مطرح کرد که با بررسی و تحلیل مفهوم سبک زندگی، می توان از نگرشها، هنجارها و ارزش های پنهان که در ذهن، باور و کردارهای افراد وجود دارد، اطلاع یافت و از جهت گیری ها و الگوهای موجود یا در حال شکل گیری، تفسیرر و تصویر واقع بینانه تری ارائه داد. سبک زندگی ابزار تجربی و دقیقی برای درک، فهم و استنباط واقعیت های فرهنگی در سطوح متفاوت اجتماعی و موضوعات گوناگون است و تراکم و ازدیاد چنین پژوهش هایی می تواند در رسیدن به رویکردهای کلان و اتخاذ تصمیمات تاثیرگذار در تحلیل شرایط فرهنگی کشور راهگشا و راهنما باشد - حاجیانی، . - 1386
همان گونه که چنی معتقد است: " هرگونه سیاست گذاری و تصمیم گیری در زمینه مدیریت اجتماعی، مستلزم کشف چشم اندازهای بی شمار سبک زندگی مردم - و جوانان جامعه است". - چنی، . - 61:2002در مورد سبک زندگی در ایران و به ویژه در دوره پس از انقلاب اسلامی، می توان گفت که جامعه ایرانی نیز به لحاظ فرهنگی و اجتماعی بسیار متنوع و متکثر است و در دوره پس از پیروزی انقلاب، این تنوعات، پیچیدگی بیشتری به خود گرفته است. در واقع، با پایان یافتن جنگ تحمیلی کم کم شاهد تاثیرپذیری بیشتر مردم از جریان های جهانی و تحولات بین المللی بوده ایم و این امر به تدریج بر سبک زندگی مردم نفوذ کرده و باعث ظهور جامعه مصرفی و شیوه های زندگی جدید شده است. فرهنگی جدید در حال شکل گیری است که حق انتخاب فراوانی به افراد می دهد و آنها را تنوع طلب بار می آورد.
" نگاهی به سیمای شهرها این مسئله را به خوبی نمایان می سازد. جهت گیری و تمایل مردم به سوی فرهنگ مصرفی باعث شده تا خیابانها و مغازه هایی که روزی محل عرضه محصولات میوه فروشها، بقالها و ابزارفروشها بود، اینک به محل تجارت شمار بسیاری از فروشگاه های لباس مد روز، مجتمع های تجاری- تفریحی ، رستورانها و ... تبدیل شود و فضای شهرها به میدان پرسه زنی و جولان جوانان تبدیل گردد. رشد فزاینده کالاهای لوکس و مراکز خرید، ناشی از استقبال و روی آوردن جوانان به سبک های زندگی جدید و فرهنگ مصرفی است". - ربانی و رستگار، . - 1387 :45
×مفهوم شناسی سبک زندگی از منظر جامعه شناسی
