بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه ابعاد سرمایه اجتماعی و هوش معنوی با رفتار شهروندی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در سال 1395بوده است. روش پژوهش از حیث هدف، کاربردی و از جهت روش اجرا توصیفی از نوع همبستگی است . جامعه آماری کارکنان سازمان جهاد کشاورزی در نظر گرفته شده که مشتمل بر 192 نفر است که 127نفر آنها بر اساس جدول مورگان به روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند.
برای گردآوری اطلاعات از سه پرسشنامه سرمایه اجتماعی اونیکس و بولن - - 2000 پرسشنامه هوش معنوی بدیع و همکاران - 1389 - و پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی پادساکف - 2000 - استفاده شد.
به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی چون ضریب همبستگی و ضریب رگرسیون گام به گام استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داده است که رابطه مثبت و معناداری میان سرمایه اجتماعی و هوش معنوی با رفتار شهروندی سازمانی در سازمان جهاد کشاورزی وجود دارد.
مقدمه
مطالعه رفتار افراد درمحیط های کاری از دیرباز مورد توجه اندیشمندان علوم مدیریت بوده است و با ظهور رشته ی رفتار سازمانی در سال های نخست دهه 1960 ، در این امر جدیت بیشتری به عمل آمد . بسیاری از مطالعات صورت گرفته، سعی در تقسیم بندی رفتارها وعلل بروز آن ها داشته اند. مباحثی نظیر : ادراک، انگیزش، نگرش های شغلی، تعهد سازمانی وغیره از جمله مواردی هستند که به بررسی ریشه بسیاری از رفتارهای آدمی در محیط کار می پردازد اما مبحث جدیدی که در دو دهه اخیر مطرح شده است وعلاوه بر رفتار شناسان ، توجه روانشناسان وجامعه شناسان را نیز به خود جلب نموده است ، رفتار شهروندی سازمانی نام دارد
در این ارتباط سازمان ها پیوسته درجستجوی شیوه های جدیدی برای حداکثر کردن عملکرد و تلاش کارکنانشان هستند و به منظور رقابت در صحنه جهانی، ارضای نیازها وانتظارات مشتریان و سازگاری با ماهیت تغییر شغل تمایل دارند کارکنانی انتخاب کنند که فراتر از نقش و وظیفه تعیین شده در شرح شغل عمل کنند.
در واقع شرایط کاملا متحول و حاکم بر سازمان ها ،افزایش رقابت و لزوم اثربخشی آن ها در چنین شرایطی ،نیاز آن ها را به نسل ارزشمندی از کارکنان آشکار می کند. نسلی که از آن ها به عنوان سربازان سازمانی2 یاد می کنند، بی تردید این کارکنان وجه ممیز سازمان های اثربخش از غیر اثر بخش هستند، زیرا سازمان را موطن خود می دانند و برای تحقق اهداف آن بی هیچ چشم داشتی فراتر از وظایف رسمی و معین خود عمل کرده، از هیچ کوششی فروگزار نیستند
رفتار شهروند ی سازمانی، به عنوان رفتار های که بخشی از ملزومات رسمی شغل نیست، امروزه توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده، چرا که بروز این رفتار ها بهبود بهره وری، عملکرد و اثربخشی سازمانی را به دنبال دارد
از طرفی رفتار شهروندی سازمانی، مجموعه رفتارهایی است که خارج از محدوده رفتارهای الزامی افراد در محیط محسوب می شود، ولی در ایجاد فضاهای روانی و اجتماعی مطلوب در محیط کار نقش اساسی و محوری بازی میکنند .این رفتارها در تعاریف اولیه به عنوان رفتارهایی معرفی شده که بطور کامل اختیاری هستند و در نظام ، حقوق و پاداش در سازمانها و صنایع جایگاهی برای آنها در نظر گرفته نشده است
از طرفی اهمیت و ضرورت طرح موضوع معنویت و مذهب ، به ویژه هوش معنوی ، از جهات مختلف در عصر جدید احساس می شود یکی از این ضرورت ها در عرصه انسان شناختی توجه به بعد معنوی انسان از دیدگاه دانشمندان ، به ویژه کارشناسان سازمان جهانی بهداشت است که اخیراً انسان را موجودی زیستی ، روانی و اجتماعی و معنوی تعریف می کند. ضرورت دیگر طرح این موضوع ظهور دوباره کشش معنوی و نیز جستجوی درک روشن تری از ایمان و کاربرد آن در زندگی روزانه
هوش معنوی سازه های معنویت و هوش را در یک سازه جدید ترکیب می کند. سازه معنویت با جستجو و تجربه عناصر مقدس، معنا، هوشیاری اوج یافته و تعالی مرتبط است. هوش معنوی مستلزم توانایی هایی است که از چنین موضوعات معنوی برای تطابق و کنش اثربخش و تولید محصولات و پیامدهای با ارزش استفاده می کند
وزارت جهاد کشاورزی یکی از مهم ترین و کلیدی ترین وزارت خانه های دولت است که براساس اصول متعدد قانون اساسی کشور، مفاد سند چشم انداز بیست ساله کشور و موارد زیادی از قانون برنامه چهارم توسعه ماموریت های بزرگی درحوزه تامین امنیت غذایی، خودکفایی در تولید محصولات اساسی و توسعه صادرات محصولات کشاورزی، حفاظت از منابع طبیعی و فراهم آوردن زمینه های رشد % 6/5 دربخش کشاورزی برعهده دارد. سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز از این قاعده مستثنی نیست با توجه به اینکه استان سرسبز خراسان شمالی یکی از قطبهای کشاورزی کشور محسوب میگردد و عمده درآمد استان از کشاورزی تامین می گردد ارائه خدمات صحیح و درست به کشاورزان تنها از سازمانی کارآمد و برخوردار از بهرهوری بالا تحقق می یابد.
لذا این پژوهش برآن است که به این سئوال اساسی پاسخ گوید که آیا بین سرمایه اجتماعی و هوش معنوی با رفتار شهروندی سازمانی رابطه وجود دارد؟ این پروژه با توجه به اهمیت سرمایه اجتماعی و هوش معنوی با رفتار شهروندی درسازمانها درپی دستیابی به شناخت بیشتر از عوامل مؤثر بر اجرای مناسب این راهبرد است .درهمین راستا با توجه به تعاریف و ابعاد رفتار شهروندی سازمانی و مؤلفه های سرمایه اجتماعی که درهر دو به ارتباط وتعاملات میان افراد، فداکاری، اعتماد، نوع دوستی، مشارکت و احترام و ...
تأکید می شود، پژوهشگر سعی دارد تا چگونگی ارتباط میان سرمایه اجتماعی و هوش معنوی با رفتار شهروندی سازمانی را در سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان شمالی جستجو کند.
مرور تحقیقات انجام گرفته
در این بخش برخی تحقیقات انجام گرفته در موضوع تحقیق اشاره می شود.
اصفهانی و رمضانی - - 1394 در پژوهش خود با عنوان "بررسی رابطه هوش معنوی و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان - مورد مطالعه: اداره کل آموزش و پرورش استان قم - "رابطه هوش معنوی و رفتار شهروندی سازمانی را بررسی کردند.جامعه آماری تحقیق حاضر همه کارکنان اداره کل سازمان آموزش و پرورش استان قم بود که در مجموع 263 نفر بودند.
نمونه ای به حجم 153 نفر بر اساس جدول مورگان و به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه بود که روایی آن از طریق روایی محتوا و روایی سازه و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ - برابر با - 0/91بررسی شد. تجزیه و تحلیل داده ها با اجرای رگرسیون چند متغیره و ضریب همبستگی پیرسون انجام گرفت . نتایج نشان داد همه ابعاد رفتار شهروندی سازمانی به جز جوانمردی با هوش معنوی معنوی رابطه مثبت و معنادار دارند و رابطه هوش معنوی و جوانمردی معنادار نیست.
